3-6-3 متغییر های کنترلی
مطالعات متعدد نشان داده که هر چه در سال قبل سود بیشتری پرداخت کنیم احتمال دارد در سال جاری سود کمتری پرداخت کنیم و همچنین هرچه نسبت بدهی به دارایی بیشتر باشد امکان تقسیم سود کاهش می یابد. بسیاری از پژوهشگران نیز بر این باورند که رقابت بازار محصول می تواند تقسیم سود را تحت تاثیر قرار دهد. در این تحقیق به منظور کنترل سایر عوامل احتمالی موثر بر سیاست تقسیم سود شرکت، از این متغیرها استفاده شده است.
1- اندازه شرکت (SIZE)
اندازه شرکت معیاری برای نشان دادن بزرگی یا کوچکی سطح فعالیتها، ارتباطات و پرسنل است که جهت تعیین آن از معیارهای نظیر تعداد پرسنل، حجم تراکنشها یا فعالیتها و… استفاده می گردد[2]. اندازه شرکت برای محیط اطلاعاتی شرکتها محسوب می شود و معادل لگاریتم فروش است که برای استخراج داده های اندازه شرکت از صورت نتایج عملیات استفاده می شود. اگر اندازه شرکت بالاتر از میانه باشد، شرکت محدودیت مالی کمتری دارد.
2-سود سال قبل:
بر اساس دیدگاه محققان شرکتهایی که در سال قبل سود بیشتری پرداخت کرده اند در سال جاری امکان دارد سود کمتری پرداختند کنند که در این تحقیق نیز از این متغیر جهت کنترل تاثیر متغیر مستقل استفاده شده است.
DRit-1=نسبت پرداخت سود با یک وقفه
3-فرصتهای رشد (GROWTH)
برای اندازه گیری فرصت رشد در این پژوهش از فرمول زیر استفاده می شود(بوناس ،2013):
نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام(b/m)
برای نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار حقوق صاحبان سهام دیدگاههای متفاوتی وجود دارد یکی از عمده ترین دیدگاههای موجود این است که این نسبت نشان دهنده میزان رشد شرکت می باشد که مدیران جهت نشان دادن رشد بیشتر ، در مواردی با استفاده از روشهای مختلف اقدام به افزایش این اقلام می کنند.
3-7 روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات
روش آماری مورد استفاده در این تحقیق روش داده های پانل می باشد. در ادامه ابتدا روش داده های پانل و آزمونهای مربوط به آن تشریح می گردد. سپس آزمون های مربوط به معنی دار بودن کل مدل و معنی دار بودن متغیرهای مستقل توضیح داده می شود. در آخر نیز پس از تشریح آزمون های مربوط به مفروضات رگرسیون کلاسیک، نحوه تصمیم گیری در مورد رد یا پذیرش فرضیه های تحقیق بیان می گردد. لازم به ذکر است در این مطالعه برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای stata و SPSS بهره گرفته شده است.
3-7-1 روش داده های پانل
مدل ها از لحاظ استفاده از اطلاعات آماری به سه گروه تقسیم می شوند. برخی از مدل ها با استفاده از «اطلاعات سری زمانی» یا به عبارتی طی دوره نسبتاً طولانی چند ساله برآورد می شوند. بعضی دیگر از مدل ها بر اساس «داده های مقطعی» برآورد می شوند یعنی متغیرها در یک دوره زمانی معین مثلاً یک هفته، یک ماه یا یک سال در واحدهای مختلف بررسی می شوند.
روش سوم برآورد مدل، که در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته است ، برآورد بر اساس «داده های پانل» است. در این روش یک سری واحدهای مقطعی (مثلاً شرکت ها) در طی چند سال مورد توجه قرار می گیرند. با کمک این روش که در مطالعات سال های اخیر نیز زیاد استفاده شده است تعداد مشاهدات تا حد مطلوب افزایش می یابد. با توجه به اینکه مشاهده های ادغام شده باعث تغییرپذیری بالاتر، هم خطی چندگانه کمتر میان متغیرهای توضیحی، درجه آزادی بیشتر و کارآیی بالاتر تخمین کننده ها می شود، مطالعات پانل نسبت به مطالعات مقطعی و سری زمانی دارای مزیت است (بالتاجی، 1995، ص 6-3). در حالت کلی مدل زیر نشان دهنده یک مدل با داده های پانل می باشد:
که در آن نشانگر واحدهای مقطعی (مثلا شرکت ها) و نشانگر زمان است. متغیر وابسته را برایامین واحد مقطعی در سال نشان می دهد و نیز امین متغیر مستقل غیرتصادفی برایامین واحد مقطعی در سالام است. جمله اخلال بوده و فرض می شود که دارای میانگین صفر () و واریانس ثابت () است.
پارامترهای مدل می باشد که واکنش متغیر مستقل نسبت به تغییراتامین متغیر مستقل درامین مقطع وامین زمان را اندازه گیری می کند. برای برآورد مدل بر اساس داده های پانل روش های مختلفی همچون روش اثرات ثابت و روش اثرات تصادفی وجود دارد که بر حسب مورد، کاربرد خواهند داشت.
3-7-1-1 روش اثراث ثابت
در روش اثرات ثابت فرض بر این است که ضرایب مربوط به متغیرها (شیب ها) ثابت هستند و اختلافات بین واحدها را می توان به صورت تفاوت عرض از مبداء نشان داد. در این حالت اگر عرض از مبداء تنها برای واحدهای مختلف مقطعی متفاوت باشد اصلاحاً روش اثرات ثابت یکطرفه نامیده شده و مدل آن بصورت زیر می باشد: