پایان نامه ارشد: دیدگاه‏های عمده در یادگیری مشارکتی

قدرتی (1392) به نقل از اسلاوین (1992 و 1995 و 1998) چهار دیدگاه علمی مهم را که عامل اثر بخش روش یادگیری مشارکتی اند را به این شرح بیان می‏دارد:

الف) دیدگاه انگیزشی

ب) دیدگاه انسجام اجتماعی

ج)دیدگاه شناختی

د)دیدگاه رشدی

 

-دیدگاه انگیزشی

تأکید این دیدگاه نخست بر پاداش و ساختارهای هدف است که تحت تأثیر این پاداش‏ها و ساختارهای هدفمند دانش‏آموزان به یادگیری می‏پردازند. ساختارهای مشارکتی موقعیتی را ایجاد می‏کنند که اعضای گروه از طریق آن موقعیت می‏تواند به هدف‏های شخصی برسند (جانسون و جانسون[1]، 2011).

نمره دادن رقابتی روش پاداش در کلاس‏های سنتی، هنجارهایی را به وجود می‏آورد که در تضاد با تلاش‏های تحصیلی اند، این مسأله انتقاد متخصصان انگیزش از این کلاس‏های درس سنتی برانگیخته است زیرا وقتی موفقیت یک دانش‏آموز شانس موفقیت دیگران را کاهش می‏دهد، آنها احتمالا به این هنجارها معتقد می‏شوند که موفقیت سطح بالا مخصوص دانش‏آموزان خاصی است که دست پرورده معلم هستند.

 

-اساس تجربی دیدگاه انگیزشی یادگیری مشارکتی

شواهدی از کاربرد علمی یادگیری مشارکتی در مدارس وجود دارد که این ادعای متخصان انگیزش را تأیید می‏کند که پاداش‏های گروهی و ساختارهای هدفمند پیشرفت تحصیلی را در این روش افزایش می‏دهد. برای مثال در تکنیک گروه‏های دانش‏آموزی با سطوح پیشرفت مختلف، دانش‏آموزان با سطوح پیشرفت و توانایی‏های مختلف در گروه قرار می‏گیرند و با همدیگر برای یادگیری مباحث تدریس شده توسط معلم و یا مباحث جدید فعالیت می‏کنند و در امتحانات به صورت فردی شرکت می‏کنند در هر گروه بر اساس درجه‏ای که همه اعضای آن پیشرفت کرده اند. پاداش دریافت می‏کنند و تنها گروهی می‏تواند پاداش  دریافت کند که همه اعضای آن مطالب را یاد گرفته باشند.

 

-دیدگاه انسجام اجتماعی روش یادگیری مشارکتی

طبق دیدگاه انسجام اجتماعی یادگیری مشارکتی در پیشرفت به میزان زیادی با انسجام گروه بستگی دارد. بر این اساس دانش‏آموزان به هم گروه‏های خویش در یادگیری مطالب کمک می‏کنند و هر کدام موفقیت دیگری را می‏خواهد این دیدگاه شبیه دیدگاه انگیزشی است که در آن بر تأکید توضیحات شناختی در اثربخشی روش یادگیری مشارکتی کمتر از توضیحات انگیزشی تأکید می‏شود. در تئوری انگیزشی راجع به یادگیری مشارکتی ادعا می‏شود که به دانش‏آموزان حداقل در بضعی از قسمت‏ها به خاطر علاقه‏ای که به هم گروهی‏های خود دارند به آنها کمک می‏کنند تا مطالب را یاد بگیرند ولی در نظریه انسجام اجتماعی اعتقاد بر این است که دانش‏آموزان به خاطر مراقبت از گروه است که به یکدیگر در یادگیری کمک می‏کنند.

 

-دیدگاه شناختی روش یادگیری مشارکتی

تحقیق در زمینه روان شناختی نشان داده است که اگر قرار است اطلاعات در حافظه به اطلاعاتی که قبلا در آنجا وجود داشته اند ربط داده شود یادگیرنده باید به بازسازی شناختی مواد مورد یادگیری بپردازد. یکی از موثرترین شیوه‏های انجام عمل فوق توضیح دادن مطالب برای شخص دیگری می‏باشد. آموزش به وسیله همکلاسی‏ها (گروه‏های همتا، هم برای آموزش دهنده و هم برای فراگیری فواید زیادی دارد).

