«لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ..»
«به راستى ما پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا عدالت را در میان مردم برپا کنند..» (قرآن کریم، حدید:25).
«وَمَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ وَلَا مُؤْمِنَهٍ إِذَا قَضَى اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَمْرًا أَن یَکُونَ لَهُمُ الْخِیَرَهُ مِنْ أَمْرِهِمْ وَمَن یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ ضَلَّ ضَلَالًا مُّبِینًا»
«هیچ مرد و زن مؤمنى را نرسد که چون خدا و فرستادهاش به کارى فرمان دهند براى آنان در کارشان اختیارى باشد و هر کس خدا و فرستادهاش را نافرمانى کند قطعا دچار گمراهى آشکارى گردیده است» (قرآن کریم، احزاب:36).
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا»
«اى کسانى که ایمان آوردهاید خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاى امر خود را نیز اطاعت کنید پس هر گاه در امرى اختلاف نظر یافتید اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید آن را به کتاب خدا و سنت پیامبر او عرضه بدارید این بهتر و نیکفرجامتر است» (قرآن کریم، نساء:59).
«وَلِکُلِّ أُمَّهٍ رَّسُولٌ فَإِذَا جَاء رَسُولُهُمْ قُضِیَ بَیْنَهُم بِالْقِسْطِ..»
«و هر امتى را پیامبرى است پس چون پیامبرشان بیاید میانشان به عدالت داورى شود» (قرآن کریم، یونس:47).
«سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ أَکَّالُونَ لِلسُّحْتِ فَإِن جَآؤُوکَ فَاحْکُم بَیْنَهُم أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ وَإِن تُعْرِضْ عَنْهُمْ فَلَن یَضُرُّوکَ شَیْئًا وَإِنْ حَکَمْتَ فَاحْکُم بَیْنَهُمْ بِالْقِسْطِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ»
«پذیرا و شنواى دروغ هستند و بسیار مال حرام مىخورند پس اگر نزد تو آمدندیا میان آنان داورى کن یا از ایشان روى برتاب و اگر از آنان روى برتابى هرگز زیانى به تو نخواهند رسانید و اگر داورى مىکنى پس به عدالت در میانشان حکم کن که خداوند دادگران را دوست مىدارد» (قرآن کریم، مائده:42).
«وَأَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ وَمُهَیْمِنًا عَلَیْهِ فَاحْکُم بَیْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ..»
«و ما این کتاب را به حق به سوى تو فرو فرستادیم در حالى که تصدیقکننده کتابهاى پیشین و حاکم بر آنهاست پس میان آنان بر وفق آنچه خدا نازل کرده حکم کن..» (قرآن کریم، مائده:48).
«إِنَّ رَبَّکَ یَقْضِی بَیْنَهُم بِحُکْمِهِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْعَلِیمُ»
«همانا پروردگارت طبق حکم خود میان آنان داورى مىکند و اوست عزتمند دانا» (قرآن کریم، نمل:78).
«شَرَعَ لَکُم مِّنَ الدِّینِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا وَالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ…أَنْ أَقِیمُوا الدِّینَ وَلَا تَتَفَرَّقُوا فِیهِ..»
«از احکام دین آنچه را که به نوح سفارش کرد براى شما تشریع کرد و آنچه را به تو وحى کردیم که دین را برپا دارید و در آن تفرقه اندازى نکنید» (قرآن کریم، شوری:13).
3- معیار ارزشمندی و ارزش گذاری
برخلاف دیدگاه های مکاتب انسانی و مدرن که برخورداری از شئون اجتماعی و خانوادگی و یا استعداد و توانمندی های شخصی را ملاک ارزش و احترام افراد می داند، دین اسلام هیچ کدام از این موارد را ملاک برتری و ارزش افراد تلقی نمی کند. در دین و فرهنگ اسلامی به دلیل وجود نگاهی نظام مند و جامع به بشر، همه ی ابعاد شخصیتی بشر در کنار یکدیگر مورد ارزیابی قرار می گیرند. به عبارت دیگر از آنجا که هدف از خلقت انسان تنها و تنها رسیدن به قرب الهی است و این هدف صرفا با به کار گیری استعدادها و توانمندی های فردی و خانوادگی در راستای احکام و آموزه های دینی امکانپذیر است، ملاک ارزش و احترام نسبت به افراد، صرفا داشتن استعداد و یا برخورداری از حقوق بیشتر نیست بلکه کسب رضایت خدا با رعایت تقوا و عمل به تکالیفی حاصل می شود که به واسطه برخورداری از استعدادها و حقوق بر افراد واجب شده است. «در تفکر اسلامى، حقوق به خودى خود ارزش ندارد، چنان که استعداد تکوینى بذاته ارزشمند نیست؛ بلکه حرکت بر اساس نظام حقوقى و عمل بر طبق قوانین براى وصول به کمال مطلوب اهمیت دارد. پس می‌توان نتیجه گرفت که قدر و ارزش هر فرد به تحقق کمال مطلوب در او بستگى دارد و اگر راه ها و شیوه هاى رسیدن به آن کمال در شریعت به صورت متفاوت و مختلف ارائه شده است، این تفاوت ها ربطى به اصل نتیجه و ارزش نهایى انسانى ندارد (زیبائی نژاد،53:1383).
در آیات قرآن نیز ملاک ارزش و احترام افراد رعایت تقوای الهی ذکر شده است:
«یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ»
«اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایى متقابل حاصل کنید در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست» (قرآن کریم، حجرات:13).