پایان نامه رشته مدیریت با موضوع: سرمایه اجتماعی

 
  ایران اشاره می‌شود
2-4-1. پیشینه پژوهش در ایران
بررسی مطالعات انجام شده در داخل کشور نشان داد که تا زمان انجام این پژوهش مطالعه‌ای به شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقاء <a href="http://aliarm.ir/%d8%ae%d8%b1%db%8c%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%d9%87-%d8%ad%d9%82%d9%88%d9%82-%d9%85%d9%86%d8%b2%d9%84%d8%aa-%d8%a7%d8%ac%d8%aa%d9%85%d8%a7%d8%b9/" title="منزلت اجتماعی“>منزلت اجتماعی کتابداران و توسعه سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی نپرداخته است و اکثر مطالعات انجام شده به جنبه‌های دیگر سرمایه اجتماعی پرداخته‌اند. بنابراین مطالعاتی که در زیر می‌آید مربوط به جنبه‌های دیگر سرمایه اجتماعی است.
نوروزپور (1384) در پژوهش خود به سنجش سرمایه اجتماعی در شرکت خودروسازی سایپا پرداخته است. رویکرد این تحقیق به مسئله سرمایه اجتماعی در سطح سازمان، یک رویکرد سیستم بسته است. با توجه به نتایج تحقیق، سطح اعتماد در سازمان پایین می‌باشد (8/28 درصد). هنجارهایی که همکاری را در سطح سازمان تسهیل می‌نمایند در سطح نازلی قرار دارد (27 درصد) به‌خصوص درزمینهٔ جمع‌گرایی، ارزش بودن کار و تمایل به کار تیمی، تعلق سازمانی در تمام سطوح سازمان پایین می‌باشد، اعتقاد به وجود <a href="http://buxnet.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d9%88%d8%b6%d9%88%d8%b9-%d8%b1%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d9%88%d9%86-2/" title="عدالت سازمانی“>عدالت سازمانی، ارتباطات غیررسمی بین کارکنان، مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها توسط کارکنان در سطح پایینی می‌باشد، و نتیجه نهایی این است که میزان سرمایه اجتماعی در سازمان ضعیف می‌باشد.
صیادی فر و فراشباشی (1385) در تحقیق خود به جایگاه اجتماعی کتابداران پرداختند. آنان به این نتیجه رسیدند که یکی از راه‌های کسب جایگاه اجتماعی مناسب برای کتابداران توسعه خدمات است. اگر کتابداران و کتابخانه‌ها برای رفع مشکلاتی که درراه ارائه خدمات مناسب وجود دارد، در چالش‌های مربوط توفیق یابند، خدمات توسعه می‌یابد و آنان نقش خود را در پاسخگویی به نیازهای جامعه ایفا خواهند کرد. در این صورت، استفاده‌کنندگان، نیاز به مراجعه و کمک گرفتن از کتابداران را درک کرده و آنان را افرادی متخصص به شمار می‌آورند و وجههٔ اجتماعی آنان نادیده گرفته نمی‌شود.
مطلبی قمی (1387) در پژوهش خود به ارزیابی سرمایه اجتماعی در شرکت‌های مستقر در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری دانشگاهی دولتی شهر تهران پرداخت. متغیرهای این تحقیق، بر اساس تعریف فبورا (1999)، که سرمایه اجتماعی را حاصل پدیدهای “اعتماد متقابل” و “تعاملات اجتماع”، “گروه‌های اجتماعی”، “احساس هویت جمعی”، “چشم‌انداز مشترک” و “کار تیمی” می‌داند، می‌باشد. همچنین، علاوه بر اجزای شش‌گانه سرمایه اجتماعی، دو متغیر «دریافت مشاوره از سایرین» و «تأمین مالی از سایرین» توسط کارآفرینان، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از این است که پنج جزء از اجزای شش‌گانه سرمایه اجتماعی در میان کارآفرینان از حد متوسط بالاتر می‌باشد. پنج جزیی که در میان کارآفرینان مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری از وضعیت مطلوبی برخوردار می‌باشند عبارت‌اند از: اعتماد متقابل، گروه‌های اجتماعی، کار تیمی، چشم‌انداز مشترک و احساس هویت جمعی؛ و میانگین جزء ششم یعنی تعاملات اجتماعی در میان کارآفرینان شرکت‌های مستقر در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری از حد متوسط پایین‌تر است. همچنین پژوهش حاضر نشان می‌دهد که کارآفرینان شرکت‌های مستقر در مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری از مشاوره و تأمین مالی از سایرین بهره‌مند نمی‌شوند.
