نیازمندی‌های مربوط به معیارهای انتخاب روش
تعیین معیارها یا شاخص‌های انتخاب ، بیشترین تاثیر را بر خروجی یک رویکرد انتخاب روش دارد و اساساً بر اساس اطلاعاتی که کاربر در خصوص این معیارها ارائه می‌دهد، مناسب‌ترین روش انتخاب و پیشنهاد می‌گردد. از این رو در تعیین این معیارها لازم است حداکثر دقت لحاظ گردد.
تمامی نویسندگانی که یک رویکرد انتخاب روش را پیشنهاد داده‌اند، معیارهایی را برای انتخاب لحاظ نموده‌اند. هابز[۱۱]، چهار معیارکلی را جهت ارزیابی روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره پیشنهاد کرده است که عبارتند از: مناسب بودن، آسانی استفاده، اعتبار، و حساسیت نتایج. گرشُن و داکستین[۳۹]، ابتدا ۲۸ شاخص انتخاب روش را در سه دسته شاخص‌های توصیف مسئله، شاخص‌های توصیف روش، و شاخص‌های توصیف تصمیم‌گیرنده مشخص نموده‌اند و سپس این شاخص‌ها را در چهار دسته الزامی، غیرالزامی، وابسته به روش، و وابسته به کاربرد طبقه‌بندی کرده‌اند. از نظر آنان معیارهای الزامی معیارهایی است که پاسخ به آن‌ها مثبت یا منفی است(۰ یا ۱) و یک روش حتماً می‌بایست در این معیارها مثبت ارزیابی شود وگرنه از مجموعه روش‌ها حذف می‌گردد. به طور مثال روشی که می‌خواهد برای حل یک مسئله با مشخصه‌های کیفی مورد استفاده قرار گیرد، باید ابزاری برای سنجش و ارزیابی این‌گونه معیارها داشته باشد. معیارهای غیرالزامی نیز همانند معیارهای الزامی است با این تفاوت که اگر روشی در این معیارها منفی ارزیابی شود، حذف نمی‌گردد، مانند معیار تولید جواب‌های کارای قوی[۱۴۸]. فرض کنید یک روش تضمین کند که جواب‌های کارای قوی ارائه می‌دهد. روش دیگر این تضمین را نمی‌نماید اما در عمل اغلب جواب‌های کارای قوی تولید می‌کند. لذا ممکن است تصمیم‌گیرنده احساس کند که این معیار یک معیار فرعی است و ارزیابی روش با توجه به معیارهای مهمتر می‌تواند این نقص را جبران کند. از این رو این معیار را می‌توان جزء معیارهای غیرالزامی قرار داد. معیارهای وابسته به روش، معیارهایی هستند که می‌توان به وسیله آن‌ها روش‌های MCDM را بدون هیچ دانش و اطلاعات از مسئله‌ای که باید حل شود، ارزیابی کرد، مانند معیار قابلیت کاربرد برای تصمیم‌گیری گروهی. معیارهای وابسته به کاربرد نیز همان‌گونه که از نامشان پیداست معیارهایی هستند که می‌بایست برای هر مسئله جداگانه ارزیابی شوند، مانند سطح دانش تصمیم‌گیرنده یا اندازه مسئله.
تکله[۴۰] نیز معیارهای انتخاب روش را در چهار دسته طبقه‌بندی نموده است: معیارهای مرتبط با ویژگی‌های مسئله، معیارهای مرتبط با ویژگی‌های تصمیم‌گیرنده(DM)، معیارهای مرتبط با ویژگی‌های روش‌هایMCDM، و معیارهای مرتبط با ویژگی‌های جواب بدست آمده. وی ۴۹ معیار انتخاب روش را در این قالب معرفی نموده است. این طبقه‌بندی تقریباً مشابه تقسیم‌بندی صورت گرفته توسط گرشن و داکستین[۳۹] می‌باشد با این تفاوت که معیارهای مرتبط با ویژگی‌های جواب بدست آمده به آن اضافه شده است. این نوع تقسیم بندی معیارها توسط محققین دیگری نظیر تکله و داکستین[۴۱]، په[۴۶]، لو و همکاران[۴۷]، و رمان و همکاران[۴] مورد استفاده قرارگرفته است.
