الگوی تدریس جیگ ساو
یادگیری از طریق همیاری با تشکیل تیم های یادگیری میسر می شود . در یک تیم یادگیری همه اعضای تیم فکر می کنند ، تصمیم می گیرند و کار انجام می دهند و رهبری و مسئوولیت به عهده همه است . این طرح بردو فرضیه استوار است : اولین فرضیه این است که هر یک از شرکت کنندگان قسمت متفاوتی از موضوع درسی را که قرار است همه یاد بگیرند می خواند . دومین فرضیه اینکه هر فراگیر می تواند به اعضای تیمش درس بدهد. زمانی که فراگیران می فهمند که کار آیی تیم مستلزم آن است که هر فرد یک بخش از موضوع را فرا بگیرد و سپس به دیگران درس بدهد ( برانگیخته می شود که با مطالعه بخش خود ، به تیم خود کمک کند و به کسب شایستگی می رسد ) در این روش وقتی همه ی اعضا کار خویش را انجام دادند کل درس آموزش داده می شود .
مراحل طرح تدریس جیگ ساو
- 1- آمادگی فردی
- 2- کار تیمی
- 3-آزمون
- 4- نقد و بررسی
- 5- جمع بندی
- در این طرح هر فراگیر می تواند به اعضای تیم آموزش بدهد ،بنابراین هر عضو هم به عنوان معلم و هم به عنوان شاگرد عمل می کند .
- در اجرای این طرح همیاری بین اعضای تیم کلید موفقیت است ، هیچ کس نمی تواند در کلاس درس خاموش باشد.
مراحل تدریس جیگ ساو
1- آمادگی فردی
متن درس به بخش های مستقل و تقریبا مساوی تقسیم می شود .
دانش اموزان گروه بندی می شوند .
برای هر فراگیر یک بخش از موضوع جهت مطالعه ی فردی تعیین می شود.
2-کار تیمی
- هر فراگیر بخشی را که مطالعه کرده است برای دیگر اعضای تیم خود تدریس می نماید .
- فراگیرانی که در هر گروه مسئول آموزش یک بخش خاص هستند می توانند قبل از تدریس ابتدا گرد هم آیند و روی بهترین شیوه ی تدریس تبادل نظرکنند.
3– آزمون
- آزمونی با سوالات کوتاه پاسخ و یا صحیح غلط از تمام فراگیران به عمل می آید .
- کلید سوالات در اختیار فراگیران قرار می گیرد و ارزشیابی فردی انجام می گیرد .
- هر تیم نتیجه کارها را می سنجد .
4- نقد و بررسی
کارهای فردی و گروهی در بین اعضای تیم مورد نقد و بررسی قرار می گیرد .و مشکلات احتمالی برطرف می گردد .
هر تیم کارایی سهم هر عضو را به عنوان معلم ارزیابی می کند .
5- جمع بندی
- از هر گروه یک دانش آموز به صورت داوطلبانه یا انتخابی تجارب و یافته های هر قسمت را به کلاس گزارش می دهد .
- پرسش و بحث گروهی صورت گرفته و توضیحات تکمیلی توسط معلم ارائه می شود.
مثال برای گام اول آمادگی فردی : موضوع سنگ ها
- تصمیم گرفته بودم درس سنگ ها رابا این الگو آموزش دهم ابتدا با بررسی درس متوجه شدم که می توان آن را به 5 قسمت تقسیم نمود .
- گروه 5 نفره تشکیل دادم و برای ایجاد انگیزه تعدادی سنگ آوردم و به بچه ها نشان دادم . کمی درباره سنگ ها صحبت کردیم و توجه انها را به تصویر تخت جمشید جلب نمودم . دانش اموزان هر گروه را از 1 تا 5 شماره گذاری کردم و سپس روی تابلو کلاس نوشتم ( مطالعه فردی )
- شماره های 1: سنگ های رسوبی
- شماره های 2: سنگ های آذرین
- شماره های 3: سنگ های دگرگون شده
- شماره های 4: سنگ ها از چه ساخته شده اند ؟
- شماره های 5: فایده ی سنگ ها و کانی ها
- زمان 5 دقیقه
مثال برای گام دوم : کارتیمی
- پس از پایان مدت زمان مربوط به مطالعه فردی از دانش آموزان خواستم تا کتاب ها را بسته و به ترتیب از شماره 1 تا 5 قسمت مربوط به خود را برای دیگر اعضای تیم تدریس نمایند .