 

-دیدگاه رشدی روش یادگیری مشارکتی

از این نظر فعالیت مشارکتی بین بچه‏ها باعث تحریک رشد می‏شود زیرا بچه‏های همسن احتمالا داخل نواحی رشد تقریبی یکدیگر عمل می‏کنند و مدل قرار گرفتن در رفتارهای مشارکتی نسبت به عملکرد به صورت انفرادی باعث پیشرفت آنها می‏شود ملازهی (1391) به نقل از دامن (1984) دیدگاه‏های پیاژه ویگوتسکی و سالیوان را در مورد تشریک مساعی همسالان کامل می‏کنند ولی نقطه نظرات مشترک طرفداران آنها را در زمینه یادگیری مشارکتی در موارد زیر بیان می‏کنند:

1-از طریق بازخورد دوطرفه و بحث

2-همکاری بین اعضای گروه

3-تجربه ارتباط با همسالان

4-تعامل میان اعضای گروه

 

روش‏های یادگیری مشارکتی

اسلاوین (2011) در یک جمع بندی از تحقیقات انجام شده در زمینه یادگیری مشارکتی را معرفی می‏نماید که در تازه‏ترین تحقیقات به کار گرفته شده اند و اثربخشی خود را در دستاوردها نشان داده و مورد تأیید قرار گرفته اند این شیوه‏ها عبارتند از:

 

گروه‏های پیشرفت تیمی دانش‏آموزان[2]

در این شیوه دانش‏آموزان به گروه‏هایی که از 4 تا 5 نفر تشکیل می‏شود تقسیم می‏شوند در این گروه‏ها دانش‏آموزان از لحاظ جنسیت، نژاد، زمینه‏های خانوادگی و فرهنگی، تجربیات قبلی و … متفاوت می‏باشند. روش فوق برای تدریس دروسی که زمینه‏های علمی محض دارند مانند ریاضیات، محاسبات و کاربردهای ریاضی، دستور زبان و کاربردهای آن، جغرافیا و … بسیار مناسب است.

 

روش مسابقه‏ی تیمی یا رقابت و مسابقه‏ی تیمی[3]

در این شیوه روش تدریس معلم و کارگروهی کاملا شبیه روش قبلی است ولی تفاوت آنها در این است که دانش‏آموزان به جای شرکت در آزمون در مسابقات هفتگی شرکت می‏کنند، نمره‏هایی که هر برنده برای تیم خود کسب می‏کند بدون توجه به سطحی که د رآن به رقابت پرداخهت است محاسبه می‏شود این بدان معناست که برای دانش‏آموزان ضعیفی که با همطرازان خود به رقابت می‏پردازند و دانش‏آموزان ممتازی که با تیم‏هایی که نمره‏های بالا را کسب کرده اند شانس یکسانی برای کسب موفقیت داده می‏شود.

 

یادگیری انفرادی با یاری گرفتن از تیم

در این روش نیز تیم‏های چهار نفری دانش‏آموزان که در سطوح کارایی متفاوت هستند تشکیل می‏شود و به تیم‏هایی که عملکرد مطلوب داشته باشند گواهینامه اعطاء می‏شود.

با این حال تفاوت‏هایی میان این روش با روش‏های قبل به چشم می‏خورد. برای نمونه در دو روش پیش آموزشی دانش‏آموزان به صورت جمعی و یکسان ارائه می‏شود ولی در این روش یادگیری مشارکتی با آموزش فردی در می‏آمیزد به علاوه دو روش قبلی برای تدریس بسیاری از موضوعات در اغلب پایه‏ها مناسب می‏باشد در صورتی که روش فوق مختص آموزش ریاضیات در پایه دوم تا بالاتر طراحی شده است.

در روش حاضر دانش‏آموزان بر اساس یک آزمون جایابی رتبه بندی می‏شوند و سپس مطابق با سرعت یادگیری خود به فراگیری مشغول می‏شوند در مجموع می‏توان گفت که اعضای یک تیم هر یک به مطالعه و یادگیری مباحث گوناگون مشغول می‏شود هم تیم‏ها با استفاده از برگه پاسخنامه به کنترل کار و کمک به حل مشکلات یکدیگری می‏پردازند. آزمون‏های نهایی هر مبحث بدون کمک هم تیم‏ها پاسخ داده می‏شود و آنها را سرگروه‏ها تصحیح می‏کنند معلمان هر هفته تعدادی از بخش‏های مطالعه شده‏ی دانش‏آموزان هر تیم را محاسبه می‏کنند و بر اساس تعداد آزمون‏های برگزاری شده امتیازات کسب شده و امتیازات اضافی مربوط به تکالیف شب که تیم‏هایی که بالاترین سطح قرار می‏گیرند گواهینامه یا جوایز گروهی دیگر اعطا می‏کنند.

 

[1] – Jansoon & Jansoon

[2] – Student Team – achievement division

[3] – Teams games tournament

متن کامل در سایت زیر :