از دوران ماقبل تاریخ، نوعی ارتباط در خصوص وجود و در دسترس بودن اجناس و کالاها وجود داشته است. برخی از تصاویری که بروی غارهای اولیه نقش بسته است مربوط به سازندگان اشیای ابتدایی می باشد. بنابراین تبلیغ ، مقوله ای نیست که چندان جدید باشد و مربوط به سالهای اخیر گردد بلکه ریشه در زندگی اجتماعی انسانها دارد. (محمدیان, 1385)
شاید اشکالی که درون غارهای التامیرا و ولاسکو فرانسه از تاریخ 1500 سال قبل از میلاد وجود دارند، حاوی پیامی هستند که نشانه هایی از تبلیغ دارند. حتی از نخستین روزهای تمدن بشری و شروع مبادله کالا بین انسانها، تبلیغ به نوعی وجود داشته است. عمل معرفی یا انتقال یک موضوع، با تأکید بر امتیازها یا نقاط قوت و ضعف آن، از همان دوران شکل گرفته و روز به روز در مسیر خود تکامل بیشتری یافته است. قابل توجه اینکه برخی از مدیران بازاریابی دوران اخیر، با الهام گرفتن از شیوه های تبلیغ بدوی برای بازاریابی فعالیت می کنند. بطوریکه در حال حاضر بازاریابی و تبلیغات را نمی توان از هم جدا دانست.
باستان شناسان از میان ویرانه های بابل لوحه هایی یافته اند که حاکی از تبلیغات است. این لوحه ها متعلق به سه هزار سال پیش از میلاد است. برای مثال تبلیغ در مورد نوعی پماد روغنی و تعریف از کسی که در دوختن کفش مهارت داشته است. اگر بخواهیم تاریخچه ای از تبلیغات را ارایه کنیم باید تاریخ هنر را نیز بررسی کنیم، چرا که قرن های زیادی یکی از وظایف هنر مانند تبلیغات، رساندن پیام بوده به طوری که بسیاری از متفکران، پیام رسانی را یکی از وظایف هنر می دانستند.
با این همه آنچه ما تحت عنوان تبلیغات نو وجدید می شناسیم، ریشه در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم در کشور ایالات متحده دارد. برای این که ما بهتر بتوانیم تلیغات جدید و نوین را درک کنیم، نخست باید شرایطی را که موجب پدیدار شدن آن شده است، مورد برسی قرار دهیم تا تصویر بهتری از تحولات آن در گذر زمان داشته باشیم.
تبلیغات به شکل تدریجی مانند بسیاری از رسوم دیگر وارد تجارت و کسب شد و رفته رفته توسعه یافت زیرا لزوم آن احساس می شد. هیچ رسمی یکباره به خودی خود به وجود نمی آید. بلکه همیشه نیروهای خارجی باید برای پیدایش آن وجود داشته باشد و به همین دلیل هیچ رسمی ابدی نیست و تا موقعی وجود دارد که وجود آن به نظور خاصی منشأ اثر و مفید باشد و رسومی دوام دارد که طبیعتاً دارای نیرویی باشد که با تغییرات شرایط خود را منطبق نماید.
به همین دلیل اگر بخواهیم تبلیغات را کاملاً درک کنیم باید بدانیم چگونه بوجود آمده است. در اینجا به طور خلاصه بیان می کنیم چگونه تبلیغات با پیشرفتهای اجتماعی- اقتصادی- سیاسی و فرهنگی پیش رفته است.
سال 1450 یک تاریخ مهم در سابقه تبلیغات می باشد، زیرا در این سال بود که گوتنبرگ انجیل معروف خود را به چاپ رسانید. و با روی کار آمدن صنعت چاپ، در واقع انقلاب عظیمی در تبلیغات چاپی ایجاد شد. اگر چه پیشرفت صنعت چاپ ابتدا خیلی به کندی پیش می رفت ولی در عوض 300 سال در تمام اروپا مورد استفاده قرار گرفت و کتابها و روزنامه ها با شماره های فراوان به چاپ می رسید. قبل از اینکه وارد قرن صنعت چاپ بشویم لازم است قدری به قبل از سال 1450 برگردیم.
تبلیغات در زمان قدیم در مقایسه با تبلیغات امروزی خیلی ساده بود، با وجود این، هدف اساسی از آگهی ها همان بود که امروزه هم هست، بدین معنی که منظور از آن ، ایجاد ارتباط برای دادن اطلاعات و ایده ها به گروهی از مردم بود که موجب تغییر یا تقویت رفتار آنها بشود.
اطلاع ما از تبلیغات در زمانهای قدیم خیلی ناقص و مبهم است. در نتیجه کاوشهایی که در کشورهای اطراف دریای مدیترانه به عمل آمده است مدارکی به دست آمده است که نشان می دهد رومی ها و اجداد آنها از تبلیغات استفاده می کرده اند و همچنین اشاره هایی که در کتابها و تواریخ دیده شده نشان می دهد که عده ای از فروشندگان برای فروش بیشتر کالاهای خود از تبلیغات استفاده می‌نموده اند و قبل از ایجاد صنعت چاپ که آغاز دوره جدیدی برای برقراری ارتباطات جمعی و شروع دوره تازه ای از تبلیغات بود، تبلیغات به سه صورت وجود داشت:
1) علایم تجاری- افتخار و غروری که استادکاران زمانهای قدیم داشتند آنها را تشویق می کرد که علامت مشخصی از خودشان روی مصنوعاتشان مانند کاسه و یا کوزه های سفالی و غیره بگذارند. همین که کار یکی از استادکاران مورد توجه مردم قرار می گرفت همیشه علامت اختصاصی او در موقع خرید توجه می کردند و این شهرت درست زبان به زبان می گشت. دقیقاً مانند علایم تجاری که امروز به آن توجه داریم. بنابراین علامت تجاری که امروزه هم ، وظیفه مهمی را در اقتصاد بازارگانی انجام می دهد سابقه طولانی داردو هنوز هم علامت تجاری، خریداران را راهنمایی می‌نماید که جنس مورد علاقه خود را انتخاب و خریداری کنند.
