منبع پایان نامه ارشد درمورد شهر تهران، توسعه شهر، سطح معنادار

د که در نهایت، باعث حاکم شدن فرهنگ فقر در منطقه حاشیه نشین شده است (ربانی و همکاران، 1384: 114ـ89).
ـ ایران دوست و صرافی (1386) در تحقیقی تحت عنوان “یأس و امید در سکونتگاههای غیر رسمی (نمونه: شهر کرمانشاه)” تفاوتهای بنیادی میان سکونتگاه‌های غیررسمی “در حال ترقی ” و “در حال زوال” مشاهده می شود که ناشی از روند تکوین و تکامل آنها در شرایط اجتماعی- اقتصادی، کالبدی، محیطی و نیز رویکرد مدیریتی حاکم بر آنهاست (ایراندوست و صرافی، 1386، 201ـ 21).
ـ زیاری و نوذری (1388) هم در تحقیقی تحت عنوان ” ساماندهی و توانمندسازی اسکان غیررسمی کوی منبع آب شهر اهواز” ضمن بررسی مشخصات این سکونتگاه راهبردهای مناسب را ارایه نمودهاند (زیاری و نوزری، 1388: 36ـ21).
ـ ربانی و همکارانش ( 1388) در تحقیقی تحت عنوان تحلیلی بر علل شکلگیری مناطق حاشیه نشین در شهر اصفهان، وجود ارتباط مستقیم و معنادار میان عوامل اقتصادی با امکانات، سهولت تهیه مسکن و زمین، قومیت گرایی، نوع شغل را از مهمترین عوامل به حساب آورد (ربانی و همکاران، 1388: 125ـ 93).
-صرافی(1381) پرداختن به مسئله اسکان غیر رسمی نه تنها ضرورتی بر آمده از ارزش ای اعتقادی و انسانی ، بلکه سازگار با منافع اجتماعی و پایداری سکونتگاهها وتوسعه ملی است. نباید فراموش کرد که فقر در هر جا تهدیدی برای کل است (صرافی ، 1381 :6).
ـ سرور و جعفری (1388) در تحقیقی تحت عنوان ” تحلیل شهرنشینی و آینده نگری رشد سکونتگاههای غیررسمی در منطقه کلانشهری تهران”، تداوم مهاجرت و رشد جمعیت شهری منطقه کلانشهری تهران، تعدد و ناهماهنگی در مدیریت منطقه کلانشهری و کند بودن ماهیت اصلاحات ساختاری را از مولفه های موثر در گسترش ابعاد اسکان غیررسمی در تهران و اجرایی ساختن سند ساماندهی مهاجرت از تهران، سند توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی، مدیریت یکپارچه و واحد مجموعه شهری، رویکرد به عدالت در فضا و سیاست باز توزیع ثروت به موازات رشد اقتصادی را از جمله راهبردهای موثر در برونرفت از وضعیت و حل این مساله دانستهاند (سرور و همکاران، 1388: 93ـ 77).
ـ عبدی و همکاران (1388) در تحقیقی تحت عنوان ” ارایه راهکارهای جلب مشارکت ساکنان مناطق اسکان غیر رسمی” راهکارهای جلب مشارکت ساکنان مناطق اسکان غیررسمی در فرآیند تهیه و اجرای طرح‌های توسعه شهری ارایه کردهاند (عبدی و همکاران، 1388: 82ـ71).
ـ اسماعیلپور (1389) در تحقیقی تحت عنوان ” بررسی وضعیت مسکن در سکونتگاه‌های غیررسمی و ارایه راهبردهای ساماندهی آنها (نمونه موردی: محله حسن آباد یزد) به این نتایج رسید که بخش عمده مساکن در سکونتگاه غیررسمی حسنآباد، مرمتی و با مصالح کم دوام و دست دوم و فاقد پروانه ساخت هستند. همچنین، استقرارگروههای درآمدی پایین موجب حاکمیت ساخت وسازهای غیرحرفهای، طولانی شدن دوره ساخت و کاهش توان تولید مسکن در این محدوده شده است. لذا، هرگونه تلاش در جهت زدودن چهره فقر از محله میتواند گامی موثر در راستای کاهش مشکلات مسکن مجموعه تلقی شود؛ – ساکنان، دارای احساس تعلق خاطر نسبت به سکونتگاه خود بوده، آمادگی مشارکت برای بهبود وضعیت مسکن و محیط سکونت خود را دارند؛ – راهبرد توانمندسازی در راستای قادرسازی اهالی برای عرضه واحدهای مسکونی جدید در کنار بهبود کمی و کیفی واحدهای موجود؛ و راهبرد ارتقای سکونت با هدف ساماندهی محیط سکونت آنها میتواند بخش عمده مشکلات موجود را برطرف نماید (اسماعیلپور، 1389: 112ـ95).
