امتیاز اولیه خود را با توجه به میانگین تصحیح کند؛ مجدداً امتیازات بار دوم اخذ می‌شود و باز هم میانگین آنها محاسبه می‌گردد. بالاخره پس از چندین بار، میانگین امتیازات بدست آمده که تشابه و نزدیکی زیادی با هم دارند، ملاک تعیین امتیاز نهایی عامل قرار می‌گیرد.( Ahlqvist, 2003:23) بر این اساس، مسائل و مشکلات موجود در محدوده مورد مطالعه در اختیار چند تن از کارشناسان آگاه شهرداری قرار گرفت و پس از طی مراحل ذکر شده فوق، وزن و اهمیت مشکلات و امکانات موجود در محله مورد نظر، در حوزه های مختلف کالبدی، اقتصادی – اجتماعی و … به دست آمد. جدول شماره 31 مسائل و مشکلات و امکانات موجود در محدوده مورد مطالعه را که بر پایه تکنیک دلفی به دست آمده، نشان می‌دهد.
جدول شماره 6-2: مسائل و مشکلات و امکانات به دست آمده در حوزههای مختلف در محدوده مورد مطالعه
حوزه
مسائل و مشکلات
امکانات
کاربری زمین
کمبود کاربری آموزشی
——
کمبود کاربری ورزشی
کمبود کاربری پارک و فضای تفریحی
کمبود کاربری درمانی و بهداشتی
فقدان کاربری فرهنگی
توزیع نامناسب معدود خدمات عمومی موجود در سطح محله
اجتماعی – اقتصادی
تراکم بالای جمعیتی
امکان تأمین برخی از کمبودهای خدماتی ساکنان حاشیه ازطریق استفاده از تأسیسات و خدمات عمومی بافت‌های مسکونی برخوردار همجوار
میزان بالای بیکاری ساکنان بویژه جوانان
بالا بودن بعد خانوار
وجود نیروی کار فراوان برای ایجاد فعالیت‌های اقتصادی جدید
پایین بودن توان مالی ساکنان به تبع وضعیت اشتغال و درآمد
مشارکت پایین زنان در فعالیت‌های اقتصادی
پایین بودن امنیت اجتماعی
فقدان سازمان‌های اجتماعی و اجتماعات محلی رسمی در سطح محله
نزدیکی با بازار میل نعمت آباد و یافت آباد
مشارکت پایین مردم به تبع وضعیت مالی و درآمد پایین اکثریت ساکنان
وجود جرم و بزه اجتماعی بویژه در زمینه اعتیاد و قاچاق مواد مخدر
وجود کارگاه‌ها و تولید های مبل و نقش آن در اشتغال ساکنان
مسکن
قدمت زیاد بخش عمده‌ای از ابنیه
غلبه مسکن تک‌خانواری و یک طبقه به عنوان یکی از پتانسیل‌های نوسازی و افزایش تراکم در بافت‌های مسکونی
ریزدانگی قطعات مسکونی
بالابودن تعداد خانوار در واحدهای مسکونی
پایین بودن میزان نوسازی در بافت‌های مسکونی
ساخت مسکن بدون هیچ نقشه و طرح اولیه معماری و اصول مهندسی
ساخت و ساز توسط افراد غیرفنی و عمدتاً افراد خانوار
استفاده از مصالح نامرغوب و ارزان
قدمت زیاد بخش مهمی از ابنیه و گرایش مردم به نوسازی
ساخت و ساز بدون زیرسازی
بدون سند بودن بخش عمده‌ای از واحدهای مسکونی به عنوان مهمترین مانع برای نوسازی مسکن
بالا بودن تراکم مسکونی در هکتار
بی‌نظمی در فضاهای پر و خالی قطعات همجوار شبکه‌های دسترسی
آسیب‌پذیری بالای واحدهای مسکونی در برابر خطرات زلزله به دلیل شیوه ساخت و نوع مصالح ساختمانی مورد استفاده
ناهماهنگی شدید در اندازه قطعات مسکونی و ترکیب نامناسب آنها نسبت به یکدیگر و شبکه معابر به تبع شکل‌گیری ارگانیک بافت‌های مسکونی
ساختار کالبدی و سیمای شهر
گسست کالبدی محله از مجموعه شهر و ناهمخوانی و ناهماهنگی با بافت‌های شهری همجوار
ماندگاری جمعیت بومی و استمرار روند جمعیت‌پذیری و اسکان در بافت مسکونی
ضعف خوانایی و جنبه‌های ادارکی از فضا به لحاظ ضعف و کمبود عناصر تشکیل‌دهنده تصویر ذهنی
عدم انسجام و تداوم استخوانبندی شهر در گستره محله
کمبود، تجهیز نشدگی و عدم توزیع مناسب فضای عمومی یا عملکرد محله‌ای و ناحیه‌ای
فقدان پیوستگی مناسب فضاهای جداره محورهای اصلی و مهم محله
وجود فضاهای رهاشده و ناامن در داخل و پیرامون بافت
