اقبال ایرانیان به شبکه های اجتماعی از پایگاه اورکات[1] آغاز شد؛ به گونه ای که پس از برزیل و امریکا، سومین کشور حاضر در اورکات ایران بود؛ هرچند ردپای این گرایش ها را می توان در اتاق های گفتگوی یاهو و تالارهای گفتمان عمومی مانند ابزار فارسی و گفتار فارسی یافت. روند عضویت ایرانیان در اورکات به حدی پیش رفت که فارسی به یکی از ۵ زبان پر استفاده در این پایگاه تبدیل شد. با گسترش یاهو360 تعدادی از کاربران ایرانی به سراغ این نوع از پایگاه های شبکه های اجتماعی گرایش پیدا کرده اند.همین امر سبب شد جامعه های مجازی و شبکه های اجتماعی اینترنتی در کشور ایران راه اندازی شود. کلوب از همین دست شبکه ها است. پایگاه شبکه اجتماعی کلوب در تاریخ یکم دی ماه ۱۳۸۳ بر پایه نیازهای امروزی کاربران اینترنتی ایرانی راهاندازی شد، تا به مثابه پایگاهی به منظور ارتباط ایرانیان و فارسیزبانان جهان بتواند بستری مناسب را برای تبادل اطلاعات، نیازها، کالا و خدمات، آشنا شدن با همکاران، دوستان قدیمی و … به وجود آورد. شبکه اجتماعی دانشگاهیان ایران، یعنی دوره نیز از دیگر پایگاه هایی است که معمولاً اعضای آن از دانشجویان، فارغالتحصیلان و استادان دانشگاه اند. از ویژگی های این پایگاه، می توان به آموزش های ویدئویی و کتابخانه اشاره کرد. کاربران دوره می توانند مطالب وبلاگ خود را مستقیماً در صفحه (دیوار) دوستان نمایش دهند. همکلاسی ها نیز دیگر پایگاه شبکه اجتماعی ایرانی است که اعضایش را در یافتن همکلاسی هایشان یاری میکند. شبکه اجتماعی متخصصان ایران، یو 24 نیز از دیگر شبکه های اجتماعی فارسی زبان است که به اعضای خود در معرفی خدمات، یافتن مشتری و ایجاد روابط حرفه ای با دیگر اعضا کمک می کند.پایگاه مرجع متخصصین ایرانIrExpert )) با هدف ایجاد بانک اطلاعاتی جامع متخصصان ایرانی و نیز به منظور اطلاعرسانی مناسب در تمام زمینههای تخصصی راهاندازی شده است. کابران با عضویت در این پایگاه دارای صفحه اصلی اختصاصی می شوند و میتوانند مشخصات فردی، مهارت های تخصصی و فهرست پروژه های خود را در آن ثبت نموده و در عرصه جهانی معرفی کنند(اکبری، 1389: 3). همچنین آخرین اخبار تخصصی، فراخوان کنفرانس ها و همایش ها، فرصت های شغلی و بورس های تحصیلی داخل و خارج از کشور به صورت روزانه به نشانی ایمیل اعضای این شبکه ارسال می شوند. شبکه اجتماعی فیس فا نیز از جمله پایگاه هایی است که در این زمینه فعالیت می کند. اعضای این شبکه اجتماعی میتوانند در آن دوستان جدید مخصوصاً در میان فارسیزبان های داخل و خارج از کشور بیابید و با آنها در تماس باشند و اطلاعات خود را با آنها به اشتراک بگذارند. روزانه صدها نفر در شبکه اجتماعی فیس فا عضو می شوند. کاربران فیس فا شخصاً می توانند آگهی تبلیغاتی (بنر) جذب کنند و آگهی های خویش را در بخش های مربوطه به خود نمایش دهند تا افزون بر بهره مندی از خدمات و امکانات رایگان فیس فا از فعالیت های خود در وب درآمد کسب کنند. فعال ترین کاربران جامعه مجازی فیس فا بر اساس میزان فعالیت که به لحظه در پایگاه نمایش داده میشوند و نیز کاربران برتر از امتیازات خاصی نسبت به دیگر کاربران برخوردار خواهند شد. در سال های اخیر و به دلیل حوادث بعد از انتخابات، پیدایش این گونه پایگاه های