منبع مقاله درمورد شهر تهران، نرم افزار، حل مسئله

استنباطی است درسایر روش‌ها ترجیح دارد. (دلاور، 1374: 115). به طور کلی برای تعیین حجم نمونه آماری دو روش وجود دارد:
• تعیین حجم نمونه با استفاده از تکنیک‌های آماری
• تعیین حجم نمونه به روش تخمینی
مطالعه روش دوم (تخمینی) محقق می‌تواند درصدی از جامعه موردمطالعه را به عنوان نمونه انتخاب کند. هر چه جامعه مورد مطالعه کوچکتر باشد درصد نمونه بزرگتر خواهد بود و برعکس. در تخمین حجم نمونه سه عامل باید در نظر گرفته شوند: 1- حجم و اندازه نمونه 2- میزان تجانس جامعه 3- امکانات، مقدورات و زمان.
برای تعیین حجم نمونه با دراختیار داشتن جامعه آماری از معادله نمونه گیری کوکران که به قرارذیل است استفاده می‌شود:
فرمول شماره 1:
n= حجم جامعه نمونه؛
N = حجم جمعیت آماری: تعداد خانوارهای ساکن در در ناحیه3 که در 17 سکونتگاه غیررسمی در خانه‌های کارگری اطراف کوره‌های آجرپزی قرار دارند، تشکیل یافته است و برابر با 3604 خانوار میباشند؛
Z = مقدار متغییر نرمال واحد استاندارد که در سطح اطمینان 95 درصد برابر با 1.96 میباشد؛
P = مقدار نسبت صفت موجود در جامعه است. اگر در اختیار نباشد میتوان آن را 0.5 در نظر گرفت؛
q = درصد افرادری که فاقد آن صفت هستند ( q=1-p)؛
d = مقدار اشتباه مجاز: که برای به حداقل رسیدن خطا در انتخاب جامعه نمونه، 0.05 در نظر گرفته شده است
تعداد حجم جامعه نمونه برابر با 307 نفر به دست آمده است.
3-5- شیوه و موقعیت انتخاب نمونه جهت پیمایش خانوار
روش مطالعه اسنادی که با استفاده از آن بررسی مفهومی و تئوریک پیرامون این موضوع انجام می‌گیرد، به گونه‌ای که محقق از طریق آن می‌تواند تعاریف مفهومی و نظری هر یک از متغیرها را ارائه کند و از روش‌ها و یافته‌های مطالعات پیشین در راه تحقیق استفاده کند. روش پیمایشی که به عنوان رایجترین روش تحقیق در علوم انسانی محسوب می‌شود و ویژگی بارز آن استفاده از ابزار پرسشنامه در گردآوری اطلاعات می‌باشد. محقق در این پژوهش گویههایی را در قالب یک پرسشنامه در اختیار پاسخگویان قرار داده که همگی به پرسشهای مشابهی پاسخ دادهاند. این گویه‌ها متغیرهای تحقیق را اندازه گیری می‌کنند و تجزیه و تحلیل نهائی بر اساس نتایج بدست آمده از روابط متغیرها، صورت می‌گیرد. از این روش می‌توان برای آزمون تبیین های تصدیق شده، روابط فرض شده یا ساختن نظریههای جدید استفاده نمود.در تحقیقات پیمایشی علاوه بر توصیف به تبیین پدیده‌ها نیز پرداخته می‌شود، بدین صورت که فرضیه‌هایی ساخته شده و سپس به آزمون کشیده می‌شوند.
همانطوری که در قبل توضیح داده شد، حجم جامعه نمونه برابر با 347 نفر از 17 سکونتگاه غیر رسمی بود که در اطراف کورههای آجرپزی اسکان داشتند. برای پر کردن پرسشنامه از روش تصادفی ساده استفاده شده است.
3-6- روش اجرا و جمع آوری اطلاعات
در این تحقیق جهت جمعآوری اطلاعات از دو روش کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. روش کتابخانهای: به منظور جمعآوری اطلاعات در خصوص موضوع مربوطه از منابع مهم، اسناد، مدارک، مقالات، رساله‌ها و پژوهش‌ها و همچنین جستجو در سایتهای مختلف اینترنت به منظور دستیابی به مقالات، رساله‌ها و پژوهش‌ها و همچنین جستجو در سایت های مختلف اینترنت به منظور دستیابی به مقالات خارجی و داخلی از روش اطلاعات کتابخانهای استفاده شد.
3-7- روایی پرسشنامه تحقیق
قیل از انجام هرگونه آزمون و بررسی باید توجه داشته باشیم که یک آزمون خوب باید از تعدادی ویژگی مطلوب مانند عینیت، سهولت اجرا، عملی بودن، سهولت تعبیر و تفسیر، روایی و پایایی برخوردار باشد.
