2-4- 8- مقایسه ارزشیابی وابسته به ملاک با ارزشیابی وابسته به هنجار
در ارزشیابی پیشرفت تحصیلی وابسته به هنجار یا هنجاری هدف عمده این است که تعیین شود یک دانش آموز یا دانشجو، در مقایسه با دانشآموزان یا دانشجویان دیگر، چه وضعی دارد، اما ارزشیابی پیشرفت تحصیلی وابسته به ملاک یا ملاکی منظور این است که مشخص شود یک دانش آموز یا دانشجو چه مقدار از آنچه را که قرار بوده بیاموزد آموخته است یا تا چه اندازه به انجام دادن وظیفهای که به او محول شده تواناست.
ارزشیابی هنجاری و آزمونهای مبتنی بر ملاک نسبی در سنجش هوش و استعداد و نیز در سنجش شخصیت و سایر جنبههای عاطفی به کار میروند در مقابل، ارزشیابی ملاکی و آزمونهای مبتنی بر ملاک مطلق به طور عمده در سنجش پیشرفت تحصیلی که به منظور تعیین میزان موفقیت یادگیرندگان در رسیدن به هدفهای آموزشی اجرا میشود مورد استفاده قرار میگیرند(سیف،1386).
2-4-9- گونه دیگردستهبندی هایا سنجشهای آموزشی با توجه به زمان و هدف استفاده از آنهاست.
سیف(1386) این دسته از ارزشیابیها را به چهار دسته ارزشیابی آغازین، ارزشیابی تکوینی، ارزشیابی تشخیصی، و ارزشیابی تراکمی تقسیم می کند:
12-4-9-1- ارزشیابی آغازین :
نخستین اقدام معلم از بابت ارزشیابی دانشآموزان است و معمولا به دو منظور یعنی برای پاسخ دادن به دو پرسش زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
آیایادگیرندگان از قبل بر دانشها و مهارتهای پیش نیاز درس تازه تسلط کسب کرده اند ؟
یادگیرندگان چه مقدار از هدفها و محتوای درس تازه را قبلا یاد گرفته اند؟
در مورد سوال، سنجش آغازین به منظور اندازهگیری رفتارهای ورودی یا مهارتها و دانشهای پیش نیازیادگیری درس تازه به کار میرود. از طریق سنجش رفتار ورودی معلوم میشود که یادگیرندگان برای یادگیری هدفها و محتوای درس تازه آمادگیهای لازم را قبلا کسب کرده اندیا نه.
در مورد سوال2، به جای آزمون رفتارهای ورودی؛ از آزمون جایابی(آزمون پایه گزینی) استفاده می شود. آزمون جایابی یا پایه گزینی که به آن پیش آزمون نیز گفته می شود عمدتا همان آزمون نهایی شامل هدفهای یادگیری یا هدفهای آموزشی درس یا ترجیحا فوم موازی آن است.هدف از اجرای این آزمون تعیین میزان اطلاعات یادگیرندگان از مطالبی است که قرار است به آنان آموزش داده شود. (سیف،1386).
2-4-9-2- ارزشیابی تکوینی(مرحله ای)
هدف از ارزشیابی تکوینی آگاهی یافتن از میزان و نحوه یادگیری دانشآموزان و دانشجویان برای تعیین نقاط قوت و ضعف یادگیری آنان و نیز تشخیص مشکلات روش آموزشی معلم است. این ارزشیابی در طول دوره آموزشی یعنی زمانی که فعالیت آموزشی معلم نیز در جریان است و یادگیری دانشآموزان در حال تکوین یا شکلگیری است انجام می شود. به همین دلیل به آن نام ارزشیابی تکوینی داده اند.
بنابراین، معلم با استفاده از ارزشیابی تکوینی میتواند در زمانی که هنوز یادگیری در جریان است و امکان رفع مشکلات یادگیری دانشآموزان و بر طرفکردن نواقص روش آموزشی خود او میسر است به انجام چنین کاری اقدام کند.
در ارزشیابی تکوینی، در پایان هر واحد درسی، یک آزمون دقیق و مختصرکه حاوی هدفهای آموزشی آن واحد است اجرامی شود و براساس نتایج حاصل معلوم میگردد که یادگیرندگان کدام یک از هدفهای آموزشی را یاد گرفته و در یادگیری کدام یک از هدفهای آموزشی ناموفق ماندهاند؛ تا معلم پیش از پرداختن به واحد درسی بعدی به رفع نواقص یادگیری دانشآموزان بپردازد. ضمنا معلم با مراجعه به نتایج این آزمونها مشکلات روش آموزشی خود نیز مطلع میشود و پیش از آغاز آموزش واحد بعدی به رفع آن مشکلات اقدام میکند.
برای بهرهگیری کامل از نتایج ارزشیابی تکوینی، بیان هدفهای آموزشی به صورت دقیق و رفتاری ضروری است. برای اینکه معلم بتواند در جریان یادگیری توفیق دانشآموزان در رسیدن به هدفهای مشخص واحدهای متوالی درس را ارزشیابی کند، باید آن هدفها را به طور دقیق بیان نماید تا در موقع برخورد دانش آموزان با مشکل، به سادگی مشکل را تشخیص دهد و به رفع آن بکوشد.
بلوم و همکاران او در رابطه با استفاده از ارزشیابی تکوینی در کلاسهای درسی معمولی مراحل زیر را پیشنهاد کرده اند:
موضوع یا محتوای درس را به واحدهای کوچک درسی که آموزش هر یک از آنه ابه یکی دو هفته وقت بیشتر نیاز نداشته باشد تقسیم کنید.
بازدههاییادگیری هر یک از واحدهای درسی را برحسب انواع هدفهای آموزشی(دانستن،فهمیدن،کار بستن…) تعریف کنید.
به تهیه و اجرای آزمونهای تکوینی مختصر در پایان هر واحد درسی اقدام کنید، و تعیین نمایید که دانش آموزان در هر واحد درسی به چه حدی از تسلط رسیده اند.
نتایج آزمونهای تکوینی را تحلیل کنید تا مشکلات یادگیری هر یک از دانشآموزان را تشخیص دهید.
برای رفع مشکلات یاد