شبکه اجتماعی رشد بیشتری داشت. این پایگاه ها به طور عمده به مسائل سیاسی می پرداختند و مباحث سیاسی روز کشور را در پایگاه خود مطرح می کردند البته بسیاری از این شبکه های اجتماعی با حمایت بیگانگان و خطدهی و پشتوانههای مالی دشمنان انقلاب اسلامی و با تحریف اخبار و اغوای اشخاص، به فتنه انگیزی و آشوب دامن می زدند و خراب کاری ها و ناآرامی ها را هدایت می کردند. جامعه مجازی بالاترین، از این دست پایگاه ها است البته پایگاه های دیگری نیز به وجود آمدند که با رویکردی مثبت و در جهت رفع ابهام و روشن گری پا به عرصه گذاشتند. از نمونه های این پایگاه ها، شبکه اجتماعی حامیان ولایت را می توان نام برد. این پایگاه اجتماعی، با هدف دفاع از رهبری نظام و خنثی سازی هجمه تبلیغاتی بر ضد ولایت فقیه شکل گرفت. اعضای شبکه اجتماعی حامیان ولایت میتوانند در این پایگاه مطالب، وب نوشتهها تصاویر، فیلمها و صوتهای خود را به اشتراک بگذارند. امکان گفتگوی برخط صوتی و تصویری، نمایش تصاویر ویژه شده مدیر به صورت اسلایدی و اعلان وقایع و فعالیت جدید کاربران دوست به یکدیگر (Notification) از قابلیتهای بسیار خوب این پایگاه شمرده میشود(گرداب، 1392: 2).
2-2-3- آینده شبکه های اجتماعی:
با توجه به روند رو به رشد استفاده از اینترنت، پیوسته قابلیت های جدیدی به این پدیده افزوده می شود و بشر کارکردی تازه از آن میطلبد. از همین روی می توان پیش بینی کرد که شبکه های اجتماعی، به مثابه تابعی از اینترنت، در آینده برای زندگی انسان ها بسیار مهم تر خواهند بود زیرا پایگاه ها گسترش بیشتری خواهند یافت؛ به گونه ای که برنامه های کامپیوتری به منظور سهولت زندگی فیزیکی اشخاص از طریق شبکه های مجازی، قابلیت حمل، حضور و آگاهی از مکان را نیز شامل خواهند شد. به این ترتیب، افراد خواهند توانست شبکه اجتماعی را در جیب خود حمل کنند. همچنین از این طریق شما نه تنها خواهید دانست که کدام یک از دوستانتان برخط است بلکه نزدیک ترین دوست خود را نیز خواهی یافت. سیستم های مکان یاب تجارت های منطقه ای و آگهی های تبلیغاتی را بر اساس علاقه مندی هایی که اشخاص در پروفایل خود ذکرکرده اند به آنها منتقل می کنند. مسافران تجاری بهآسانی می توانند با همکاران و مشتریان خود در کنفرانس ها و محافل تجاری ملاقات کنند. محتمل است که در آینده شبکه های اجتماعی با پیشرفت فناوری به گونه ای باشد که بتوانیم با استفاده از دستگاهی که دارای مکان یاب است از همه جزئیات محیط پیرامون خود آگاه شویم به این گونه که با اسکن تصویر آن شخص یا مکان بتوانیم از طریق مطالبی که در اشخاص در شبکه های اجتماعی وارد کرده اند، از آنها اطلاعاتی به دست آوریم. برای نمونه می توان با اسکن تصویر شخصی که در خیابان مشاهده می شود، دانست که نام او چیست، به چه چیزهایی علاقه دارد و… همچنین در آینده شبکههای اجتماعی هوشمندتر خواهند شد به گونه ای که پایگاه های اجتماعی اطلاعات کاربران را از میان وب خواهند کاوید. همچنین شبکه های اجتماعی بوک مارک[2]مانند دیگر شبکه های اجتماعی ممزوج خواهند شد و با فناوری های خودآموز نظیر پاندورا[3] یا استامبل آپون[4] تقویت خواهند شد و پایگاه هایی که کارکردهای برچسب زدن دارند مانند فیلکر[5] شبکه های اجتماعی را بهبود خواهند بخشید.