قابلیت اعتماد (پایایی یا Reliability) و همچنین اعتبار (روایی یا Validity) یک پرسشنامه یا ابزار اندازه گیری، از موضوعات بسیار مهم در امر جمع آوری اطلاعات و مشاهدات می‌باشد که متاسفانه گاهی مورد غفلت قرار می‌گیرد. در اینجا به شرح این دو موضوع مهم می‌پردازیم.
الف) روایی یا اعتبار پرسشنامه (Validity) : عبارتست از توانایی ابزار مورد نظر در اندازه گیری صفتی که آزمون برای اندازهگیری آن ساخته شده است و شامل روایی صوری، روایی پیش بینی، روایی محتوا و … میباشد. در این تحقیق از روش محتوایی برای بررسی روایی پرسش نامه استفاده شده است.
اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که معمولا برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازهگیری به کار برده می‌شود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازهگیری به سوالهای تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوال های ابزار معرف وپژگیها و مهارتهای ویژهای باشد که محقق قصد اندازهگیری آن‌ها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار (مانند طراحی پرسشنامه) چنان عمل کرد که سوالهای تشکیل دهنده ابزار معرف قسمتهای محتوای انتخاب شده باشد. بنابراین اعتبار محتوا ویژگی ساختاری ابزار است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده می‌شود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولا توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می‌شود. از این رو اعتبار محتوا به قضاوت داوران بستگی دارد (سرمد و همکاران، 1376).
برای بررسی روایی محتوایی، پرسشنامه تهیه شده در اختیار اساتید دانشگاه و کارشناسان مجرب در زمینه موضوع و مسئله تحقیق قرار گرفت و پس از تأیید آنها در اختیار جامعه نمونه قرار گرفت.
ب) پایایی یا اعتماد (Reliability) پرسشنامه: پایایی مسالهای کمی و تکنیکی است و بیشتر ناظر بر این سوال است که ابزار اندازهگیری به چه دقت و صحتی پدیده یا صفت مورد نظر را اندازهگیری میکند. مهم ترین روشها برای مشخص کردن پایایی در تحقیقیات اجتماعی: روش بازآمایی، روش موازی یا آزمون همتا، روش دو نیمه کردن، روش ضریب ثبات، روش کودر ریچاردسون و روش آلفای کرونباخ میباشد (همان، 1376). با توجه به این مبحث، برای بررسی پایایی یا اعتماد پرسشنامه تحقیق از روش آلفای کرونباخ که یکی از روش‍‌های متداول است، استفاده شده است. در جدول شماره 1-1 میزان پایایی در بین جامعه نمونه اندازهگیری شده است.
این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازهگیری از جمله پرسشنامهها یا آزمونهایی که خصیصه‌های مختلف را اندازهگیری میکند بکار میرود. در این گونه ابزارها، پاسخ هر سوال میتواند مقادیر عددی مختلف را اختیار کند. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمرههای هر زیر مجموعه سوال های پرسشنامه (یا زیر آزمون) و واریانس کل را محاسبه کرد. سپس با استفاده از فرمول شماره 2 مقدار ضریب آلفا را محاسبه کرد (همان، 1376):
که در آن:
اگر ضریب آلفای کرونباخ 0.7 یا بیشتر باشد، پرسشنامه از پایایی مطلوبی برخوردار است و میتوانید از بابت همبستگی درونی سوالات مطمئن باشید. اگر مقدار آن بین 0.7 ـ 0.5 باشد، اعتبار پرسشنامه در حد متوسط میباشد و اگر کمتر از 0.5 باشد پرسشنامه فاقد پایایی لازم است.
برای سنجش پایایی پرسشنامه از نرم افزار spss و تعداد 30 نفر از جامعه نمونه ( خانوارهای ساکن در محدوده اسکان غیر رسمی) استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون در جدول شماره 3ـ1 آورده شده است.
جدول شماره 3ـ1: پایایی پرسشنامه با استفاده از روش آلفاکرنباخ در نرمافزار spss
Reliability Statistics
Cronbach’s Alpha
N of Items
.722
30
*منبع: یافتههای نگارنده: 1393.
ضریب آلفای کرنباخ به دست آمده برابر با 0.722 است. این امر نشان میدهد که پرسشنامه از پایایی نسبتا مطلوبی برخوردار بوده و میتوان از آن استفاده نمود.
