سازمان بهداشت جهانی، معیارهای تشخیص

فاکتورهای محیطی (نظیر تغذیه و فعالیت فیزیکی) نیز در بروز فنوتیپی آن موثر هستند. میزان بروز همزمان دیابت نوع 2 در دوقلوهای یکسان بین 0 تا 90 درصد است و اگر یکی از آنها مبتلا به دیابت قرار دارند احتمال ابتلای دیگری 50 درصد می‌باشد. همچنین در میان افراد چاق با والدین دیابتی شیوع دیابت نوع 2 نسبت به افرادی که والدین دیابتی ندارند، بالاتر است. اگر هر یک از والدین مبتلا به دیابت نوع 2 باشند، خطر بروز بیماری در فرزندان 20% است و اگر هر دو والدین مبتلا باشند خطر بروز بیماری به 40% میرسد (لوی ، 1999)
چاقی: ارتباط بین چاقی و دیابت نوع 2 به علت بسیاری از فاکتورهای هتروژن ، پیچیده و گیج کننده است. با این وجود مطالعات مختلف نشان داده‌اند که چاقی در ایجاد بیماری دیابت نوع 2 نقش دارد. به طور کلی پذیرفته شده که چاقی قطعاً مسئول ظاهر شدن بیماری در افرادی است که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند.
سازمان بهداشت جهانی در سال 1980 بیان کرد، چاقی قوی ترین ریسک فاکتور دیابت نوع2 است. در یک مطالعه پس از 14 سال پیگیری دیده شد ریسک تجمعی ایجاد دیابت نوع 2 در خانم‌های چاق 30 تا 55 ساله بیش از 40 برابر خانم‌های لاغر (نمایه توده بدنی بیش از 22 کیلوگرم) است.
در مطالعه دیگری تخمین زده شد که در صورتیکه بیماران دارای نمایه توده بدنی کمتر از 25 بودند 64% آقایان و 77% خانم‌های دیابتی نوع 2 می‌توانستند از دیابت پیشگیری کنند (واتکینز، 1377).
سن: شیوع دیابت در افراد بالای 65 سال از 9/8تا 6/16 تخمین زده شده به طوری که در یک مطالعه شیوع دیابت در افراد 30 تا 39 سال 5/3% و شیوع آن در افراد 70 تا 79 سال 4/10 درصد بوده و این بدان علت است که با افزایش سن فرد دچار کاهش فعالیت فیزیکی و افزایش وزن می‌شود. که این حالت باعث کاهش فعالیت انسولین بدن شده و مقاومت به انسولین ایجاد می‌کند.
مطالعه‌ای در کانادا نشان داد که شیوع دیابت در کسانی که سن بالای 65 سال دارند 3 برابر کسانی است که سن 65-35 سال دارند (اردکانی و همکاران، 1384). پیشداد در مطالعه‌ای در سال 1995 سن بروز دیابت را در جنوب ایران بین سنین 18 تا 82 سال و میانگین 6/45 گزارش کرد این سن جهت خانم‌ها 3/44 می‌باشد که از نظر آماری تفاوتی بین این دیده نمی‌شود نسبت به خانم‌ها به آقایان 25/1 به 1 می‌باشد (پیشداد، 1995).
نژاد: شیوع دیابت در میان گروه‌های نژادی به طور قابل توجهی متفاوت است. در مطالعه سازمان بهداشت جهانی در سال 1993 که در بین سالهای 1991-1976 بر روی 150 هزار نفر در 32 کشور جهان صورت گرفت بیشترین میزان بروز در نژاد پیما در آریزونا گزارش شده، و بیشترین میزان بروز اختلال تحمل گلوکز در خانمهای مسلمان آسیایی مقیم تانزانیا گزارش شده است (32 درصد) و کلاً میزان اختلال تحمل گلوکز در بین خانم‌ها بیشتر بوده است (سیادتان، 1386).
