50
2-16-5 . تماس چشمی نگاه
تماس چشمی مداوم و ممتد نشانه ای از محبت یا علاقه است و بر شخصیت فرد اثر می گذارد و گرداندن چشم غالباً نشان دهنده پنهان کردن چیزی از طرف مقابل می باشد و یا اینکه نگاه چپ کردن، بدین معنی که فردی که می خواهد بی ادبی و جسارت خود را به دیگری نشان دهد با کج نگاه کردن به شخص مقابل عدم رضایت و بی توجهی خود را به او نشان می دهد. خلاصه اینکه ‹‹ یک دنیا مفهوم را در بسیاری از موارد بدون حتی یک کلمه و فقط براساس نگاه می توان به یکدیگر منتقل کرد›› ( فرهنگی ،1382 :298)
2-16-6 .گوش شنوا زیر بنای مهارت ارتباطی
گوش فعال یا شنود موثر، مهارت ارتباطی بسیار مهم و فوق العاده دشواری است شاید فراموش شده ترین فرآیند در ارتباطات متقابل شخصی همین موضوع باشد. برخی از خبرگان ارتباطات براین باورند که شنود موثر، سنگ بنای مهارت ارتباطی امروزه است.
2-16-6-1 . تعریف شنود موثر
فرآیند کشف رمز و تعبیر و تفسیر پیامهای کلامی را بطور فعال، شنود موثر گویند. ارتباط دارای معادله ای است که نیمی از آن را گفتار موثر و نیمی دیگر را شنود موثر تشکیل می دهد . شنود موثر در دو مرحله از فرایند ارتباطات رخ می دهد. ابتدا بایستی گیرنده به پیام فرستنده گوش فرا دهد تا پیام را از رمز در آورده و پیام اصلی را درک نماید. سپس فرستنده زمانی که تلاش می کند از نتایج پیام ارسالی و بازخورد پیام آگاهی یابد، بایستی یک شنونده موثری هم وجود داشته باشد. تعداد زیادی از افراد مهارت شنود موثر را امری بدیهی و مسلم می دانند آنها گوش دادن را با شنیدن اشتباه می گیرند .
شنیدن صرفاً تبدیل جریان مکانیکی به جریان الکترونیکی است ولی گوش دادن یا شنود موثر ایجاد مفهومی جدای از آنچه می شنویم، می باشد. شنود نیازمند توجه، تعبیر، تفسیر و بخاطر آوردن است. بین شنیدن و گوش دادن سه تفاوت عمده و اساسی وجود دارد .
1- شنیدن یک کار فیزیکی و جسمانی بوده در حالی که گوش دادن یک کار ذهنی و روانی بوده و پس از انتقال اصوات و صداها، از گوش داخلی به مغز، توسط ظرف مغز و با قدرت ذهن صورت می گیرد.
51
2- شنیدن به احساس می انجامد .
3- شنیدن لزوماً ارادی نبوده و جز اعمال غیر ارادی بوده است در حالی که در گوش دادن به علت مداخله فعالانه ذهن در اطلاعات و علائم گرفته شده از اعصاب گوش داخلی و طبقه بندی و تأویل و تفسیر به آنها ماهیت کیفی و معنی و مقصود خاصی بخشیده می شود. در واقع در گوش دادن موثر فرد فعال است و نه منفعل، ولی در گوش دادن انفعالی، شخص همانند یک نوار ضبط صوت است . ( حقیقی ،1380: 250 )
4- شنود موثر به توجه شناختی و پردازش اطلاعات نیاز دارد ولی صرف شنیدن نیاز به توجه و پردازش ندارد.
بنابراین افرادی که در ارتباطات خود دارای گوش شنوا باشند، نیازمند مهارت های ارتباطی کلامی و غیرکلامی نیز هستند که شامل :
– برقراری تماس چشمی .
– تکان دادن سر به علامت تائید و حالت مناسب چهره .
– اجتناب از اقدامات انحرافی، اشارات و حرکات .
– سوأل پرسیدن .
– تأویل و تفسیر آنچه گوینده می گوید .
– اجتناب از قطع صحبت گوینده .
– بیش از حد صحبت کردن .
– تغییر حالت مستمر از نقش گویندگی به شنوندگی. (حقیقی، 1380: 251)
به طور کلی شنود باید از روی صمیمیت صورت پذیرد تا موثر باشد، یک شنونده خوب به گوینده فرصت می دهد زیرا که فکرهای خوب ضرورتاً به سرعت و بطور دقیق یا حتی روشن بیان نمی شوند. رمز شنود موثر فراگیری و عمل ساکت بودن است و از قضاوت شتابزده و سطحی درباره موضوع اجتناب می ورزد و به فکرهای جدید میدان می دهد. اعمال غیرکلامی مثبتی که به ارتباطات کمک می کند عبارتند از : حفظ تماس چشمی، حرکت جسمی فعال داشتن ، لبخند زدن و خم شدن به طرف گوینده و اعمال غیرکلامی که باید از آنها احتراز شود، از گوینده روی برتافتن، بستن دیدگان، آهنگ صدای ناپسند و پیش از اندازه خمیازه کشیدن است. ( رضائیان ، 1384 : 243)
2-16-7 . خوبیها و کاستیها ارتباط کلامی
2-16-7-1 . خوبیها ارتباط کلامی