3-8- روش آزمون و تحلیل های آماری
برای آزمون فرضیه دوم تحقیق (به نظر می‌رسد تقویت سرمایه اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در توانمندسازی اسکان غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران ایفا نماید) از آزمون t و برای آزمون فرضیه سوم تحقیق (به نظر می‌رسد برنامهریزی جهت ساماندهی و توانمندسازی با استفاده از مشارکت‌های مردمی بهترین راه حل برای حل مسئله اسکان غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران می‌باشد) از آزمون فریدمن استفاده شده است. در زیر سعی شده است به توضیح درباره این آزمونهای پرداخته شود.
ـ آزمون t با نمونههای مستقل:
این آزمون تفاوت میانگین‌های دو گروه مستقل را ارزیابی می‌کند. به عبارت دیگر از این آزمون برای مقایسه میانگینهای دو نمونه مستقل از دادههای کمی استفاده میکند. مانند زمانی که میخواهیم معدل تحصیلی را در دو نمونه مستقل (مانند زن و مرد) مقایسه کنیم. در این آزمون فرضیههای صفر و یک به صورت فرمول شماره 3 محاسبه میشود:
فرض صفر در این آزمون به این معنی است که تفاوت معنی داری بین دو نمونه وجود ندارد این در حالی است که فرض یک بر تفاوت معنادار میانگین دو نمونه دلالت دارد. در این آزمون اگر فرض برابری واریانس دو نمونه مطرح باشد، از واریانس ادغام شده دو گروه استفاده میشود ولی اگر واریانسهای دو نمونه متفاوت باشند، استفاده از آزمون t با واریانسهای جداگانه پیشنهاد میگردد.
ـ آزمون فریدمن:
آزمون فریدمن یک آزمون ناپارامتری، معادل آنالیز واریانس با اندازههای تکراری (درون گروهی) است که از آن برای مقایسه میانگین رتبه ها در بین K متغیر (گروه) استفاده می‌کنیم. فرض کنید می‌خواهیم از یک نمونه شامل 10 نفر در مورد 5 کالا نظرخواهی کنیم، یعنی از آنها بخواهیم که به هر یک از کالاها از نظر کیفیت امتیاز بدهند. سپس میانگین امتیازات کالاها را با هم مقایسه و بررسی کنیم که اگر اختلاف امتیازات کالاها معنی دار است؛ کدام کالا بیشترین امتیاز و کدام کالا کمترین امتیاز را کسب کرده است. در چنین حالتی شما با 5 متغیر روبرو هستید که این متغیرها به لحاظ آماری به یکدیگر وابسته هستند زیرا اندازههایی هستند که توسط هر نمونه تکرار شدهاند. در فایل آموزشی زیر نحوه انجام آزمون فریدمن در نرم افزار spss را بیشتر توضیح داده ایم.
در این تحقیق برای اولویتبندی عوامل مؤثر بر بهبود و توانمندسازی اسکانغیر رسمی که شامل مشارکت مردمی، بهسازی و توانمندسازی با رویکرد دخالت بخش دولتی، پاکسازی و جابجایی سکونتگاههای غیررسمی و نادیده گرفتن سکونتگاههای غیر رسمی، از آزمون فریدمن استفاده شده است.
3ـ9 جمعبندی
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و تبیینی می‌باشد و در اجرای آن از روش پیمایش استفاده شده است. جامعه بر اساس سرشماری سال 1385 برابر با 3604 خانوار و جمعیتی معادل با 15010 نفر میباشد که با استفاده از فرمول کوکران حجم جامعه آماری برابر با 347 نفربه دست آمده است. روش جمعآوری داده و اطلاعات به صورت اسنادی ـ کتابخانهای بوده است و برای آزمون و بررسی سوالات و فرضیههای تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه تهیه شده در طیف لیکرت با استفاده از روش تصادفی ساده در بین جامعه آماری پخش شده است. ضریب آلفای کرنباخ به دست آمده برای سنجش پایایی (قابلیت اعتماد پرسشنامه) برابر با 0.722 است. این امر نشان میدهد که پرسشنامه از پایایی نسبتا مطلوبی برخوردار بوده و میتوان از آن استفاده نمود. برای آزمون فرضیه دوم تحقیق (به نظر می‌رسد تقویت سرمایه اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در توانمندسازی اسکان غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران ایفا نماید) از آزمون t و برای آزمون فرضیه سوم تحقیق (به نظر می‌رسد برنامهریزی جهت ساماندهی و توانمندسازی با استفاده از مشارکت‌های مردمی بهترین راه حل برای حل مسئله اسکان غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران می‌باشد) از آزمون فریدمن استفاده شده است.
فصل چهارم
شناخت محدوده مورد