در آینده، پایگاه اجتماعی علایق شما را بر اساس کارهایی که در پایگاه انجام داده اید، یعنی پایگاه ای که مشاهده کرده اید، مقالاتی که خوانده اید، موسیقی هایی که گوش داده اید، دوستانی که با آنها چت کرده اید و علاقه مندی های آنها خواهد شناخت. چنین اطلاعاتی کاربران را از تغییراتی که در اخبار رخ می دهد آگاه می کند و از بمباران اصوات و اطلاعات ناخواسته مصون می دارد. به این ترتیب کاربر در یک پایگاه کاملاً سفارشی رها خواهد بود و کاربران دیگر کمترین ورود مستقیمی به قلمرو او نخواهند داشت(بخشیان، 1393: 7-5).
شاید در آینده بتوان به فناوری هایی دست یافت که شبکه های اجتماعی بتوانند تعامل بیشتری با هم داشته باشند به گونه ای که کاربر با عضویت در یک شبکه اجتماعی بتواند از خدمات شبکه های اجتماعی دیگر نیز بهره برد البته این کار باید بر اساس توافق نامه صورت گیرد و شبکه های اجتماعی شرایط و وضعیت خود را در آن ارائه دهند. این کار در حال حاضر نیز در حد محدود انجام می گیرد که در آن «دو شبکه اجتماعی Cliqset و Status.net برای اولین بار در تاریخ اینترنت امکانی را برای اعضای خود فراهم کردهاند که از طریق آن کاربران میتوانند با حساب کاربری خود تنها در یکی از این شبکهها با موجودیت کاملاً مستقل در وب که استفاده عمومی نیز دارد ارتباط برقرار کنند؛ بدون نیاز به اینکه در هر یک از این سرویسها دارای حساب کاربری باشند. این دو شبکه توسط پروتکلی به نام Salmon کار میکنند که در حال حاضر نیز گوگل برای سرویس خود آن را در دست اجرا دارد» همان گونه که وب 1 از سوی مدیران به پیش می رفت و وب 2 به وسیله کاربران به ایجاد محتوا می پرداخت، آینده شبکه های اجتماعی بر روابط کاربر و محتوا مبتنی است که رفتار کاربر برای سازمان دادن محتوا آن را مستدل میکند. شاید در واقع بتوان گفت شبکه های اجتماعی آینده گونه ای از تجسم و عینیت یافتن هوش مصنوعی باشند که در آن پایگاه می تواند به گونه حقیقی کاربرانی را که دارای علایق همسان اند در یک جا گرد آورد. چنین شبکه های اجتماعی بدون نیاز به تکمیل پرسش نامه های طویل کاربرانی را که علایق سازگار دارند گرد هم می آورند. هر زمان که کاربری به لینکی کلیک میکند یا به مطلب وبلاگی امتیاز می دهد یا در موضوع خاصی چت می کند. این پایگاه به او در بهبود و اتقای شبکه اجتماعی اش کمک میکند. بر اساس آنچه گفته شد شاید ناروا نباشد که بگوییم شبکه های اجتماعی مجازی در آینده پیوند وسیع تری با اجتماعات حقیقی خواهند داشت به گونه ای که نمی توان مرزی بین این دو در نظر گرفت. وجود شبکه های اجتماعی تخصصی در زمینه های فنی، پزشکی، ادبی، و… شاید در آینده به گونه ای پیشرفت کند که همه فعالیت این متخصصان در همین محیط صورت پذیرد و نیاز کمتری به تجمع های فیزیکی وجود داشته باشد(سازمان ملی جوان، 1384: 46-45). در سالهای اخیر، با ارائهی نسلهای جدید تلفنها و تبلتهای هوشمند به بازار، شبکههای اجتماعی و نرمافزارهای