پریرخ و احمدی (1388) پژوهشی با عنوان «بررسی میزان توانمندی گروه بحث الکترونیکی علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی (LIS) در تشکیل سرمایه اجتماعی» انجام دادند یافته‌های پژوهش حاکی از این است که گروه بحث الکترونیکی LIS به‌عنوان یک شبکه اجتماعی فعال درزمینهٔ علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، از لحاظ رسیدن به سرمایه اجتماعی، در وضعیت مطلوب و قابل‌توجهی قرار دارد. سایر یافته‌ها نشان داد گروه بحث الکترونیکی LIS، به‌عنوان شبکه‌ای اجتماعی پرطرفدار در حوزه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی در ایران، مجموعه‌ای از سرمایه‌های فردی است که با داشتن ویژگی‌هایی خاص، مانند اعتماد، تعامل، مشارکت و سودمندی، سرمایه‌ای اجتماعی را تشکیل داده است.

محمودی (1390) بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش را در پژوهش خود موردتوجه قرار داد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی فردوسی و علوم پزشکی در سطح متوسط قرار دارد و از میان همه مؤلفه‌های آن، مؤلفه هنجارهای مشترک کمترین میانگین و مؤلفه هویت بیشترین میانگین را دارد. مقایسه وضعیت سرمایه اجتماعی کتابداران بر اساس متغیرهای فردی نیز نشان می‌دهد، میانگین سرمایه اجتماعی کتابداران مرد و همچنین کتابداران متأهل به ترتیب بیشتر از سرمایه اجتماعی کتابداران زن و کتابداران مجرد می‌باشد. بررسی رابطه بین متغیرهای فردی “سن” و “مدرک تحصیلی” با میزان سرمایه اجتماعی نیز نشان می‌دهد که بین این دو متغیر با میزان سرمایه اجتماعی رابطه معنادار وجود ندارد. همچنین آزمون فرضیه‌های پژوهش نشان داد بین میزان سرمایه اجتماعی و میزان اجرای مدیریت دانش همبستگی مثبت وجود دارد. همچنین یافته‌ها حاکی از آن است در همه ابعاد سرمایه اجتماعی و مدیریت دانش کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی نمره میانگین بالاتری را کسب کردند. در این راستا، آزمون فرضیه تفاوت نشان داد تنها بین <a href="http://webmastertabriz.ir/%d9%85%d9%86%d8%a7%d8%a8%d8%b9-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a7%d8%b1%d8%b4%d8%af-%d8%af%d8%b1%d8%a8%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%d8%b9%d9%86%d8%a7%d8%af%d8%a7%d8%b1-%d8%a8-2/" title="اشتراک دانش“>اشتراک دانش و کاربرد دانش در کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تفاوت معنادار وجود دارد و در سایر ابعاد مدیریت دانش و سرمایه اجتماعی اگرچه تفاوت وجود دارد ولیکن این تفاوت از لحاظ آماری معنادار نمی‌باشد.
