اثر بخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و افزایش مهارت …

رجب پور و همکاران (۱۳۹۱)در پژوهشی به بررسی اثربخشی گروه درمانی رابطه والد-کودک بر پرخاشگری کودکان پیشدبستانی پرداختند. در یک طرح شبه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون توأم با گروه کنترل، تعداد ۴۵ کودک پرخاشگر (۲۵ پسر و ۲۰ دختر) با استفاده از نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. نتایج نشان داد که گروه درمانی رابطه والد – کودک منجر به کاهش معنادار پرخاشگری فیزیکی- تهاجمی و کلامی – تهاجمی در گروه آزمایشی در مقایسه با گروه گواه میشود اما باعث کاهش معنادار پرخاشگری رابطهای در پی جلسات درمان در گروه آزمایشی در مقایسه با گروه گواه نشد.
رشیدی و همکاران (۱۳۹۱)در پژوهشی به بررسی اثربخشی بازی درمان گروهی بر ارتقای رفتار اجتماعی مثبت کودکان پیش دبستانی پرداختند. با اعمال طرح آزمایشی از میان ده مهدکودک شیفت عصر شهرستان ورامین، دو مهدکودک بهطور تصادفی ساده انتخاب شد وجهت غربالگری برای تمامی۱۳۱ کودک ۶ ساله آنها چکلیستمشاهدهای رفتاراجتماعی کودکان اجرا شد. از این میان ۴۵ کودک مبتلابه مشکلات در زمینه مهارتاجتماعی تشخیصداده شدند. سپس درجلسهای که بهمنظور آگاهسازی والدین و دعوت به همکاری از آنان برگزار گردید، ۳۲ تن از والدین این کودکان حاضر به همکاری شدند. پس از آن فرم ارزشیابی رفتار کودک راتر برای این کودکان تکمیلشد و در نهایت بهصورت تصادفی در دوگروه آزمایش و گواه قرار دادهشدند. گروه آزمایش طی یکماه بهمدت ده جلسه تحت بازیدرمانگریقرار گرفتند. نتایج نشان داد بازیدرمانگروهی در مرحله پسآزمون باعث افزایش معنادار رفتار اجتماعی مثبت و خردهمقیاسهای همدلی، جهتگیری اجتماعی، رفتاراخلاقی، خودمهارگری، حرمتخود، اطاعتپذیری، جرأتورزی، احترام به قانون و تمایل به مشارکت در گروه آزمایش شد.
صفری و همکاران (۱۳۹۰)در پژوهشی تأثیر بازی‌درمانی با رویکرد شناختی- رفتاری برمیزان نشانههای اختلال نافرمانی مقابله‌ای در دانش‌آموزان پایه سوم دبستان در شهر اصفهان پرداختند. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر بازی درمانی با رویکرد شناختی- رفتاری بر میزان نشانه‌های‌ اختلال نافرمانی مقابل در دانش‌آموزان پسر پایه سوم دبستان در شهر اصفهان بود. این پژوهش از نوع آزمایشی بوده و در آن از طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون و پیگیری با گروه کنترل استفاده شد. بدین منظور با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله‌ای، از میان دانش آموزان پسر پایه سوم دبستان های شهر اصفعان در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ تعداد ۳۰ نفر که ملاکهای ورود به پژوهش را دارا بودند به صورت تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. نتایج نشان داد که روش بازی درمانی با رویکرد شناختی- رفتاری، سبب کاهش نشانههای اختلال نافرمانی مقابلهای در کودکان مبتلا به این اختلال میشود و میتوان از این روش در موقعیتهای بالینی و درمان یا کاهش نشانههای این اختلال استفاده کرد.
مهدویان و همکاران (۱۳۹۰)در پژوهشی به بررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر رابطه کودک- والد، بر کاهش پرخاشگری کودکان پیش‌دبستانی و شیوه‌های والدگری مادران پرداختند. هدف پژوهش تعیین اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر رابطه کودک‌-‌والد بر کاهش پرخاشگری کودکان پیش دبستانی و تغییر رفتارهای والدگری مادران آنها بود. نمونه اصلی پژوهش شامل مادران ۲۵ کودک بود که نمرات بالاتر از نمره برش را در مقیاس پرخاشگری فهرست رفتاری کودک کسب نمودند، و به تصادف در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. مادران دو گروه پرسشنامه مقیاس پرخاشگری واحدی و پرسشنامه والدگری را تکمیل، گروه آزمایش در جلسات آموزش شرکت کردند و گروه کنترل در انتظار باقی ماندند. تحلیل یافتهها بیانگر این نکته بود که کودکان مادران گروه آزمایش در مقایسه با کودکان مادران گروه کنترل در پرخاشگری کل و زیرمقیاسهای پرخاشگری کلامی-تهاجمی، فیزیکی- تهاجمی و رابطهای کاهش معنادار نشان دادند.