اجتماعی وارد تلفنها همراه شدند و توانستند کاربران زیادی را جذب کنند. علاوه بر این، ارائهی نسلهای سه و چهار شبکهی تلفن همراه، زیرساخت ارتباطی مورد نیاز برای توسعهی رسانهها و نرمافزارهای اجتماعی را در تلفن همراه فراهم کرد. نسل جدید شبکهی تلفن همراه با رویکرد چندرسانهای است. تریجی برخلاف جیاسام که نسلی برای انتقال صدا و اطلاعات بود، سرعت بالا برای انتقال چندرسانهای را فراهم میسازد. در نسل سوم همهچیز در قالب اطلاعات دیجیتال منتقل میشود. با سرعت نسبتاً بالایی که در تلفنهای نسل سوم پیشبینی شده است، امکاناتی از قبیل تلفنهای تصویری بیسیم، با کیفیت مناسب مقدور خواهد بود. انتظار میرود طی سالهای 2013 تا 2014 نسل چهارم واقعی تلفن همراه، که پروتکل شبکهی آن اساساً مبتنی بر اینترنت (IP) خواهد بود، منجر به ایجاد امکان اتصال پهنباند چندگیگابیتی شود. نسل چهارم، یک راهحل جامع برمبنای IP برای انتقال صدا، تصویر و داده استفاده میکند و برپایهی اصل هر جا و هر زمان، دادهها را با سرعتی بسیار بالاتر از نسلهای قبل در اختیار کاربر قرار میدهد. در نسل چهارم، برای ارتباط در حال حرکت، مانند استفاده در قطار یا خودرو، حداکثر سرعت 100 مگابیت در ثانیه و برای ارتباطات نسبتاً ثابت و بدون جابهجایی، مانند کاربران پیادهرو یا ساکن، یک گیگابیت در ثانیه است. بنابراین عوامل گوناگونی مانند پیشرفت و توسعهی شبکههای اجتماعی مجازی، نرمافزارها و اپلیکیشنهای متنوع و گسترش زیرساختهای ارتباطی، بهشکل روزافزونی موجب توسعهی رسانههای اجتماعی در تلفنهای همراه میشود. در سالهای اخیر، نرمافزارهای اجتماعی مختلفی برای پلتفرمهای تلفنهای هوشمند توسط شرکتها عرضه شد. همچنین شبکههای اجتماعی اینترنتی مانند فیسبوک، نسخهی موبایل خود را به کاربران عرضه کردهاند. برخی برای توصیف و تقسیمبندی وسایل جدید ارتباطی که زمینهی ارتباطات اجتماعی را فراهم میکنند، از اصطلاح نرمافزار اجتماعی استفاده میکنند. ویژگی نرمافزارهای اجتماعی را فراهم کردن تعامل در سطح بالا و پشتیبانی از کنش متقابل نمادین میدانند. ابزارهای ارتباطی این نرمافزارها کار گردآوری، ذخیره و عرضهی اطلاعات را بهصورت نوشتاری و یا صوتی و تصویری انجام میدهد. ابزارهای تعاملی در واقع نقش واسطه برای تعامل بین گروهی از کاربران را ایفا میکند. بسیاری از کاربران این اصطلاح را فقط به فناوریهای اینترنتی جدیدتری مثل ویکیها و وبلاگها و شبکههای اجتماعی اطلاق میکنند اما بسیاری معتقدند که اصطلاح نرمافزارهای اجتماعی را فقط نباید به یک یا چند نرمافزار خاص اطلاق کرد، بلکه باید آن را به ارتباطات رایانهای اطلاق کرد که باعث شکلگیری یک گروه و اجتماعی از کاربران اینترنت میشود. از این رو، نرمافزارهای اجتماعی دامنهی وسیعی از شبکهسازی حول بازی، اشتراک محتوا، مدیریت رابطه، خرید و فروش و گفتوگو را شامل میشود(بهرامی، 1392: 4-3).
[1]- Orkut
[2]-Book Mark
[3]- Pandora
[4]- StumbleUpon upon