صدور بیانیه در مقاطع تاریخی مهم یکی از راه‌های معمول اعلام موضع سیاسی توسط رجال سیاسی هر جامعه‌ای است. در جامعه ایران به علت استبداد زدگی و حکومت حکمرانان و پادشاهان مستبد رجال سیاسی و یا حتی احزاب سیاسی جرات صدور بیانیه را برای اعلام مواضع خود نداشتند مگر در شرایط سیاسی که آزادی نسبی به آنها داده شده بود.
اما مراجع شیعه در ایران علاوه بر اینکه به لحاظ سیاسی حایز اهمیت بودند و حکمرانان نمی‌توانستند اقتدار نهاد مرجعیت را نادیده بگیرند به لحاظ مذهبی هم وظیفه خود می‌دانستند که در شرایط و مقاطع حساس تاریخی که منافع مردم و یا منفعت اسلام به خطر میافتاد موضع صریح خود را اعلام کنند. در واقع می‌توان گفت با توجه به اینکه نهاد مرجعیت نمایندگی دین اسلام را به عهده داشت نظرات آنها به نحو اولی نظرات اسلام در نظر گرفته شده و اطاعت از آنها برای مقلدانشان واجب شرعی بود.
در تعریف بیانیه در لغت نامه دهخدا ذکر شده « بیانیه عبارت است از اطلاعیه یا نوشته‌ای که از سوی سازمان، حزب یا شخص مسئولی صادر شود.»
با توجه به این تعریف می‌توان گفت بیانیه یا اعلامیه متنی نوشتاری بود که از سوی مرجع تقلیدی برای بیان موضع سیاسی در مورد واقعه‌ای صادر و منتشر می‌شد. این بیانیه‌ها یا اطلاعیه‌ها به طور خاص در انقلاب اسلامی ایران تاثیری بی بدیل از خود بر جای گذاشتند و با هدایت مردم در شرایط بحرانی قدرت انقلابی مردم و مراجع را متبلور کردند.
نمونه‌هایی از بیانیه‌های تاثیر گذار
بیانیه سیدطباطبایی یزدی در حمایت از شیخ فضل‌الله نوری
آیت‌الله سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی در جریان نهضت مشروطه بر اثر اشاعه افکار ضد دینی، ادامه این حرکت را به مثابه شبی ظلمانی و آسمانی تیره و تار در افقی نامعلوم و مبهم یافت و برای کشف حقایق سکوت کرد و حاضر نشد در این فضا تلگرافی در تأیید مشروطه و مجلس امضا کند( ذبیح زاده، 1380 :115).
سید، از کجرویهای عناصر مشروطه خواه متأثر بود و به عنوان مرجع تقلید و عالم شیعی نمیتوانست مفاسد مشروطه در مقابله با شریعت و مسخ آن را نادیده بگیرد سرانجام، بر اساس وظیفه الهی، سکوت خود را شکست و بر ضد بدخواهان و در حمایت از مواضع شیخ فضل‌الله نوری بیانیه‌ای صادر کرد.
نخستین بیانیه وی در 23 جمادی الأول سال 1325ه.ق. به آخوند ملا علی در تهران مخابره شد و در روز یکشنبه هفدهم جمادی الثانی 1325ه.ق. در آستانه مقدسه حضرت عبدالعظیم چاپ و منتشر گردید. در این بیانیه، انگیزه سکوت پیشین خود و شکستن آن را در این زمان اعلام کرد(ترکمان،1362، ج1 : 256).
بیانیه سید طباطبایی در تشویق مردم به استقلال اقتصادی
از آنجا که سید به وضع معیشتی مردم اهمیت می‌داد به مبارزه اقتصادی علیه اجناسی که کشورهای استعمارگر وارد ایران می‌کردند که باعث فلج شدن اقتصاد مسلمانان می‌شد توجه زیادی داشت.
دست خط مرحوم سید خطاب به آقا میرزا رحیم، به روشنی حاکی از توجه اکید وی به لزوم استقلال و خود کفایی اقتصادی جامعه اسلامی است که به جهت اهمیت آن، بخشهایی از آن ذکر می‌شود:
«… دراین زمان که (دول) خارجه، به انواع حیل، رشته کسب و صنایع و تجارت را، که مایه عزت و منشأ ثروت است، از دست مسلمانان ربوده و منحصر به خود نموده و مثل خون در مجاری عروق ایشان راسخ و نافذ شده و شغل اهل اسلام به تدریج منحصر به دلالی و بیع و شراء اجناس خارجه شده… مناسب است مسلمانان از خواب غفلت بیدار شوند و به تدریج رفع احتیاجات خود را از خارجه بنمایند و به تأییدات ربانیه، از دل فقر و احتیاج و سوال و تحمل عملگی کفار و تشتت در بلاد کفر برهند…. امیدوارم اخوان مؤمنین اقتدا و تأسی به رؤسای ملت (علما) نموده، بر حسب غیرت اسلامیت… اقتصار به همان ملبوسات اسلامی نمایند. بلکه در تمام اثاث البیت خود تا ممکن است، اکتفا به مصنوعات اسلامی نموده و در ملبس و مطعم و مسلک خود از شباهت به کفار بپرهیزند.» (ابوالحسنی، 1374: 23).
بیانیه امام خمینی(ره) در اعلام عزای عمومی عید نوروز 42