- برای این مرحله 20 دقیقه زمان در نظر گرفتم . در این فاصله بین گروه ها حرکت می کردم و ان ها را تشویق می کردم تا از یکدیگر پرسش کنند و با یکدیگر بحث و گفتگو داشته باشند و به پرسش هایی که از من می کردند به طور غیر مستقیم پاسخ می دادم .
مثال گام سوم آزمون
- از قبل آزمونی با 10 سوال تهیه کرده بودم از هرقسمت 2 سوال طرح شده بود .برگه سوالات را بین دانش آموزان توزیع کردم و 10 دقیقه برای پاسخگویی زمان دادم .سپس بارم را دادم تا برگه خود را اصلاح نمایند و نقاط قوت و ضعف خود را اعلام نمایند .
گام چهارم : نقد و بررسی
- در این مرحله 10 دقیقه فرصت دادم تاکارهای فردی و گروهی بررسی شود و کار همدیگر را نقد و بررسی نمایند .
- من هم به انها در پیدا کردن نقاط قوت و ضعف کمک می کردم .
گام پنجم : جمع بندی
- 5 نفر از 5 گروه مختلف را انتخاب کردم و از هر کدام خواستم یک قسمت درس را ارائه دهند .
- از بچه ها می خواستم اگر اشکالی در فهم این قسمت وجود داشت بپرسند و توضیحات تکمیلی را ارائه می دادم .
مراقب چه چیزهایی باشیم ؟
- – گروهها متشکل از همه دانش آموزان باشند) انواع سبک ها(
- – مراقب بچه هایی که مهارت گوش دادن انها ضعیف است
- – مراقب بچه هایی که فقط حفظ می کنند باشید
- – مدیریت زمان را داشته باشید زیرا مراحل پایانی مهم است.
نقش معلم قبل از اجرای الگو:
معلم قبل از حضور واجرای این الگو در کلاس، دو نقش اساسی دارد:
1- متن درس را حتی المقدور به چند قسمت مساوی و از نظر کیفیت مطالب به چند قسمت متعادل تقسیم بندی کرده باشد.
2- سئوالات آزمون را آماده و حتی المقدور تکثیر کرده باشد. در صورتی که شرایط برای تکثیر سئوالات مهیا نیست معلم می تواند سئوالات را برای فراگیران بخواند تا آنان سؤالات را بنویسند.
ویژگی های متن درس:
1- محتوای متن درس برای فراگیران قابل فهم و درک باشد. متن های درسی که دارای لغات و اصطلاحات پیچیده و مشکل است با این الگو کارآیی چندانی ندارد.
2- متن درس بلند باشد، در صورتی که متن درس کوتاه باشد تقسیم بندی آن به چند قسمت امکان پذیر نیست یا مشکل خواهد بود.
3- حتی المقدور متن درس قابل تقسیم به چند قسمت مساوی باشد.
4- تقسیم بندی متن درس از حیث محتوا و درجۀ دشواری مطالب نیز متعادل باشد.
5- مطالب هر قسمت مستقل از یکدیگر باشد، متن های درسی که همۀ قسمت های آن کاملاً با یکدیگر مربوط و پیوسته است، با این الگو کارآیی چندای ندارد.
ارزشیابی در این الگو:
اولاً سؤالات آزمون در این الگو، در مورد همۀ قسمت های درس است نه فقط یک قسمت خاص.
ثانیاً در این الگو، غالباً از آزمون های «صحیح – غلط» و چند گزینه ای استفاده می شود. زیرا این نوع آزمون ها راحت تر از سایر آزمون ها تصحیح می شود و بازخورد یادگیری فراگیران نیز سریع تر و دقیق تر است.
پس از ارائه کلید یا پاسخ نامۀ پرسش ها، فراگیران بصورت فردی به خودشان نمره می دهند اما در صورتی که شرایط اقتضا کند، معلم می تواند برگه های آزمون را جمع آوری کند و تصحیح برگه ها را خودش در کلاس انجام دهد.