ناکارآمدی شبکه جمع‌آوری آبهای سطحی و فاضلاب و نقش آن در ایجاد تصویر ذهنی نامناسب از محله
طبیعی وزیست محیطی
قرارگیری بخش مهمی از پهنه در داخل و حریم مسیل‌ها
نزدیکی به گسل‌های اصلی(ری)
فقدان شبکه فاضلاب مناسب
ضعف شدید سیستم جمع‌آوری آبهای سطحی
وجود حشرات موذی بویژه پشه و مگس به تبع رهاشدگی فاضلاب‌های خانگی در کوچه‌ها و جوی معابر و تجمع زباله در فضاهای باز و رها شده
وجود کانال‌های طبیعی و مسیل‌های مورد استفاده برای دفع فاضلاب و آبهای سطحی
حمل و نقل
وجود و وفور معابر کم‌عرض در نتیجه شکل‌گیری ارگانیک بافت‌های مسکونی
——
نبود سلسله مراتب در شبکه‌های ارتباطی موجود
ضعف شدید سیستم اتوبوسرانی بویژه ازنظر تعداد خطوط، محل ایستگاه‌ها و فرسودگی شدید ناوگان
——
عدم اجرا و یا نیمه‌کاره ماندن شبکه‌های دسترسی پیشنهادی طرح‌های جامع و تفصیلی مصوب
ضعف شدید ارتباطات شرقی – غربی در سطح محله
عدم تفکیک سواره و پیاده‌رو در معابر اصلی و محلی
مدیریت و مشارکت
عدم به رسمیت شناختن مناطق حاشیه‌نشین توسط مدیریت شهری و دستگاه‌های اجرایی ذیربط و ارائه خدمات و تسهیلات معدود و ناکارآمد به ساکنان
وجود سند ملی توانمندسازی و ساماندهی اسکان غیررسمی و تشکیل ستاد توانمند سازی در استانداری به عنوان عامل زمینه‌ساز تغییر نگرش بخش‌های دولتی و عمومی نسبت به پدیده اسکان‌های غیر رسمی
تعدد مراکز تصمیم‌گیری و وجود نامعلومی‌ها به تبع دخیل بودن سازمان‌ها و ادارات مختلف در توسعه و عمران محله
عدم توجه مدیریت شهری و دستگاه‌های اجرایی به شرایط خاص کالبدی، اقتصادی و اجتماعی محله به‌ویژه در هنگام محاسبه و اخذ عوارض ارائه خدمات و تسهیلات شهری
تشکیل شرکت توسعه و عمران و توانمندسازی به عنوان متولی رسیدگی به امور اسکان های غیررسمی
بدبین شدن مردم به مدیران شهری و دستگاه‌های اجرایی بویژه شهرداری و استانداری به دلیل خلف وعده‌های مکرر آنها در ارتباط با بهبود وضعیت محله
مشارکت پایین مردم به تبع توان مالی بسیار پایین اکثریت ساکنان
آمادگی بالای مردم برای مشارکت در زمینه‌های خدمات عمومی و احداث و تعریض معابر
کمبود سازمان‌های غیردولتی (N.G.O) و اجتماعات محلی (C.B.O) در سطح محله (کمبود مشارکت سازمان یافته مردم)
مأخذ: نتایج حاصل از بازدیدهای میدانی، پرسشنامه
جدول فوق نشان دهنده غلبه کامل مشکلات بر امکانات می‌باشد. عمده ترین مشکلات در حوزه های اقتصادی- اجتماعی، مسکن و مدیریت و مشارکت به چشم می‌خورد. حوزه‌هایی که مشکلات عدیده در آنها از نشانه های اسکان‌های غیر رسمی درهر کشوری می‌باشد. با این حال، آنچه قابل توجه به نظر می‌رسد، امکانات و پتانسیل های بالقوه در حوزه مدیریت و مشارکت است که از نیازهای راهبرد توانمند سازی در ساماندهی اسکان‌های غیر رسمی به شمار می‌رود.
6-2- ارائه راهبردها و سیاستهای پیشنهادی
در این بخش سعی شده است بر اساس آنچه که تاکنون در خصوص محدوده مورد نظر بررسی و مطالعه گردید و همچنین بر پایه مسائل و مشکلات رو در روی محدوده در حوزههای مختلف، راهبردهای متناسب با توانمندسازی و ساماندهی محدوده در هر حوزه مطرح و سیاست‌هایی نیز بر اساس راهبردها تعیین شود.
در این مرحله، راهبردها بر اساس استنتاج از مسایل و درنظرگرفتن وزن و اهمیت مشکلات شناسایی شده و نیز امکانات مؤثر در زمینه حل و یا رفع مشکلات تعیین می‌شود. به‌منظور بیان نظام‌مند راهبردها و همچنین ایجاد زمینه‌ای مناسب برای مطابقت‌دادن آنها با مشکلات و امکاناتی که بیشترین وزن و اهمیت را داشته‌اند، راهبردها بر اساس مباحث مطالعاتی و تبیین مشکلات و امکانات مزبور مشخص شده‌اند که در ادامه به تبیین آنها پرداخته می‌شود.