2) نشانها و تبلیغ روی دیوارها- وسیله دیگر تبلیغات، جملاتی بود که بروی سنگها و دیوارهای جنب محلی که اجناس مختلف به فروش می رسید نوشته می شد و از جنس مورد نظر تمجید و تحسین می نمود و تقریباً مانند تبلیغات روی دیوارها و تابلو های بالای مغازه های امروزی بود.
کاوشهایی که در شهر بمبئی به عمل آمده نشان داده است که هر دکان کوچکی یک نوشته روی دیوار جنب در ورودی مغازه داشته است که رهگذران را راهنمایی می کرده است که از دکان چه اجناسی، مثلاً نان، نوشیدنی، کوزه و غیره می توانسته اند بخرند. این روش نوشتن روی دیوار کم کم پیشرفت نمود و تبدیل به آوی
زان کردن تابلویی در محل مخصوصی در کوچه ها و خیابانها گردید. آویزان کردن این تابلوها به قدری زیاد شد که مثلاً اگر شخصی می خواست خانه خودش را نشان دهد تابلویی آویزان می کرد که منزل او سه کوچه پایین تر، دست چپ است و از این جهت دولت انگلستان قوانینی برای به کار بردن تابلو وضع کرد. حال همین تابلو ها تبدیل به تابلوهای متنوع و روشن و حتی نئون امروزی شده است که خریداران به آسانی از نام مغازه و اجناسی که در مغازه ها به فروش می رسد آگاه می شوند.
3) جارچیهای شهر- در یونان در عصر طلایی، جارچیهای عمومی وظیفه مهمی را انجام می دادند و مردهایی بودند که وظیف شان این بود که در شهر بگردند و اخبار مهم و وقایع مورد علاقه مردم را انتشار دهند و از این بابت حقوق معینی دریافت می داشتند. بعداً در قرون وسطی تنها وسیله تبلیغات به جز علایم که به آن اشاره شد جملاتی بود که بیان می شد.
در انگلستان و فرانسه این جارچیها حتی اتحادیه ای تشکیل دادند. این جارچیها در شهر حرکت می‌کردند و زنگی داشتند ابتدا برای جلب توجه مردم به صدا در می آوردند. پس از این که وقایع مهم و اخبار را می گفتند یک پیام تبلیغاتی از طرف کارفرمای خود که ممکن بود صاحب یک مغازه و یا یک کافه و یا میخانه باشد می دادند. روش همین جارچیهای شهری تأثیر مهمی در توسعه و پیشرفت رادیو به عنوان وسیله تبلیغاتی داشته است. به علاوه همین امروز می بینیم که مثلاً افراد دوره گرد و یا داوطلبان انتخاباتی در بعضی از شهر های کوچک از بلند گو که به اتومبیل یا وسایل نقلیه دیگر وصل شده چگونه استفاده می کنند.
این سه نوع تبلیغات هنوز وجود دارد و هنوز سهم بزرگی در تبلیغات و ایجاد ارتباط بین فروشنده و خریدار در بازاریابی ایفا می کند.
اینک به اهمیت نقشی که نشریات چاپی در پیشرفت تبلیغات به سبک جدید داشته است می پردازیم.
2-3-1 تبلیغات اولیه چاپ شده:
هنگامی که صنعت چاپ به وجود آمد، دیگر لازم نبود که با زحمت و رنج بسیار برای کسب یک نسخه دیگر از نوشته ای، ماهها وقت برای نوشتن صرف شود. در ابتدا آگهی های چاپ شده در مطبوعات شبیه سابق بود یعنی فقط جنبه اطلاع رسانی داشت.بیشتر آگهی کنندگان در آن زمان وارد کنندگان اجناس به انگلستان بودند مثلاً اولین آگهی معرف قهوه در سال 1652 و شکلات در 1657 و چاپی در سال 1658 در روزنامه منتشر گردید.
اولین نشانه آگهی رقابتی را می توان در سال 1710 پیدا کرد که در روزنامه((تاتلر)) در 14 سپتامبر منتشر شد این آگهی نه تنها خریداران را آگاه می نمود که موضوع جنس آگهی شده چیست و کجا می تواند خریداری نماید بلکه کوشش می نمود که خوانندگان را متقاعد سازد که جنس او بر اجناس دیگر مزیت دارد و برای رسیدن به هدف خود ادعاهای زیادی درباره کالای خود نموده بود. این آگهی در خصوص یک دارو بود که ادعاهای باورنکردنی و افراطی در خصوص مزایای دارو و این آگهی بیان شده بود.قبل از اینکه رادیو بوجود آید تمام تبلیغات به صورت چاپ شده بود و تنها افراد باسواد می توانستند از آگهی ها استفاده کنند. (محمدیان, 1385)