ـ شیعه و همکاران (1389) در مقالهای تحت عنوان ” الگوی شناسایی سکونتگاه‌های غیررسمی با بکارگیری مدل AHP در محیط GIS (نمونه: شهر کرج) اذعان داشتند که یکی از مهمترین مسائلی که شهرهای کشورهای در حال توسعه را با بحران مواجه کرده است، مسئل? گسترش سکونتگاههای غیررسمی در آنها میباشد. این سکونتگاهها با تفاوت در تعریف به عنوان مسکنهای کنترل نشده، غصبی، در حال تغییر و تحول، حاشیهای و خود ساخته خوانده میشوند. طبق برآوردهای صورت گرفته در حدود یک میلیارد نفر، در سرتاسر جهان در این سکونتگاهها زندگی میکنند. این پهنهها بستری برای بروز و گسترش ناهنجاریها و ناپایداریها هستند ( شیعه و همکاران، 1389: 85ـ77).
ـ قادر مرزی و همکاران (1392) در تحقیقی تحت عنوان اولویتبندی چالشهای اسکان غیر رسمی با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی (AHP) مطالعه موردی محله جعفرآباد کرمانشاه به این نتایج رسیدند که مسائل و مشکلات موجود در مناطق حاشی هنشینی به پنچ دسته کلی تقسیم میشود. چالشهای اقتصادی، چالشهای اجتماعی، چالشهای آموزشی، چالشهای بهداشتی و چالشهای مربوط به امور رفاهی، مبنای کلی این مطالعه م یباشد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، عامل اجتماعی، اصلیترین چالش در منطقه و عوامل اقتصادی، بهداشتی، آموزشی و رفاهی در اولویتهای بعدی میباشند ( قادرمرزی و همکاران، 1392: 58ـ43).
-پیران (1376) مشارکت یا همیاری، ماهیتاً مفهومی اجتماعی اسـت، زیـرا بـرای وقـوع آن فعالیـت – هـم جهـت و
هدفمند- وجود بیش از یک نفر ضرورت دارد و از این رو، بیان کننده نوعی از انواع روابط اجتمـاعی است و با تحقق آن به طور خودکار، “گروه اجتم اعی” شکل می گیرد که سـاده تـرین آن بـه بیـان جورج زیمل – جامعه شناس آلمانی، “دایاد” یا “دوتایی ها ” می باشد . مشارکت از دوتایی ها شروع شده و در برگیرنده صدها نوع گروه اجتماعی است که گاه تا میلیون ها نفر لحظه ای (مثل انقلابـات و سایر انواع خیزش های اجتماعی که بر پ ای? نـوعی از وفـاق اجتمـاعی آغـاز مـی شـود ) را پوشـش می دهد.
– Dreyfus, 1999)) مشارکت در جامعه مدنی معنی پیدا می کند. جامعه مدنی جایی اسـت کـه شـهروند در آن زنـدگی می کند و دارای حقوق و مسؤولیت هایی است. براساس یک تعریف سنتی، شهروند عبارت اسـت ازکسی که در جامعه مدنی دارای حقوق سیاسی است و حقوق سیاسی وی، منحصر به انتخاب دولـت و مدیران شهری نیست . بلکه فعالیت های دولت و مدیران در تصمیم گیری ها یـا حـداقل شـفافیت برنامه ها در کنترل شهروندان قرار دارد.
1-3- اهمیت تحقیق
با نگاهی به چگونگی فرآیند شکل‌گیری و سازماندهی منطقه 19 شهرداری تهران و نیز موقعیت جغرافیایی و تاریخچه تحولات کالبدی آن، به نظر می‌رسد مشکل اصلی اسکان غیررسمی در این منطقه، نیازمندی به افزایش جذب خدمات، امکانات، تأسیسات و تجهیزات شهری می‌باشد، لذا برنامه توانمندسازی اجتماعات اسکان غیررسمی در این منطقه ضروری به نظر می‌رسد و با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه(موقعیت مطلق ونسبی آن) یعنی قرارگیری در بستری طبیعی و کشاورزی در جنوب شهر تهران و قرارگیری در میان چهار بزرگراه مهم که حدود اربعه این منطقه را تشکیل می‌دهند امکان گسترش پدیده اسکان غیررسمی در حریم وسیع منطقه 19 شهر تهران وجود دارد و به دلیل اینکه این منطقه، بصورت سکونتگاه‌های خودرو بوده و در دوره زمانی 1366 تا به امروز به‌صورت یک منطقه شهرداری جذب شهر تهران بزرگ گردیده، با معضلات و مشکلات توسعه شهری روبه‌رو بوده است، بنابراین مطالعه عوامل مؤثر بر ساماندهی آن نیز ضروری به نظر می‌رسد.
1-4- اهداف تحقیق
1-4-1- اهداف کلان
بررسی و تحلیل اسکان غیر رسمی در منطقه 19 شهر تهران ناحیه 3 محله نعمت‌آباد، دولتخواه و اسماعیل‌آباد
با رویکرد توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی
1-4-2- اهداف تبعی
شناخت علل و عوامل مهم اسکان در این سکونتگاه‌ها
ارائه راه کارهای مناسب جهت کاهش معضلات این سکونتگاه‌ها
ارائه راه‌کارهای مناسب جهت توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی این سکونتگاه‌ها
2-4-سوالات تحقیق
الف- آیا با مشارکت و ایجاد نهادهای تصمیم‌گیری محلی قدرتمند در محله مورد مطالعه، می‌توان زمینه ارتقا و توانمندسازی محدوده را افزایش داد؟
ب- آیا با ترغیب ابتکارات و فراهم ساختن فرصت‌های برابر اجتماعی و اقتصادی می‌توان زمینه پایداری ناحیه حاشیه نشین مورد مطالعه را فراهم نمود؟
1-5- فرضیه‌ تحقیق
الف- به نظر می‌رسد مهاجرتهای شهری و روستایی یکی از دلایل شکلگیری و گسترش اسکان غیررسمی در محدوده میباشد.
