3
3-7- بررسی روایی و پایایی ابزار پژوهش
3-7-1- روایی پرسشنامه
به طور کلی منظور از روایی یا اعتبار روش اندازه گیری، درجه دقت روش اندازه گیری است و به عبارت دیگر مسئله این است که آیا این وسیله حقیقتاً صفتی را که برای اندازه گیری آن ساخته شده است می‌سنجد یا خیر؟ (حافظ نیا،1384). روایی انواع مختلفی دارد و شامل روایی صوری، روایی محتوا، روایی پیش بینی، روایی سازه و… می‌باشد (مومنی، 1386) در این پژوهش از میان انواع مختلف روش‌های تعیین اعتبار اندازه گیری روایی، از روایی محتوا و روایی سازه استفاده شد. روایی محتوا نشان می‌دهد که عناصر مورد سنجش توانایی اندازه گیری مفهوم مورد نظر را دارند. برای اندازه گیری روایی، از نظر اساتید و متخصصان استفاده شد. در نتیجه اشکالات ساختاری آن شناسایی و اصلاحات لازم جهت برآورده ساختن روایی ظاهری صورت پذیرفت. برای سنجش روایی سازه نیز از تکنیک تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده که به طور مفصل در فصل چهارم مورد بررسی قرار می گیرد.
3-7-2- پایایی پرسشنامه
پایایی یک وسیله اندازه گیری، عمدتاً به دقت، اعتمادپذیری، ثبات یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره می‌کند(حافظ نیا، 1384). پایایی عبارت است از اینکه یک آزمایش، آزمون یا هر روش اندازه گیری به چه میزان در صورت تکرار و آزمون آن به یک نتیجه واحد نایل خواهد شد. روش ثبات یا سازگاری داخلی به علت اینکه تنها نیازمند یک نظارت است و از طرف دیگر رایج‌ترین روش تخمین پایایی می‌باشد کاملاً برای مطالعات میدانی مناسب می‌باشد، به همین دلیل از این روش در تحقیق استفاده شده است. ثبات یا سازگاری را می‌توان با استفاده از یک ضریب پایایی مانند آلفای کرونباخ تخمین زد. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره های هر زیرمجموعه سؤال‌های پرسشنامه و واریانس کل را محاسبه نمود. سپس با استفاده از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌شود.
که در آن:
تعداد زیر مجموعه سؤال‌های پرسشنامه یا آزمون.
واریانس زیر آزمون ام.
واریانس کل آزمون.
معمولاً دامنه ضریب اعتماد آلفای کرونباخ از 00/0 (عدم پایداری) تا 00/1 (پایایی کامل) قرار می‌گیرد. که هرچه مقدار به دست آمده به 00/0 نزدیک‌تر باشد، قابلیت اعتماد پرسشنامه بیشتر است. معمولاً برای آزمون با اهداف پژوهشی، حصول پایایی بین 6/0 تا 8/0 کافی می‌باشد. (مقدار قابل قبول در اکثر منابع 7/0 می‌باشد). برای محاسبه‌ی آلفای کرونباخ از نرم افزار SPSS استفاده شد که نتایج در جدول زیر آورده شده است:
جدول3-4- محاسبه پایایی پرسشنامه
متغیر
تعداد سؤالات
مقدار ضریب آلفای کرونباخ
ارزش ویژه برند
16
0.944
کیفیت فیزیکی
4
0.887
رفتار کارکنان
3
0.849
مفهوم ایده آل
3