6-2-1- راهبردها و سیاست های مرتبط با مسکن
با توجه به مشکلات و امکانات فوق، راهبرد و سیاست های مربوط به مسکن بدین شرح است:
راهبرد: بهبود کمی و کیفی مسکن در پهنه‌های حاشیه‌نشین
سیاست ها:
– نوسازی سکونتگاههای غیر رسمی محدوده
– افزایش ایمنی بافت‌های مسکونی در برابر سوانح طبیعی
6-2-2- راهبردها و سیاست های مرتبط با مبحث اجتماعی ـ اقتصادی
بر اساس مشکلات و امکانات فوق‌الذکر، راهبردها و سیاست های مربوط به مباحث اجتماعی ـ اقتصادی به شرح زیر تعیین شده‌اند:
راهبرد1 : افزایش توان اقتصادی ساکنان اسکان غیررسمی محدوده
سیاست‌ها :
-گسترش فعالیت‌های اقتصادی کوچک و متوسط مقیاس با تأکید بر افزایش مشارکت اقتصادی زنان
– ایجاد شرایط مناسب برای مشارکت و بهره‌وری اقتصادی ساکنان از مراکز کارگاهی و تولیدی.
راهبرد2: بهبود شرایط اجتماعی ـ فرهنگی در اسکان غیررسمی محدوده
سیاست‌ها :
– ارتقاء فرهنگ شهروندی در سطح محدوده
– ارتقاء امنیت اجتماعی
– غنی سازی اوقات فراغت
– کاهش موالید در بین ساکنان
– افزایش سطح سواد ساکنان
6-2-3- راهبرد و سیاستهای مرتبط با مبحث کاربری زمین
براساس مشکلات اساسی و مهم و نیز امکانات اساسی و مؤثر در زمینه رفع مشکلات و کمبودها، راهبرد و سیاست مربوط به کاربری زمین عبارتست از:
راهبرد : افزایش کمیت و کیفیت تسهیلات و خدمات عمومی و ایجاد تعادل در توزیع آنها
سیاست : توزیع مناسب و متعادل تسهیلات و خدمات عمومی و رفع کمبودهای موجود
6-2-4- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث حمل و نقل
براساس مشکلات و امکانات فوق‌الذکر، راهبرد و سیاستهای مربوط به مبحث حمل و نقل و ترافیک عبارتست از:
راهبرد : بهبود وضعیت حمل و نقل در اسکان غیررسمی محدوده
سیاست‌ها :
– بهبود وضعیت شبکه‌های دسترسی
– تعادل بخشی فضای کالبدی پهنه‌ها از طریق توزیع مناسب و متعادل کاربری‌ها و رفع کمبودهای خدماتی به‌منظور کاهش ضریب سفر ساکنان
– هماهنگ‌سازی الگوی توزیع کاربری‌ها با شبکه حمل و نقل
– ایجاد زمینه بهبود خدمات‌رسانی سیستم حمل و نقل عمومی
6-2-5- راهبرد و سیاست های مرتبط با مبحث محیط زیست
با توجه به مشکلات و امکانات فوق‌الذکر، راهبرد و سیاست های مربوط به مبحث محیط زیست در محدوده به شرح زیر خواهد بود:
راهبرد: ارتقاء کیفیت محیط زیست اسکان غیررسمی محدوده
سیاست: کاهش عوامل و شرایط پیدایش حیوانات موذی
6-2-6- راهبردها و سیاستهای مرتبط با مبحث مدیریت و مشارکت
با توجه به مشکلات و امکانات فوق‌الذکر، راهبردها و سیاستهای مربوط به مدیریت و مشارکت به شرح زیر تعیین شده‌اند:
راهبرد1 : تقویت و ارتقاء نقش ستاد توانمندسازی و ساماندهی اسکان غیررسمی در مدیریت امور شهری و خدماتی پهنه‌های اسکان غیررسمی
سیاست :گسترش دامنه اختیارات شرکت توسعه و عمران و توانمندسازی مناطق اسکان غیررسمی در زمینه سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و اجرای فعالیت‌های عمرانی و غیرعمرانی در پهنه‌های اسکان غیررسمی
راهبرد2 : ارتقاء نقش و جایگاه ساکنان پهنه‌های حاشیه‌نشین در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری امور شهری پهنه‌های مزبور
سیاست : ایجاد زمینه مشارکت مردم و سازمان‌های مردمی (NGO) و اجتماعات محلی
(CBO)ها در امور مربوط به پهنه‌های اسکان غیررسمی
در انتها با توجه اهمیت موضوعات مرتبط با مشارکت، آموزش، ظرفیت سازی و … در اسکان‌های غیررسمی، طرح¬های پیشنهادی به شرح زیر در ارتباط با موضوعات فوق در قالب راهبرد توانمندسازی ارائه می‌گردد که می‌تواند موجبات بهبود کیفیت زندگی ساکنان محدوده را فراهم آورد.
1) سنددار کردن واحدهای مسکونی به عنوان یکی از موانع اصلی نوسازی
2) طرح ایجاد مراکز خود اشتغالی
3) ایجاد بازارهای روز و هفتگی ویژه ارائه و فروش تولیدات مراکز خوداشتغالی
4) تسریع و تسهیل اعطای وام خود اشتغالی به ساکنان