مراحل اجرای الگو:
1- تشکیل گروه ها: (بهترین شکل تشکیل گروه ها این است که بطور تصادفی باشد.)
2- تعیین شماره برای هر یک از اعضاء گروه ها(هر گروه رابه شماره های 1-2-3-4-5-…تقسیم می کنیم .یعنی هر فردی درگروه یک شماره دارد.)
3- مشخص کردن هر یک از قسمت های متن درس (قسمت های درس رادر حد 5 خط ،یک پاراگراف یا یک صفحه کوتاه،به نحوی که یک مطلب رادرخود داشته باشد .بااین وصف این مطلب ،با مطالب گروه های دیگر ارتباط زنجیره ای رادارد.)
4- مطالعه ی فردی(هر قسمت متن رابه شماره های مشترک گروه ها می دهیم .مثلا پاراگراف اول صفحه 32 به شماره های 1 درهمه ی گروه ها-6 خط صفحه 33 به شمار های 2 –صفحه 34 که متن کوتاهی دارد ودوخط آن درصفحه 35 است برای شماره های 3 همه گروه هاو…
افراد به تنهایی متن مشخص شده خود را مطالعه می کنند.به نحوی که مطلب برایشان فهمیده شود ونیازی به حفظ کردن نیست.)
5- تشکیل گروه هم شماره ای ها:(شماره های 1 دریک گروه-شماره های 2 دریک گروه و…تا درمورد متن مشترک خود صحبت کنند وموضوع با فهم وبحث بیشتر ،قابل تفهیم برای همه ی هم شماره ای ها شود. اعضاء هر گروه جدید در مورد قسمت مشترک بحث و تبادل نظر می کنند و هر فردی برای سایر اعضاء بیان می کند از قسمت مطالعه شده چه نکاتی را فهمیده و چه نتیجه ای گرفته است.)
6- تشکیل گروه قبلی: (هر شماره دوباره به گروه قبلی خود برمی گردد تا به ترتیب هرکسی متن خود رابرای گروه اصلی خود تشریح کند.)
7– تدریس درکلاس: معلم از شمار های 1 می خواهد یک نفر بیاید تابرای کلاس یک بار دیگر مطلب رابازگو کند.اگر معلم احساس کرد که مطلب خوب گفته نشده می تواندنفر دیگری از شماره 1 بخواهد تا او متن خود رابازگو کند.گرچه معلم می تواند از همه ی شماره های 1 بخواهد که مطلب را بازگو کنند.که کمی زمان گیر وخسته کننده برای دانش آموزان می شود. وهمین طور شماره های 2-3-4 و…)
8- نتیجه گیری: معلم توضیحات اضافی و تکمیلی را ارائه ، مطالب مبهم و مشکل درس را تبیین و نکات مهم و اساسی درس را تأکید می کند.
ارزش یابی:
معلم می تواند از سر گروه بخواهد که بانظر سنجی از اعضای گروه،مبنی براین که آیا شخص مورد نظر مطلب راخوب گفته است یانه،امتیازی به آن شخص بدهند.(به کمک چک لیستی که معلم به سرگروه می دهد)
راه دوم آنست که معلم از شماره هایی که درکلاس توضیح می دهند ،امتیازی رادردفتر نمره وارد نماید. گرچه معلم سعی می نماید که با دید مثبت به این موضوع نگاه کند.چرا که هدف ،راه مطالعه وروش آموختن بوده وخود مطالب ارزش کمتری دارند. پس امتیاز رابرای فعال بودن درگروه وعلاقه ای که هرشخص درگروه وکلاس دارد،داده شود)
کاربرد الگو
الگوی تدریس جیگ ساو خصوصاً برای دروس تعلیمات دینی مطالعات اجتماعی ، تاریخ، و ادبیات فارسی کارآیی بیشتری دارد و در ردیف بعدی دروس علوم تجربی ، حرفه و فن، زبان انگلیسی، زبان عربی و ریاضی البته باید توجه داشت که با وجود اینکه در بعضی از دروس مثل مطالعات اجتماعی و بینش اسلامی، همه دروس آن را می توان با این الگو تدریس کرد اما استفادۀ دائم و متوالی از یک الگو در کلاس، سبب کاهش آثار و نتایج آموزشی آن خواهد شد
یادگیری از طریق همیاری با تشکیل تیم های یادگیری میسر می شود . در یک تیم یادگیری همه اعضای تیم فکر می کنند ، تصمیم می گیرند و کار انجام می دهند و رهبری و مسئوولیت به عهده همه است . این طرح بردو فرضیه استوار است : اولین فرضیه این است که هر یک از شرکت کنندگان قسمت متفاوتی از موضوع درسی را که قرار است همه یاد بگیرند می خواند . دومین فرضیه اینکه هر فراگیر می تواند به اعضای تیمش درس بدهد. زمانی که فراگیران می فهمند که کار آیی تیم مستلزم آن است که هر فرد یک بخش از موضوع را فرا بگیرد و سپس به دیگران درس بدهد ( برانگیخته می شود که با مطالعه بخش خود ، به تیم خود کمک کند و به کسب شایستگی می رسد ) در این روش وقتی همه ی اعضا کار خویش را انجام دادند کل درس آموزش داده می شود .
