نخستین گام در به کارگیری همدلی پرهیز از قضاوت دیگران و رفتار آنها در چارچوب برچسبها و ارزشهای قراردادی است .
دومین گام درک احساسات و عواطف فرد مقابل و شناخت او، درک نیازها، آرزوها، توانایی ها، تجارب و ترسها و هراسهای او است .
گام سوم در همدلی با دیگری عبارت است از این که وقایع را از دید او تجربه کرده و خود را به جای فرد مقابل قرار داده و براساس نگرش ها و احساسات او نه براساس آنچه خود می اندیشیم وقایع را تجربه کنیم. نوع و چگونگی برداشت از همدلی در فرهنگهای مختلف متفاوت است. بعضی از فرهنگها بیشتر به سمت خنثی بودن یا بی تفاوتی گرایش دارند و برخی دیگر تمایل بیشتری به همدلی و همدردی نشان می دهند.
همدردی از این جهت با همدلی متفاوت است که نه به معنای خود را در جای دیگران قرار دادن و از دید او تجربه کردن بلکه به معنای احساس کردن برای فرد دیگر یا به عبارت دیگر نسبت به دیگری حس در درون خود پدید آوردن است. شریک شدن در احساسات فرد و غمها و شادیهای اوست، علی رغم تفاوتهای فرهنگی که در این زمینه وجود دارد ذکر این نکته ضروری است که اکثر فرهنگها بیشتر گرایش به همدلی و همدردی دارند و فرهنگهایی که این امر را تسهیل می کنند قویتر و قدیمی تر بوده و برعکس آنهایی که تمایل به خنثی بودن دارند تزلزل در آنها بیشتر مشاهده می گردد . ( همان :213-117 )
2-28 . روابط صمیمانه با دیگران
2-28-1 . چرخه حیاتی
68
68
اگر به زندگی روزمره خود بنگریم که هر روزه صدها و هزاران آدم را می بینیم و با توجه به شرایط حاکم برخود و آنها به صورت بالقوه ممکن است همه آنها، دوستان بسیار نزدیک و صمیمی ما شوند که تا آخر عمر دوستی آنها با ما گنجینه ای ارزشمند باشد و از طرفی ما هر روزه صدها و هزارها دوست صمیمی را که می توانند برای ما بسیار ارزنده باشند از دست می دهیم. آنها به لبه زندگی ما برخورد می کنند و بلافاصله از ما دور می شوند و یا ما از آنها فاصله می گیریم. اگر هر انسان را با دایره ای مشخص کنیم که شخصیت و زندگی او که از عوامل عدیده ای پدید آمده اند در درون دایره ای محاط شده باشند، در برخورد با دوایر دیگر یعنی انسانهای دیگریا کاملاً با آنها در می آمیزند یا مماس می شوند و یا کاملا ً از یکدیگر به کنار می مانند . در حقیقت ارتباطات سعی و تلاش در نزدیکی و پیوند دادن و اختلاط این دوایر با یکدیگر می کند و سعی می کند با تسهیم تجارب یکدیگر و همدلی رابطه ای دلپذیر به سوی پیوند بین انسانها پدید آورند .حال به ذکر چند نمونه جهت ایجاد همدلی در بین دو فرد می پردازیم.
2-28-1-1 .مرحله آغاز
در برگیرنده اولین تلاشهای ما برای ایجاد رابطه و گفتگو با شخص تازه ای است که برای اولین بار با او روبرو شده ایم. در طول این فراگرد تجزیه و تحلیل، ارتباطات معمولاً محتاطانه و تا حد بسیار بالایی قراردادی است. سخنانی که جنبه تعبیر و تفسیر داشته باشد و یا جهات ارزشی و ادراکی فرد را مورد توجه قرار دهد کمتر مطرح می شود .
2-28-1-2. مرحله آزمودن
مرحله ای است که در آن سعی می شود از طریق موضوعهای مشخص مکالمه ای، اطلاعاتی در مورد نحوه تفکر و نگرش طرف مقابل به دست آورد. معمولاً پرسشهای زیادی از طرف مقابل می کنیم و بیشتر سعی در شنیدن داریم تا در سخن گفتن، مثلا ً «از کجا می آیید؟»، « اهل کجا هستید؟»، « تحصیلات شما چیست ؟ » و …
در این مرحله به طور مداوم به دنبال یافتن زمینه های مشترک با طرف مقابل ارتباط می باشیم تا از این راه، با او به تفاهم و توافق بیشتری برسیم. اکثریت قریب به اتفاق این عبارت را قبول داشته اند که بسیار آسان تر است با فردی که وجه اشتراک دارید ارتباط بهتری برقرار کنید بنابراین آنها معتقدند برای ارتباط بهتر با دیگران باید آنها را شناخت .
2-28-1-3 . مرحله چفت و بند یا سفت کردن
با پدیدار شدن دگرگونیهای فراوانی در رفتارهای ارتباطی، چه کلامی و چه غیر کلامی، بین طرفین رابطه شکل می گیرد. در فرهنگهای محافظه کار افراد کمتر به خصوصیات منفی خود می پردازند و سعی بیشتری در پنهان داشتن نقاط ضعف خود دارند. به عکس در فرهنگهای رادیکال این کار به سهولت بیشتری انجام می گیرد.
69
2-28-1-4. مرحله کامل کردن یا ادغام
زمانی تحقق می یابد که دو انسان به یکدیگر به عنوان زوج یا جفت بنگرند. در این مرحله هر یک از طرفین رابطه سعی در پرورش و نشان دادن خواسته ها، علایق و نگرشهای خویش در جهت توافق طرف مقابل دارد. تلاش بر این است که خود را با او کاملا ً یگانه جلوه دهد و نشان دهد که هر چه را طرف مقابل می پسندد و می پذیرد او نیز می پسندد و می پذیرد آنان یک روح اند در دو کالبد. از من بودن به در شده و به ما شدن پیوسته اند .
2-28-1-5. مرحله پیمان بستن
مرحله ای بیشتر رسمی و مبتنی بر مراسم و آئینهای مرسوم است. به وسیله این پیمان از طریق انجام آیین یا آیین های مورد نظر، طرفین رابطه از حمایت و پشتیبانی اجتماعی و یا سازمانی برخوردار شده به اتکای آن مزایایی به دست می آورند. با انجام پیمان، طرفین می پذیرند که از قوانین و مقررات هنجارها و ارزشهایی که بر رابطه آنها حاکم است پیروی کنند و آنها را زیر پا نگذارند. ( فرهنگی ، 1374: 167-161 )
2-29 . تأیید و عدم تأیید
تأیید و عدم تأیید بیان می کند که اگر افراد با دیگران روابط صمیمانه ای برقرار کنند باید بپذیرند که هر شخص پیام یا پیام هایی را منتقل می کند تا در فراگرد ارتباطی شرکت کنند .
2-29-1. تأیید
70