ب- به نظر می‌رسد تقویت سرمایه اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در توانمندسازی اسکان غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران ایفا نماید.
ج- به نظر می‌رسد برنامهریزی جهت ساماندهی و توانمندسازی با استفاده از مشارکت‌های مردمی بهترین راه حل برای حل مسئله اسکان غیررسمی در منطقه 19 شهر تهران می‌باشد.
1-6- روش انجام تحقیق
تحقیق حاضر ار نوع تحقیقات توصیفی و تحلیلی می‌باشد و در اجرای آن از روش پیمایش استفاده شده است، بدین معنا که در گام اول به توصیف متغیرها و در گام دوم به بررسی فرایند شکل‌گیری سکونتگاه‌های غیر رسمی و برنامه توانمندسازی اجتماعات آنها پرداخته شده است. در ضمن به لحاظ روش شناختی این تحقیق درصدد بررسی مسئله و موضوع مشخصی می‌باشد. پژوهشی که در جهت ایجاد تغییر مثبت انجام شود، تحقیق توسعه‌ای محسوب می‌گردد و از آن جهت که می‌تواند برای برخی سازمان‌ها و ارگان‌های شهری همچون شهرداری مفید واقع شودکاربردی است.
1-6-1- جامعه آماری
جامعه آماری از کل خانوارهای اسکان یافته در ناحیه3 که در 17 سکونتگاه غیررسمی در خانه‌های کارگری اطراف کوره‌های آجرپزی قرار دارند، تشکیل شده است که دارای جمعیتی معادل 14632 نفر میباشد.
1-6-2- نمونه آماری
نمونه آماری در این تحقیق بر اساس فرمول کوکران برابر با 347نفر میباشد.
1-6-3- ابزار جمع آوری اطلاعات
درتحقیقات اجتماعی از ابزارهای متفاوتی همچون مصاحبه، مشاهده و پرسشنامه برای اندازه گیری مفاهیم استفاده می‌شود.در پژوهش حاضر برای اندازه گیری متغیرها و جمع آوری داده‌ها و اطلاعات لازم ازپرسشنامه استفاده شد. به عبارت دیگر، روش‌های پژوهش مورد استفاده از جهتی کمی،پیمایشی و پهنانگر است. ابزار پرسشنامه خودتنظیمی است که سوالات با توجه به ماهیت و هدف آنها به سوالات چند گزینه‌ای در یکی از سطوح انداره گیری اسمی،رتبه‌ای و فاصله‌ای طراحی شده است.
1-6-4- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در تحقیق حاضر متناسب با فرضیات و متغیرهایی تحقیق از نرم افزار SPSS برای تحلیل داده‌ها و آزمون آماری پیرسون (همبستگی) برای تعیین سطح معناداری متغیرهای استفاده شده است.
1-7- محدودیت‌های تحقیق
1- بافت اجتماعی نامناسب و مشکل ورود به این محلات
2- مشکلات مربوط به جمع آوری اطلاعات از ادارات و سازمان های مربوطه
3- به روز نبودن آمار و اطلاعات جمعیتی، اقتصادی- اجتماعی و …
1-8- تعریف واژه‏ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی)
1-8-1- اسکان غیر رسمی
اسکان غیر رسمی یکی از چهره‌های بارز فقر شهری است که در درون یا مجاور شهرها (به ویژه شهرهای بزرگ) به شکلی خودرو، فاقد مجوز ساختمان و برنامه‌ریزی رسمی شهرسازی، با تجمعی از اقشار کم‌درآمد و سطح نازلی از کمیت و کیفیت زندگی شکل می‌گیرد و با عناوینی همچون حاشیه نشینی، اسکان غیر رسمی، سکونتگاه‌های خودرو و نابسامان نامیده می‌شود. با توجه به نارسا بودن اصطلاح حاشیه نشینی و آلونک نشینی برای کلیه اشکال این پدیده، اصطلاح اسکان غیر رسمی، با تعبیری گسترده‌تر به جای حاشیه نشینی و آلونک نشینی به‌کار می‌رود. از این رو اصطلاح اسکان غیررسمی شامل حاشیه‌نشینی و اشکال متعدد می‌باشد (داوودپور، 1392: 45)
1-8-2- ساماندهی
معنای لغوی ساماندهی نظم دادن، ترتیب دادن، آراستن، سر و صورت است. مفهوم ساماندهی به طور عام عبارت است از اصلاح روابط موجود و ایجاد نظم و ترتیب بهینه در میان اجزای یک سیستم به گونهای که در نهایت کل نظام، به سوی اهداف