مراحل طرح تدریس جیگ ساو
- 1- آمادگی فردی
- 2- کار تیمی
- 3-آزمون
- 4- نقد و بررسی
- 5- جمع بندی
- در این طرح هر فراگیر می تواند به اعضای تیم آموزش بدهد ،بنابراین هر عضو هم به عنوان معلم و هم به عنوان شاگرد عمل می کند .
- در اجرای این طرح همیاری بین اعضای تیم کلید موفقیت است ، هیچ کس نمی تواند در کلاس درس خاموش باشد.
مراحل تدریس جیگ ساو
1- آمادگی فردی
متن درس به بخش های مستقل و تقریبا مساوی تقسیم می شود .
دانش اموزان گروه بندی می شوند .
برای هر فراگیر یک بخش از موضوع جهت مطالعه ی فردی تعیین می شود.
2-کار تیمی
- هر فراگیر بخشی را که مطالعه کرده است برای دیگر اعضای تیم خود تدریس می نماید .
- فراگیرانی که در هر گروه مسئول آموزش یک بخش خاص هستند می توانند قبل از تدریس ابتدا گرد هم آیند و روی بهترین شیوه ی تدریس تبادل نظرکنند.
3– آزمون
- آزمونی با سوالات کوتاه پاسخ و یا صحیح غلط از تمام فراگیران به عمل می آید .
- کلید سوالات در اختیار فراگیران قرار می گیرد و ارزشیابی فردی انجام می گیرد .
- هر تیم نتیجه کارها را می سنجد .
4- نقد و بررسی
کارهای فردی و گروهی در بین اعضای تیم مورد نقد و بررسی قرار می گیرد .و مشکلات احتمالی برطرف می گردد .
هر تیم کارایی سهم هر عضو را به عنوان معلم ارزیابی می کند .
5- جمع بندی
- از هر گروه یک دانش آموز به صورت داوطلبانه یا انتخابی تجارب و یافته های هر قسمت را به کلاس گزارش می دهد .
- پرسش و بحث گروهی صورت گرفته و توضیحات تکمیلی توسط معلم ارائه می شود.
مثال برای گام اول آمادگی فردی : موضوع سنگ ها
- تصمیم گرفته بودم درس سنگ ها رابا این الگو آموزش دهم ابتدا با بررسی درس متوجه شدم که می توان آن را به 5 قسمت تقسیم نمود .
- گروه 5 نفره تشکیل دادم و برای ایجاد انگیزه تعدادی سنگ آوردم و به بچه ها نشان دادم . کمی درباره سنگ ها صحبت کردیم و توجه انها را به تصویر تخت جمشید جلب نمودم . دانش اموزان هر گروه را از 1 تا 5 شماره گذاری کردم و سپس روی تابلو کلاس نوشتم ( مطالعه فردی )
- شماره های 1: سنگ های رسوبی
- شماره های 2: سنگ های آذرین
- شماره های 3: سنگ های دگرگون شده
- شماره های 4: سنگ ها از چه ساخته شده اند ؟
- شماره های 5: فایده ی سنگ ها و کانی ها
- زمان 5 دقیقه
مثال برای گام دوم : کارتیمی
- پس از پایان مدت زمان مربوط به مطالعه فردی از دانش آموزان خواستم تا کتاب ها را بسته و به ترتیب از شماره 1 تا 5 قسمت مربوط به خود را برای دیگر اعضای تیم تدریس نمایند .
- برای این مرحله 20 دقیقه زمان در نظر گرفتم . در این فاصله بین گروه ها حرکت می کردم و ان ها را تشویق می کردم تا از یکدیگر پرسش کنند و با یکدیگر بحث و گفتگو داشته باشند و به پرسش هایی که از من می کردند به طور غیر مستقیم پاسخ می دادم .
مثال گام سوم آزمون
- از قبل آزمونی با 10 سوال تهیه کرده بودم از هرقسمت 2 سوال طرح شده بود .برگه سوالات را بین دانش آموزان توزیع کردم و 10 دقیقه برای پاسخگویی زمان دادم .سپس بارم را دادم تا برگه خود را اصلاح نمایند و نقاط قوت و ضعف خود را اعلام نمایند .
گام چهارم : نقد و بررسی
- در این مرحله 10 دقیقه فرصت دادم تاکارهای فردی و گروهی بررسی شود و کار همدیگر را نقد و بررسی نمایند .
- من هم به انها در پیدا کردن نقاط قوت و ضعف کمک می کردم .
گام پنجم : جمع بندی
- 5 نفر از 5 گروه مختلف را انتخاب کردم و از هر کدام خواستم یک قسمت درس را ارائه دهند .
- از بچه ها می خواستم اگر اشکالی در فهم این قسمت وجود داشت بپرسند و توضیحات تکمیلی را ارائه می دادم .
مراقب چه چیزهایی باشیم ؟
- – گروهها متشکل از همه دانش آموزان باشند) انواع سبک ها(
- – مراقب بچه هایی که مهارت گوش دادن انها ضعیف است
- – مراقب بچه هایی که فقط حفظ می کنند باشید
- – مدیریت زمان را داشته باشید زیرا مراحل پایانی مهم است.
نقش معلم قبل از اجرای الگو:
معلم قبل از حضور واجرای این الگو در کلاس، دو نقش اساسی دارد:
1- متن درس را حتی المقدور به چند قسمت مساوی و از نظر کیفیت مطالب به چند قسمت متعادل تقسیم بندی کرده باشد.
2- سئوالات آزمون را آماده و حتی المقدور تکثیر کرده باشد. در صورتی که شرایط برای تکثیر سئوالات مهیا نیست معلم می تواند سئوالات را برای فراگیران بخواند تا آنان سؤالات را بنویسند.
ویژگی های متن درس:
1- محتوای متن درس برای فراگیران قابل فهم و درک باشد. متن های درسی که دارای لغات و اصطلاحات پیچیده و مشکل است با این الگو کارآیی چندانی ندارد.
2- متن درس بلند باشد، در صورتی که متن درس کوتاه باشد تقسیم بندی آن به چند قسمت امکان پذیر نیست یا مشکل خواهد بود.
3- حتی المقدور متن درس قابل تقسیم به چند قسمت مساوی باشد.
4- تقسیم بندی متن درس از حیث محتوا و درجۀ دشواری مطالب نیز متعادل باشد.
5- مطالب هر قسمت مستقل از یکدیگر باشد، متن های درسی که همۀ قسمت های آن کاملاً با یکدیگر مربوط و پیوسته است، با این الگو کارآیی چندای ندارد.
ارزشیابی در این الگو:
اولاً سؤالات آزمون در این الگو، در مورد همۀ قسمت های درس است نه فقط یک قسمت خاص.
ثانیاً در این الگو، غالباً از آزمون های «صحیح – غلط» و چند گزینه ای استفاده می شود. زیرا این نوع آزمون ها راحت تر از سایر آزمون ها تصحیح می شود و بازخورد یادگیری فراگیران نیز سریع تر و دقیق تر است.
پس از ارائه کلید یا پاسخ نامۀ پرسش ها، فراگیران بصورت فردی به خودشان نمره می دهند اما در صورتی که شرایط اقتضا کند، معلم می تواند برگه های آزمون را جمع آوری کند و تصحیح برگه ها را خودش در کلاس انجام دهد.
مراحل اجرای الگو:
1- تشکیل گروه ها: (بهترین شکل تشکیل گروه ها این است که بطور تصادفی باشد.)
2- تعیین شماره برای هر یک از اعضاء گروه ها(هر گروه رابه شماره های 1-2-3-4-5-…تقسیم می کنیم .یعنی هر فردی درگروه یک شماره دارد.)
3- مشخص کردن هر یک از قسمت های متن درس (قسمت های درس رادر حد 5 خط ،یک پاراگراف یا یک صفحه کوتاه،به نحوی که یک مطلب رادرخود داشته باشد .بااین وصف این مطلب ،با مطالب گروه های دیگر ارتباط زنجیره ای رادارد.)
4- مطالعه ی فردی(هر قسمت متن رابه شماره های مشترک گروه ها می دهیم .مثلا پاراگراف اول صفحه 32 به شماره های 1 درهمه ی گروه ها-6 خط صفحه 33 به شمار های 2 –صفحه 34 که متن کوتاهی دارد ودوخط آن درصفحه 35 است برای شماره های 3 همه گروه هاو…
افراد به تنهایی متن مشخص شده خود را مطالعه می کنند.به نحوی که مطلب برایشان فهمیده شود ونیازی به حفظ کردن نیست.)
5- تشکیل گروه هم شماره ای ها:(شماره های 1 دریک گروه-شماره های 2 دریک گروه و…تا درمورد متن مشترک خود صحبت کنند وموضوع با فهم وبحث بیشتر ،قابل تفهیم برای همه ی هم شماره ای ها شود. اعضاء هر گروه جدید در مورد قسمت مشترک بحث و تبادل نظر می کنند و هر فردی برای سایر اعضاء بیان می کند از قسمت مطالعه شده چه نکاتی را فهمیده و چه نتیجه ای گرفته است.)
6- تشکیل گروه قبلی: (هر شماره دوباره به گروه قبلی خود برمی گردد تا به ترتیب هرکسی متن خود رابرای گروه اصلی خود تشریح کند.)
7– تدریس درکلاس: معلم از شمار های 1 می خواهد یک نفر بیاید تابرای کلاس یک بار دیگر مطلب رابازگو کند.اگر معلم احساس کرد که مطلب خوب گفته نشده می تواندنفر دیگری از شماره 1 بخواهد تا او متن خود رابازگو کند.گرچه معلم می تواند از همه ی شماره های 1 بخواهد که مطلب را بازگو کنند.که کمی زمان گیر وخسته کننده برای دانش آموزان می شود. وهمین طور شماره های 2-3-4 و…)
8- نتیجه گیری: معلم توضیحات اضافی و تکمیلی را ارائه ، مطالب مبهم و مشکل درس را تبیین و نکات مهم و اساسی درس را تأکید می کند.
ارزش یابی:
معلم می تواند از سر گروه بخواهد که بانظر سنجی از اعضای گروه،مبنی براین که آیا شخص مورد نظر مطلب راخوب گفته است یانه،امتیازی به آن شخص بدهند.(به کمک چک لیستی که معلم به سرگروه می دهد)
راه دوم آنست که معلم از شماره هایی که درکلاس توضیح می دهند ،امتیازی رادردفتر نمره وارد نماید. گرچه معلم سعی می نماید که با دید مثبت به این موضوع نگاه کند.چرا که هدف ،راه مطالعه وروش آموختن بوده وخود مطالب ارزش کمتری دارند. پس امتیاز رابرای فعال بودن درگروه وعلاقه ای که هرشخص درگروه وکلاس دارد،داده شود)
کاربرد الگو
الگوی تدریس جیگ ساو خصوصاً برای دروس تعلیمات دینی مطالعات اجتماعی ، تاریخ، و ادبیات فارسی کارآیی بیشتری دارد و در ردیف بعدی دروس علوم تجربی ، حرفه و فن، زبان انگلیسی، زبان عربی و ریاضی البته باید توجه داشت که با وجود اینکه در بعضی از دروس مثل مطالعات اجتماعی و بینش اسلامی، همه دروس آن را می توان با این الگو تدریس کرد اما استفادۀ دائم و متوالی از یک الگو در کلاس، سبب کاهش آثار و نتایج آموزشی آن خواهد شد