امجدی (۱۳۸۵) در پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر بازی درمانی به شیوه شناختی- رفتاری بر کاهش مشکلات پرخاشگری دانش آموزان دبستانی نشان داد بازی درمانی بر کاهش پرخاشگری کودکان مؤثر بوده است.
قادری، اصغری مقدم و شعیری(۱۳۸۵) با منظور بررسی کارایی بازی درمانی رفتاری –شناختی بر روی پرخاشگری کودکان مبتلا به اختلال سلوک در تهران نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه در تفاضل نمرات پیش آزمون –پس آزمون پرخاشگری به نفع گروه آزمایش وجود دارد.
در پژوهشی که محمودی قرائی، بیتا، یاسمن، امامی و نادری (۱۳۸۵)در کرمان انجام داده اند، اثر بازی درمانی بر کودکان بازمانده از واقعه زلزله بم برسی شد و نشان داد که بازی درمانی می تواند در کاهش نشانه های رفتاری موثر باشد.
بابائی و همکاران (۱۳۸۰) در پژوهشی به بررسی اثربخشی بازی درمانی گروهی بر اختلالات سلوکی دانشآموزان دبستانی پرداختند. ۱۶۰ کودک (۱۱-۱۰ ساله) از مناطق چهارگانه جغرافیایی شهرستان ساری در این پژوهش شرکت کردند. باتوجه به نمرات ملاک تشخیصی سه پرسشنامه که به تأیید روانپزشک رسیده بود، ۲۴ کودک انتخاب و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. افراد گروه آزمایشی به مدت یک کاه و نیم هفته ای دوبار در جلسه ۶۰ دقیقه ای در بازی درمانی با رهنمود شرکت نمودند. فرضیه تحقیق مبنی بر اثربخشی بازی درمانی گروهی بر اختلال سلوکی با استفاده از تفاضل نمرات در موقعیتهای پیش آزمون گروه آزمایش و کنترل با بکارگیری آزمون پارامتریکT برای نمرات بدست آمده در سه پرسشنامه دو گروه به اثبات رسید. و تفاوت در سطح معنیدار بود. همچنین دادههای کیفی حاصل از مشاهدات والدین، معلمین و دو نفر ثبات (مشاهده گر) جلسه و تشخیص روانپزشک حاکی از مفید بودن بازی درمانی گروهی در کاهش اختلال سلوکی بود.
پیشینه پژوهشی در سایر کشور
جی یون شین^[۵۳] (۲۰۱۲) تأثیر بازی درمانی کوتاه مدت را روی اضطراب و پرخاشگری کودکانی که زلزله چین را تجربه کردند، مورد بررسی قرارداد و نتایج نشانگر کاهش چشمگیر میزان سطح اضطراب، پرخاشگری و احتمال خطر خودکشی بعد از بازی درمانی بود.
ری(۲۰۰۸) اظهار می دارد بازی درمانی یک درمان کودک محور است که برای کودکان ۳ الی ۱۶ ساله دارای مشکلات روانی یا دیگر اختلالات استفاده می شود و کودکان در طی بازی دنیای هیجانی درونی خود را برون ریزی می کنند زیرا بازی درمانی بالقوه کمک کننده است. در بازی درمانی انواع مشکلات همانند خشونت خانوادگی سوء استفاده ها و برخی تعارض های ارتباطی و غیره درمان می شود. کودکان با توجه به پیچیدگی مشکل آنها از ۲ الی ۱۲ ماه می توانند از بازی درمانی بهره مند شوند.
باگگرلی^[۵۴] (۲۰۰۹) در پژوهش خود تأثیر بازی درمانی گروهی را بر اعتماد به نفس، افسردگی و اضطراب کودکان بی خانمان بررسی کرد. نتایج نشان داد که اعتماد به نفس افزایش و افسردگی و اضطراب کودکان کاهش مییابد.
لاندرس و همکاران^[۵۵](۲۰۰۷) نیز بیان می کنند که بازی درمانی تأثیر مثبتی بر روی رفتار و هیجانات کودکان دارد. بازی درمانی انواع مختلفی مانند لگو درمانی و بازی درمانی عروسکی دارد، در پژوهش های مختلف تاثیر لگو درمانی و بازی درمانی عروسکی بر بهبود مهارت های اجتماعی بررسی و اثبات شده است.