سایر عوامل خطر به طور اختصار بدین شرح است:
خطر پیشرفت دیابت در بیماران با فشار خون بیشتر می‌باشد. فشار خون می‌تواند یک نشانه زودرس مقاومت به انسولین به علت چاقی مرکزی باشد. وزن کم هنگام تولد نیز می‌تواند یک عامل خطر در پیدایش دیابت نوع 2 باشد. نوزدانی که در هنگام تولد کوچک یا لاغر هستند دارای اختلال نسبی تحمل گلوکز و متعاقب آن مستعد افزایش شیوع دیابت نوع 2 می‌باشند، تخمین زده شده که 35 تا 50 درصد خانم‌های مبتلا به سندرم پلی کیستیک تست تحمل گلوکز مختل دارند و تا سن 30 سالگی مبتلا به دیابت می‌شوند که می‌تواند به عنوان پیامد مقاومت به انسولین باشد.
شواهدی وجود دارد که پیشنهاد می‌کند فاکتورهای تغذیه‌ای در ایجاد عدم تحمل گلوکز و دیابت نوع 2 دخالت دارند. به نظر می‌رسد استرس در ایجاد مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 دخیل باشد، ولی هنوز مطالعات کافی در زمینه نقش استرس در ایجاد دیابت نوع 2 در انسان انجام نگرفته است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که افسردگی می‌تواند باعث افزایش خطر دو برابر در ایجاد دیابت نوع 2 گردد. همچنین مطالعات چندی نشان داده‌اند که سیگار با خطر ایجاد دیابت نوع 2 در ارتباط است ولی هنوز نقش آن کاملاً مشخص نشده است. بنابراین می‌توان با تغییر شیوه زندگی، افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن، کاهش استرس‌های روحی، ترک سیگار و تغییر رژیم غذایی خطر ایجاد دیابت نوع 2 را در افراد در معرض خطر کاهش داد و یا حداقل بروز آن را به تعویق انداخت (گوردن ، 1387).
2-1-1-9- علائم دیابت
پر نوشی، پر خوری، پر ادراری، کاهش وزن شدید بدون علت موجه، تاری دید، تاخیر در بهبود زخمها، استوپور و کما، استعداد به ابتلای بعضی عفونتها، بخصوص عفونتهای قارچی، هر یک از علائم فوق ممکن است نشانه‌ای از دیابت باشد (واتکینزپیتر جی ، 1377).
2-1-1-10- معیارهای تشخیص
قند پلاسمای خون وریدی ناشتا کمتر از 100 میلی گرم، طبیعی است. قند پلاسمای خون وریدی ناشتا مساوی یا بیشتر از 100 میلی گرم، و کمتر از 126 میلی گرم، غیر طبیعی است.
1-قند خون ناشتا: دو نوبت قند پلاسمای خون وریدی ناشتا مساوی یا بیشتر از 126 میلی گرم باشد.
قند پلاسمای خون وریدی 2 ساعت بعد از مصرف 75 میلی گرم گلوکز خوراکی مساوی یا بیشتر از 200 میلی گرم باشد، فرد دارای دیابت است.
2- اختلال تحمل گلوکز: قند پلاسمای خون وریدی 2 ساعت بعد از مصرف 75 میلی گرم گلوکز خوراکی، مساوی یا بیشتر از 140 میلی گرم و کمتر از 200 میلی گرم باشد (واتکینزپیترجی، 1377).
2-1-1-11- عوارض دیابت
شیوع عوارض به ترتیب زیر می‌باشد:
نوروپاتی 72 درصد، افسردگی 60درصد، افزایش فشار خون 50 درصد، رتینوپاتی 44 درصد، هیپرکلسترومی 37
درصد، هیپرتری گلیسیریدمی 37 درصد، بیماری ایسکمیک قلبی 34 درصد، باکتریوری 17 درصد، نارسایی قلبی 12 درصد، نفروپاتی 10 درصد، کاتاراکت درصد، پای دیابتی 5/2 درصد (ریجیسینگهانی، 2002).
با توجه به شدت و مدت زمان ابتلا به دیابت فرد دچار عوارض زودرس و دیررس این بیماری می‌شود.