2-7 بسته بندی و محیط زیست
منافعی که در حمل و نقل تولیدات توسط بسته بندی بوجود می آید موجبات کاهش مصرف سوخت را فراهم کرده و با کمک به افزایش تولید، بازدهی موسسات را بالا خواهد برد. در عین حال بسته بندی با حفظ محصول از خرابی و آلودگی، نقش شایان توجهی در کاهش ضایعات بر عهده دارد.
در عین حال نباید عوارضی را که بسته بندی می تواند برای محیط زیست داشته باشد را از نظر دور داشت. اتمام منابع، ایجاد زباله و نحوه از بین بردن ضایعات و پسماند از مسائلی است که باید در جهت رفع آن فکری نمود. مشکلات ناشی از اتمام برخی از منابع طبیعی و دشواری‌های مربوط به دفع زباله‌ها و پسماندها، بسیاری از صنایع بسته‌بندی را ترغیب کرده است تا میزان مصرف برخی از مواد را کاهش داده و استفاده از قوطی‌ها و مواد مصرف شده را در برنامه کار خود قرار دهند.(فیض و سلحشور،1387)
به منظور حل مشکلات زیست- محیطی، بسته‌بندی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که کمترین مقدار مواد سازنده را در برگرفته و در عین حال وظیفه خود را نیز انجام دهد. کاهش مواد بدین طریق، ملاحظات و اقدامات بعدی در خصوص استفاده دوباره، بازیافت و احیای ماده اضافی را غیر ضروری می‌سازد. همچنین در صورت امکان، اجزای ظرف‌ها و بسته‌بندی‌ها باید دوباره مورد استفاده قرار گیرند. در صورت امکان، بسته‌بندی باید جمع آوری شده و مواد آن برای استفاده دوباره بازیافت شود.
با وجود پیشرفت های علمی ، هنوز تعداد مواد قابل بازیافت در دسترس برای بسته بندی محصول محدود و اندک است و مواد سنتی مورد استفاده در بسته بندی، از نظر میزان استفاده اکسیژن زیاد و رطوبت بالا، آلاینده های مهمی برای محیط زیست به شمار می روند. با این حال، با طراحی بهتر، مواد و متریال مناسب تر و برنامه ریزی های دقیق می توان به بسته بندی های دوست دار محیط زیست به عنوان جایگزینی برای بسته بندی های کنونی دست پیدا کرد. این نکته را نیز باید در نظر داشت که ارائه راه حل های سازگار با محیط زیست در زمینه بسته بندی های پایدار، باید هم راستا با حفظ کیفیت بالای محصول و بسته بندی آن باشد.
هفت اصل از جانب تولید کنندگان در زمینه تولید بسته بندی های دوست دار محیط زیست مطرح گردیده است:
حذف بسته بندی در برخی اجناس و یا مواد غذایی
کاهش بسته بندی مواد
استفاده از بسته بندی های قابل استفاده مجدد
قابل تجدید
قابل بازیافت
سود
آموزش www.torghabehonline.com
2-8 اهداف و وظایف بسته بندی
اهداف و وظایف متعددی برای بسته بندی متصور است که در ذیل به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:
2-8-1اطلاع رسانی
از جمله وظایف بسته بندی انتقال اطلاعات مورد نیاز درباره نحوه حمل، شرایط نگه داری و شیوه مصرف محصول است. بسته بندی یکی از قوی ترین ابزارهای فروش است بنابراین می بایست هم حاوی اطلاعات باشد و هم از گیرایی بصری خوبی برخوردار باشد. اطلاعاتی که کالا را معرفی می کند و یا طرز استفاده محصول مورد نظر را بیان می نماید می بایست به وضوع بر روی بسته بندی درج گردد. (ابراهیمی، 1388 ،19)
مقررات اطلاع رسانی ناظر بر انواع کالاهای ارائه شده به بازارهای داخلی یا بین المللی الزامات ویژه بر چسب زنی را تعیین کرده است. الزامات مربوط به مواد غذایی، ارائه اطلاعات مختلف از قبیل مشخصات کالا و عناصر تشکیل دهنده آن، تاریخ تولید و تاریخ انقضای مصرف کالا، نحوه مصرف و وزن کالا، مشخصات تولید کننده و مطابقت با استانداردهای موجود در داخل کشور یا استانداردهای پذیرفته شده در بازار هدف نسبت به کالاهای صادارتی را در بر می گیرد. در کشورهایی که رعایت الزامات ناظر بر حفظ محیط زیست اهمیت دارد قابل بازیافت بودن بسته بندی یا سازگار بودن آن با محیط زیست و قابلیت جذب بسته بندی در محیط زیست نیز باید با نشانه گذاری های معرفی شده جهت اعلام موارد مزبور صورت گیرد تا مصرف کنندگان از این نکته آگاه شوند که مصرف کالای بسته بندی شده از طریق باقی ماندن بسته مورد نظر در محیط زیست به طبیعت آسیب نمی رساند.( منتقمی، 1389) اطلاعات موجود بر روی بسته می بایست شامل ویژگی های همچون قابل رویت بودن، واقعی بودن، مرتبط با محصول بودن باشد. (ابراهیمی، 1388،19)
2-8-2 ایجاد اطمینان کالا
بسته بندی ضعیف و نامناسب بی توجهی تولید کننده نسبت به مشتری را می رساند. عناصر دیداری بسته بندی از قبیل طرح، رنگ آمیزی، اندازه و کیفیت بسته بندی می تواند موجب افزایش یا کاهش اطمینان از محصول برای خریدار شود و در نتیجه بسته بندی باید به گونه ای باشد که مشتری مطمئن شود بسته پس از تولید مجددا باز نشده و یا تغییری در آن ایجاد نشده است. (Rundh , 2005 ,673 )
2-8-3 محافظت
یکی از اهداف بسته بندی حفاظت از محتویات و حفظ کیفیت آن است. بنابراین مواد به کار رفته در بسته بندی باید به گونه ای باشد که حفاظت فیزیکی و شیمیایی از کالا را امکان پذیر نماید و ایجاد مخاطراتی مانند سقوط، ضربه و لرزش و عوامل محیطی مانند وجود سرما، گرما، نور و رطوبت از تولید تا نگه داری در انبار، توزیع و مصرف به کالا آسیب نرساند. بسته بندی یک محصول می بایست قادر به تحمل جابه جایی های فیزیکی زیاد در طی فرایند توزیع را دارا بوده و محصولات را به همان شکل خارج شده از کارخانه به دست مصرف کنندگان برساند. از این رو، بسته بندی باید دارای جنس، شکل و ابعاد مناسب، استحکام، مقاومت، دوام و کارایی لازم باشد تا با ویژگی های مطلوب و مورد انتظار مصرف کننده به وی تحویل داده شود. حفاظت از کالا در م
ورد کالاهای صادراتی اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا برخی از محصولات صادراتی با استفاده از چند وسیله حمل و نقل و به صورت زمینی، هوایی و دریایی حمل می گردد و پس از طی بخشی از مسیر، در مکان هایی مانند اسکله و انبار نیز نگه داری می شود.( منتقمی، 1389)