ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک، برنامه ریزی استراتژیک

شاید مهمترین معیار در انتخاب یک استراتژی، توانایی آن استراتژی در پرداختن به آن دسته از عوامل استراتژیک خاصی باشد که در تجزیه و تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها شناسایی شده و مورد توجه قرار گرفته اند. اگر استراتژی نتواند از فرصت ها و نقاط قوت شرکت به خوبی بهره ببرد و از تهدیدها و نقاط ضعف شرکت غافل شود، شکست خواهد خورد. معیار مهم دیگری که می توان از آن در انتخاب یک استراتژی استفاده کرد، توانایی آن استراتژی است در تامین اهداف شرکت با بهره گیری حداقل از منابع و با به جای گذاشتن حداقل عوارض جانبی. بنابراین طراحی یک طرح اجرایی آزمایشی، طرحی است که بتواند دشواری ها و مشکلات احتمالی فراروی مدیران شرکت را مورد توجه قرار بدهد. این کار باید در سایه توجه به روندهای اجتماعی، صنعت و موقعیت شرکت و بر پایه سناریوهای مختلف انجام پذیرد(هانگر و ویلن، 2001، ص197).
2-12 مرحله مقایسه
گاهی استراتژی را بدین گونه تعریف می کنند: مقایسه ای که سازمان بین مهارت ها و منابع داخلی و فرصت ها و ریسک ها می نماید. در چارچوب تدوین استراتژی ها، مرحله مقایسه در برگیرنده پنج روش می شود که می توان به ترتیب دلخواه از آن ها استفاده کرد: ماتریس تهدیدات، فرصت ها، نقاط ضعف و قوت؛ ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک، ماتریس گروه مشاوره بستن؛ ارزیابی داخلی و خارجی و ماتریس استراتژی های اصلی. این ابزارها متکی به اطلاعاتی هستند که از مرحله نخست به دست آمده اند و فرصت ها و تهدیدات خارجی را با نقاط قوت و ضعف داخلی مقایسه می کنند. برای اینکه بتوان استراتژی های گوناگون امکان پذیر را به شیوه ای اثربخش ارائه نمود، فرایند مقایسه عوامل داخلی و خارجی نقشی مهم و سرنوشت ساز ایفا می کنند(دیوید، 1999).
2-12-1 ماتریس تهدیدات، فرصتها، نقاط قوت و نقاط ضعف(SWOT)
تحلیل محیط خارجی و داخلی سازمان‌ها و شناسایی و ارزیابی عوامل استراتژیک چهارگانه شامل فرصت‌ها و تهدیدات محیط خارجی و نقاط قوّت و ضعف داخلی سازمان‌ها یکی از ارکان اساسی برنامه‌ریزی استراتژیک و نخستین گام جهت تدوین استراتژی‌ها می‌باشد(احمدی، 1383؛ چنگ1 و هوانگ2، 2006).
هدف از تجزیه و تحلیل فرصت ها و تهدیدات خارجی استفده یک شرکت از فرصت های پیش رو و جلوگیری از تهدیدات در هنگام مواجه با یک محیط خارجی غیر قابل کنترل از قبیل قیمت ها، بی ثباتی سیاسی، تحول اجتماعی، تغییر در قانون و غیره می باشد. همچنین هدف از تجزیه وتحلیل نقاط قوت و ضضعف داخلی بررسی چگونگی سرمایه گذاری بر عوامل داخلی مانند مدیریت، بهره وری، تحقیق و توسعه و غیره می باشد. اگر از ماتریس سوات درست استفاده شود، می تواند مبنای خوبی برای تدوین استراتژی موفق باشد (چنگ و هوانگ، 2006).
بعد از استخراج نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید، نوبت به مهم‌ترین گام در آنالیز SWOT می‌رسد، که تشکیل ماتریسSWOT و استخراج استراتژی‌های ترکیبی است. مشخص کردن آنان از وظایف خطیر استراتژیست می باشد که مبتنی بر دانش و تجربه قبلی و به صورت خلاقانه بدست می‌آید. آنالیز SWOT یکی از ابزارهای استراتژیک تطابق نقاط قوت و ضعف درون سازمانی با فرصت ها و تهدیدهای برون سازمانی است. آنالیز SWOT تحلیلی سیستماتیک برای شناسایی این عوامل و تدوین استراتژیی که بهترین تطابق بین آنها را ایجاد نماید، ارائه می دهد. از دیدگاه این مدل یک استراتژی مناسب قوت ها و فرصت ها را به حداکثر و ضعف ها و تهدیدها را به حداقل ممکن می رساند.
1.Chang 2.Huang
یکی از روشهای مورد استفاده در برنامه ریزی استراتژیک برای سازمانها، روش ماتریس سوات است. با استفاده از این روش، نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها سازمان یا شرکت تعیین می شود که یکی از مراحل تحلیل برای مطالعه موردی سازمانها است. برای تعیین راهبردها، ابتدا نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها با نگاهی به فضای داخلی و عوامل بیرونی بررسی می شود که راهبردها بر مبنای آن و با استفاده از ماتریس سوات(SWOT) استخراج می شوند(امینی و سماواتیان، 1389).
تجزیه و تحلیل سوات می تواند به سازمان ها در ایجاد یک سیستم هشدار دهنده اولیه که ملاحظات لازم آماده سازی قبل از افزایش تهدیدات احتمالی و پیاده سازی استراتژی ها و به حداقل رساندن پیامدهای منفی کمک نماید. در اجرای تجزیه و تحلیل سوات باید به موارد زیر توجه نمود:
تعیین مهمترین عوامل و دلایل انتخاب آنها.
پیش بینی تغییراتی که ممکن است بر عوامل ذکر شده تاثیر بگذارند.
ایجاد هماهنگی با تمام پیش بینی ها.
تعهد واقعیت و صداقت در ارزیابی نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدات سازمان و رقبا(روژان1 و گاواسمه2، 2009).
برای این منظور نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدات در چهار حالت کلی استراتژی قوت- فرصت3(SO)، استراتژی ضعف- فرصت4(WO)، استراتژی قوت- تهدید5(ST) و استراتژی ضعف- تهدید6(WT) پیوند داده می شوند و گزینه های استراتژی از بین آنها انتخاب می شود(داوری و شانه ساز زاده، 1380، ص103).
این ماتریس یکی از ابزارهای مهمی است که مدیران بدان وسیله اطلاعات را مقایسه می کنند و می توانند با استفاده از آن چهار نوع استراتژی تدوین نمایند که در جدول2-4 ارائه شده اند.
برای ساختن یک ماتریس سوات باید 8 مرحله را طی کرد :
1 ـ فهرست فرصت های اولویت دار ماتریس ارزیابی عوامل خارجی را در نمودار 2-4 وارد کنید .
2 ـ فهرست تهدیدهای اولویت دار ماتریس ارزیابی عوامل خارجی را در نمودار 2-4 وارد کنید .
3 ـ فهرست قوت های اولویت دار ماتریس ارزیابی ع
وامل داخلی را در نمودار 2 -4 وارد کنید.
4 ـ فهرست ضعف های اولویت دار ماتریس ارزیابی عوامل داخلی را در نمودار 2 -4 وارد کنید .