براتون و همکاران(۲۰۰۵) نیز در مروری از ۸۲ مطالعه تجربی از بازی درمانی نتیجه گرفتند که بازی درمانی نتایج مؤثری را در خودپنداره، تغییرات رفتاری، توانایی شناختی، مهارت های اجتماعی و اضطراب نشان داده است.
باکری و پارکر (۲۰۰۵) بیان کردند که بازی درمانی بر یادگیری، خودکنترلی مسئولیت، ابراز احساسات، احترام گذاشتن، پذیرش خود و دیگران، بهبود مهارتهای اجتماعی، عزت نفس، کاهش افسردگی و اضطراب مؤثر است. درمانگران از طریق بازی درمانی به کودکانی که مهارت های اجتماعی یا عاطفی شان ضعیف است رفتار های سازگارانه تری را می اموزند.
همچنین در مطالعه ای که توسط دانجر(۲۰۰۳) بر روی ۱۱ کودک پیش دبستانی در شمال تگزاس انجام شد نتایج نشان داد که استفاده از بازی درمانی به عنوان یک راه کار مداخله ای مؤثر برای کودکان دارای مشکلات زبانی، رشد مهارت های زبان بیانی – دریافتی را بهبود نمی بخشد، ولی باعث کاهش اضطراب در کودکان می شود.
در مطالعهای که توسط مک گیو (۲۰۰۰) با عنوان بررسی اثربخشی بازی درمانی گروهی بر کاهش مشکلات رفتاری، افزایش سازگاری عاطفی، بهبود مفهوم و افزایش خودکنترلی در شمال تگزاس با نمونهای به ۳۰ نفر بر روی کودکان پیش دبستانی انجام شد، نتایج پژوهش حاکی از آن بود که تمایلات مثبت در رفتار کودکان ایجاد شد.
براتون و همکاران(۲۰۰۵ )به تاثیر بازی درمانی در کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری پرداختند و در ارزیابی نهایی بعد از درمان، کاهش معنادار اختلالات را مشاهده کردند. متاآنالیز انجام شده بر روی ۹۳ مطالعه کنترل شده که به بررسی تاثیر بازی درمانی پرداختند تاثیر کلی درمان را مثبت ارزیابی کرد.
فصل سوم
روش پژوهش
پیش درآمد
این فصل به مبحث روش پژوهش می پردازد. مباحثی مانند طرح پژوهش، جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری، مشخصات ابزارهای مورد استفاده، روش اجرا و روشهای آماری مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها بیان خواهد شد.
۳-۱- طرح پژوهش
پژوهش حاضر یک مطالعه شبه تجربی با طرح پیش آزمون –پس آزمون با گروه کنترل است در این پژوهش روش آموزش بازی درمانی به شیوه گروهی در گروه آزمایش اجرا و نتایج حاصله در مقایسه با داده های گروه کنترل مورد بررسی قرار گرفت. این طرح از دو گروه آزمودنی تشکیل شد هر دو گروه دو بار مورد سنجش قرار گرفتند. اندازه گیری اول با اجرای یک پیش آزمون و اندازه گیری دوم، پس از اعمال متغیر مستقل در گروه آزمایشی با یک پس آزمون برای هر دو گروه آزمایش و کنترل انجام شد. برای تشکیل گروه آزمایش و کنترل، با روش نمونه گیری تصادفی، نیمی از آزمودنی ها در گروه اول و نیمی از آنها در گروه دوم جایگزین شدند. با استفاده از جایدهی تصادفی دو گروه مشابه همدیگر بوده واندازه گیری متغیر وابسته برای هر دو آنها در یک زمان و تحت یک شرایط صورت گرفت.
شکل(۳-۱) دیاگرام مورد بحث را نشان می دهد. نکته هایی به شرح ذیل در این طرح مشاهده می شود:
۱)دو گروه وجود دارد.
۲)هر دو گروه در یک زمان و قبل از اجرای متغیر مستقل متغیر مورد اندازه گیری قرار می گیرد.
۳)هر دو گروه در یک زمان و پس از اجرای متغیر مستقل مجددا اندازه گیری می شود.
۴)آزمودنی به صورت تصادفی در داخل گروه ها جایگزین شده اند.
۵)گروه اول در معرض متغیر مستقل قرار می گیردولی این متغیر برای گروه دوم اجرا نمی شود. (دلاور، ۱۳۸۱)