ارتباط جمعی نوعی از ارتباط است که هر فرد با تعداد کثیری از انسان ها ارتباط برقرار کرده و بیشتر از طریق ساختار، رسمیت و برنامه ریزی خود قابل تشخیص است. ارتباط جمعی در اکثر موارد بر اساس هدف اطلاعاتی و یا اقناع و متقاعد سازی، طرح ریزی شده و شکل می گیرد. ضمن آنکه می تواند با هدف سرگرمی و تفریح نیز صورت پذیرد.
از ویژگی های ارتباط جمعی این است که:
الف) امکان انتقال پیام برای تعداد کثیری از مخاطبان رابه طورهم زمان فراهم می آورد.
ب) امکان ارسال بازخورد آنی از سوی مخاطب برای فرستنده پیام بسیار دشوار و در مواردی غیرممکن است. وسایل ارتباط جمعی دیداری- شنیداری و نوشتاری از قبیل رادیو، تلویزیون و روزنامه از این دسته اند. .(همان : 16)
2-6-4 . ارتباط مستقیم
ارتباطی است بدون واسطه بین انسان یا انسانها با انسان یا انسانهای دیگر بیواسطه بودن ارتباط از جهات مختلف مسامح نظر قرار می گیرد :
– گاه ارتباط فرد یا افراد با فرد یا افراد دیگر بدون نیاز به فرد یا افرادی واسط و نیز وسایل و یا ابزاری واسط ( وسایل ارتباط جمعی ) صورت می گیرد .
– گاه ارتباط بدون نیاز به فرد با افراد واسط، وسائل یا ابزاری واسط و هم نمادی واسط یا حامل ( زبان و … ) صورت می گیرد . ( ارتباط اشاره ای، بدنی، حرکتی و … )
پس بطور روشن می توان گفت، ارتباط انسانها هرگز به طور مطلق بی واسطه نیست، چه همیشه واسطه ای خاص، در جریان تحقق آن وجود دارد و پیچیدگی ارتباطات انسانی نیز تا حدی تابع همین واسطه هاست. در بسیاری موارد برداشت نایکسان از یک حامل( نظیر یک لغت یا مفهوم ) به قطع ارتباط یا بروز دشواری هایی چند در آن منجر می شود . در اکثر موارد، حرکات خاص بدن یا چهره معناهای نایکسانی در ذهن طرفین ارتباط متبادر می سازد و موجبات بروز سوء تفاهم را فراهم می سازد و با خود مشکلات ارتباطی را به همراه می آورد . (ساروخانی ، 1381: 32)
31
2-6-5 . ارتباط احساس برانگیز
فرآیند ارتباطی است که از طریق سخن یا نمادهای گوناگون برقرار می شود، بدون آنکه معنای دقیق ( محتوی ) انتقال یافته باشد. در جریان این فرآیند ارتباطی، صرفاً حالات احساس گونه منتقل می شوند و همبستگی اجتماعی و آمادگی روانی مشترک را پدید می آورند. این مفهوم در آغاز توسط مالینوسکی به کار رفت . به نظر هاکلت قسمت اعظم ارتباطی که از طریق هنر و مخصوصاً موسیقی برقرار می شوند از این نوعند.
2-6-6 . ارتباط معطوف به هدف
نوع خاص از ارتباط است که در آن برقرار کننده ارتباط دارای هدف خاص، از پیش تعیین شده و برخوردار از برنامه ای مدون است، نظیر ارتباط پرسشگرو پاسخگویش .
2-6-7 . ارتباط بازتابی
در این نوع ارتباط هدفی از پیش تعیین شده وجود ندارد . فرد یا افراد یکباره و بدون هیچ آگاهی در جریان ارتباط قرار می گیرند. انبوههای خلق در مواردی چند زمینه چنین ارتباطاتی را فراهم می سازند .
2-6-8 . ارتباط اجتماعی
به ارتباطی اطلاق می شود که موجبات انتقال معانی یا پیامهایی در بین جمعی را فراهم می سازد. پس ارتباط اجتماعی مستلزم وجود چند عنصر است :
1- وجود بیش از یک نفر درجریان ارتباط از هر سو ( فرستنده یا گیرنده پیام ) .
2- وجود نشانها یا نمادهایی که حامل پیامند . زبان یکی از مهمترین ابزار ارتباط اجتماعی است البته فراموش نشود که زبان نه کاملترین وسیله ارتباطی است و نه تنها ابزار ارتباطی .
3- کاربرد گسترده مجراها در انتقال پیام و ایجاد ارتباط اجتماعی، یکی از ابعاد ارتباط مخصوصاً در جامعه جدید است. هر چند مجراها در همه زمانها وجود داشته اند ( نظیر جارچی ها، چاووشها در گذشته های دور ) لیکن پیدایی عصر ارتباطات با اختراع وسائل ارتباط جمعی نظیر رادیو، تلویزیون و مطبوعات محقق پذیر گشته است و در آن ارتباط از صورت مستقیم و چهره به چهره درآمد و صورت جمعی، همه جایی، یا بی سابقه یافت .
32
ژرژ میل در کتابش به نام «زبان و ارتباط» چهار هدف برای ارتباط اجتماعی بر می شمرد :
– یکسان تر کردن اطلاعات
– یکسان تر کردن افکار عمومی