(س 1) شاخه و برگ درخت میوه دار خانه همسایه به داخل منزل ما آمده است. آیا استفاده از میوه آن مقدار از شاخه که در خانه ماست، بدون اجازه صاحب درخت، حلال است یا نه؟
ج ـ بدون اجازه صاحب درخت، حقّ استفاده از میوه هاى آن را ندارید و مال غیر است که محتاج به اجازه است; لیکن مى توانید از صاحب درخت بخواهید که شاخه را یا به خانه خودش بِبَرد و یا قطع نماید; چون آمدن شاخه درخت غیر، در خانه انسان، تصرّف در ملک غیر است و بدون اجازه، حرام است. آرى، طرفین مى توانند با هم به توافق برسند که شاخه ها باشد و صاحب منزل که مالک درخت نیست، از آن استفاده نماید. به هر حال، بودن شاخه درخت در خانه دیگران، حرام است و خوردن میوه درخت دیگران، ولو از شاخه اى که به خانه دیگرى آمده نیز حرام است و حلّیّت هر دو، احتیاج به اجازه دارد. 26/3/77
(س 2) اگر داخل باغى شویم و میوه هایى را که از درخت، جدا شده و روى زمین افتاده، بخوریم، حلال است یا حرام؟
ج ـ خوردن بدون اجازه، حرام و تصرّف در مال غیر است. 30/3/77
(س 3) شخصى در مسجد محل که مورد تأیید همه است، براى خادم مسجد، پول جمع آورى مى نماید و مردمى که پول مى دهند، همه براى خادم، پول مى دهند. شخص دیگرى نیز هست که اکثراً در مسجد حاضر است و اگر خادم نیاید، کارهاى مسجد را انجام مى دهد. آیا از این پولى که براى خادم مسجد جمع آورى مى شود، مى توان به او داد یا نه؟
ج ـ به غیر از شخصى که پول براى او گرفته شده و براى او پول داده اند، نمى توان وجه جمع شده را به دیگرى پرداخت نمود و پرداخت به دیگرى، تصرّف در مال غیر، بدون رضایت است. 9/11/76
(س 4) شخصى در مجلسى کفشش را مى بَرند و به جاى آن، کفش دیگرى مى گذارند. آیا استفاده از این کفش، جایز است؟ و آیا گرفتن وضو در موقعى که این کفش در پاى اوست، جایز است یا خیر؟
ج ـ اگر اطمینان حاصل شود که کفش به جا مانده، براى کسى است که کفش او را برده است، استفاده از آن تا صاحبش مراجعه نماید، از باب تقاص، مانعى ندارد; وگرنه تصرّف در آن، غیر جایز است و حکم مجهول المالک را دارد و ناگفته نماند به نظر این جانب، آنچه شرط صحّت وضوست، غصبى نبودن آب است; و امّا غصبى بودن مکان و یا کفش و امثال آن، گرچه حرام و معصیت است; امّا عدم غصبیت آنها شرط صحّت وضو نیست. 14/4/77
(س 5) اگر به مغازه اى برویم و از اجناس خوراکى آن مغازه، چیزى بخوریم و ندانیم که صاحب آن، قلباً رضایت دارد یا نه، چه حکمى دارد؟
ج ـ احراز رضایت، لازم است و با شکّ در رضایت، تصرّف در مال مردم و حرام است. 27/7/78
(س 6) وسایلى که استفاده حرام از آنها مى شود (مثل آلات قمار، نوارهاى ترانه و…); آیا مى توان بدون اجازه صاحب آن، آن را برداشته و مثلا از نوارهاى مبتذل، استفاده صحیح و شرعى نمود؟
ج ـ تصرّف در چیزهایى که شرعاً و عرفاً مالیّت دارد، بدون اجازه صاحبش، غیرجایز و حرام است و حکم مورد سؤال هم از این بیان حکم کلّى، معلوم مى شود. 3/12/79
(س 7) در کتابى خواندم که وقتى میهمان، سرزده وارد خانه مى شود و غذا میل مى کند، براى او حکم سرقت را دارد. آیا چنین چیزى درست است؟ در مورد فامیل هاى نَسَبى زوجین، به چه کیفیّتى است؟
ج ـ اگر احتمال عدم رضایت صاحب خانه و میزبان در کار باشد، نباید در خانه و غذاهاى آنها تصرّف نمود و خوردن غذاهایشان غیرجایز است و باید اجتناب نمود; چون اصل در مورد شک در رضایت و عدم رضایت دیگران بنا بر مشهور، بر احتیاط و اجتناب است نه بر اباحه و حلّ، به هر حال، تصرّف در اموال دیگران که از اقوام درجه یک نباشند (مانند پدر، مادر، اولاد، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایى، خاله و دوستان)، منوط به احراز رضایت صاحب مال است. 17/8/79
(س 8) 1. عبور کردن از زمین یا باغى که نمى دانیم صاحبش راضى است یا نه، حکمش چیست؟
2. اگر شخصى از زمینى که صاحبش راضى نبود، عبور کرد و مثلاً به بازار رفت و وسایلى خرید، آیا در آن وسایل، اشکالى وارد مى شود؟
3. عبور کردن از زمینى که صاحبش قبلاً راضى نبوده و نمى دانیم حالا راضى است یا نه چطور؟
ج 1 ـ در صورتى که محصور نباشد و عرف و عادت محل بر عبور کردن از آن است، عبور کردن مانعى ندارد.
ج 2 ـ بیع، باطل نمى شود و صحیح است.
ج 3 ـ جایز نمى باشد و استصحاب عدم رضایت، قطع نظر از وجوب احتیاط در اموال مردم، محکّم است. 13/11/80
(س 9) در زمان برگ ریزان درختان (پاییز) بدون اجازه صاحبان باغات ده، گوسفندان را براى چرا به این باغها مى بریم، آیا اشکال دارد یا خیر؟
ج ـ با عدم منع مالکان و صاحبان باغ، مانعى ندارد، چون وقتى که صاحبان باغها با فرض اینکه متوجه بردن گوسفند و احشام در باغهایشان در فصل خزان و برگ ریزان مى باشند و اعلام عدم رضایت نمى نمایند و مانع نمى شوند، اماره بر رضایت است. 22/2/78