با توجه به این که معیارهای مرتبط با جواب‌های بدست آمده به نوعی به ویژگی‌های روش مورد استفاده بر می‌گردد، از این رو به نظر می‌رسد طبقه‌بندی صورت گرفته توسط گرشُن و داکستین جامعیت لازم را داشته باشد. لذا در این تحقیق مشابه طبقه‌بندی گرشن و داکستین[۳۹] معیارهای انتخاب روش به سه دسته تقسیم بندی گردیده است: معیارهای مرتبط با تصمیم‌گیرنده(DM)، معیارهای مرتبط با مسئله و معیارهای مرتبط با روش. در ادامه هر یک از این دسته معیارها تشریح می‌گردد. لازم به ذکر است که عمده معیارهای ذکر شده در این قسمت برگرفته از منابع[۴،۳۵،۳۹،۴۰] می‌باشد.
معیارهای مرتبط با DM
این معیارها منعکس‌کننده سطح دانش، توانایی و تمایل DM در استفاده از روش‌های مختلف است. انتخاب این معیارها بستگی زیادی به تجربه قبلی DM در استفاده از هر یک از روش‌های MCDM دارد. برخی از معیارهایی که در این ارتباط می‌تواند مورد استفاده قرارگیرد عبارت است از:
- سطح دانش DM از هر روش
- تجربه قبلی DM در بکارگیری روش
- زمان در دسترس DM جهت استفاده از روش
- میزان تمایل DM جهت تبادل با روش
- تصدیق و پذیرش محدودیت‌ها و فرضیات روش
- توانایی و رضایت DM در فراهم آوردن داده‌های مورد نیاز روش
- شکل ترجیحی DM جهت ارائه اطلاعات(امتیازدهی مستقیم، رتبه‌بندی، مقایسه زوجی و . . .)
- دسترسی کاربر به نرم افزار برای استفاده از روش
- تصمیم‌گیری فردی یا گروهی
معیارهای مرتبط با مسئله
روشی که برای حل یک مسئله از آن استفاده می‌شود، می‌بایست با شرایط مسئله سازگار باشد. برخی از این شرایط عبارتند از:
- خروجی مطلوب مسئله( رتبه‌بندی گزینه‌ها، تعیین گزینه ترجیح داده شده، جواب‌های کارا، و . . .)
- تعداد گزینه‌ها و مشخصه‌های مسئله(در مسائل MADM)
- تعداد اهداف، متغیرها و محدودیت‌های مسئله(در مسائل MODM)
- مستقل/ وابسته بودن مشخصه‌ها یا اهداف مسئله
- خطی/غیرخطی بودن مسئله
- گسسته/پیوسته بودن گزینه‌ها
- احتمالی/قطعی بودن داده‌های مسئله
- فازی/ قطعی بودن داده‌های مسئله
- ثابت/ متغیر(پویا) بودن داده‌های مسئله
- کمی/ کیفی بودن داده‌های مسئله
معیارهای مرتبط با روش
این معیارها مرتبط با فرآیند حل روش‌های MCDM بوده و در واقع اصلی‌ترین معیارهایی هستند که باید در انتخاب یک روش درنظر گرفته شود. برخی از این معیارها عبارتند از:
- آسانی استفاده(یا میزان پیچیدگی استفاده از روش)
- میزان تبادل موردنیاز روش با کاربر
- نیازمندی‌های اطلاعاتی روش(داده‌هایی که برای استفاده از روش می‌بایست تهیه گردد)
- فرضیاتی که روش بر اساس آن طراحی شده است
- دامنه مسائلی که می‌توان با روش حل کرد(مسائل با گزینه‌های گسسته/پیوسته، خطی/غیرخطی و . . .)
- محدودیت‌هایی که در استفاده از روش وجود دارد
- به کاربردن داده‌های کمی/کیفی(روش چه نوع داده‌هایی را می‌تواند بکار برد؟)
- درنظرگرفتن عدم قطعیت آماری
- به کاربردن داده‌های فازی
- درنظرگرفتن پویایی مسائل(آیا روش می‌تواند پویایی و ایجاد تغییر در داده‌ها را درنظرگیرد؟)
- توانایی درنظرگرفتن وابستگی بین مشخصه‌ها یا اهداف مسئله
| دانلود متن کامل پایان نامه در سایت jemo.ir موجود است |