دیانی و محمودی (1390) در پژوهش خود با عنوان «بررسی مقایسه‌ای وضعیت سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی » به این نتیجه رسیدند که سرمایه اجتماعی در هر دو گروه کتابداران دانشگاه فردوسی و دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در حد متوسط است. کمترین میانگین، مربوط به مؤلفه «هنجارهای مشترک» شامل فرهنگ کار گروهی، مسئولیت‌پذیری و جدیت در کار، روحیه انتقادپذیری، و روحیه گذشت و فداکاری است. بیشترین میانگین نیز مربوط به مؤلفه «هویت» است. میانگین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن در جامعه مورد بررسی در سطح متوسط قرار دارد و در همه ابعاد سرمایه اجتماعی میانگین کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی بیشتر از میانگین کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی است. همچنین سایر یافته‌ها حاکی از این است که بین میزان سرمایه اجتماعی و همچنین ابعاد سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد تفاوت وجود دارد.
ابراهیمی (1390) در پژوهش خود به بررسی نقش و جایگاه کتابخانه‌های عمومی در افزایش سرمایه اجتماعی شهروندان و مؤلفه‌های لازم برای ایجاد و توسعه سرمایه اجتماعی در آن‌ها پرداخته است. پژوهش وی از نوع پژوهش‌های کیفی است. داده‌های موردنیاز این پژوهش از طریق مشاهده و مصاحبه نیمه طراحی‌شده با اعضای نمونه‌ها گردآوری شده است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های به‌دست‌آمده و رسیدن به نظریه از روش رمزگذاری نظری استفاده شده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که در حال حاضر کتابخانه‌های عمومی نتوانسته‌اند نقشی اساسی در ایجاد و توسعه سرمایه اجتماعی شهروندان داشته باشند. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که عواملی که باعث ایجاد اندک سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های عمومی بوده‌اند شامل کمیت و کیفیت پایین خدمات کتابخانه‌ای، تعاملات اجتماعی اندک در کتابخانه‌های عمومی، عدم دسترسی برای افراد جامعه به اطلاعات، عدم اعتماد مردم به سازمان‌های اداره‌کننده کتابخانه‌های عمومی و عدم سرمایه‌گذاری کلان در گسترش کتابخانه‌هاست.

نوروزی (1391) در پایان‌نامه خود به بررسی تأثیر انجمن علمی کتابداری و اطلاع‌رسانی در تشکیل و تقویت سرمایه اجتماعی در میان کتابداران پرداخت. جامعه موردمطالعه تمامی اعضای انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران بودند. یافته‌های پژوهش نشان داد انجمن کتابداری در شکل‌گیری و تقویت روابط در میان کتابداران با نمره 68 درصد، برای اعتمادسازی با نمره 67/ 58 درصد، مشارکت با نمره 41/59 درصد و ایجاد هویت جمعی با نمره 16/62 خوب بوده است. همچنین سهم انجمن در ایجاد همکاری با نمره 5/43 در حمایت از کتابداران و کتابداری با نمره 94/42 متوسط برآورد شده است و سهم کلی انجمن در ایجاد و گسترش سرمایه اجتماعی در میان کتابداران در سطح مطلوبی بوده است. سایر یافته‌های پژوهش حاکی از این است که انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران در تشکیل سرمایه اجتماعی در میان کتابداران با سه مشکل روبرو است: ایجاد دو شبکه مجزای بزرگ و کوچک که شبکه کوچک اعضای هیئت‌مدیره و تعداد کمی از افرادی است که همیشه با آن‌ها هستند و شبکه بزرگ جامعه بزرگ کتابداری کشور است و مشکل موشکافی است که بین این دو شبکه ایجادشده است. دومین مشکل برنامه‌ریزی برای اعضای شهرستانی و شاخص‌های استانی انجمن و مشکل سوم شناخت ناکافی افراد از انجمن و اطلاع‌رسانی ضعیف است.
احمدی و محمدی (1392) پژوهشی با عنوان «بررسی ارتباط ابعاد سرمایه اجتماعی و <a href="http://buxnet.ir/%d8%af%d8%a7%d9%86%d9%84%d9%88%d8%af-%d9%be%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%a8%d8%a7-%d9%85%d9%88%d8%b6%d9%88%d8%b9-%d8%b1%d9%81%d8%aa%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d9%87%d8%b1%d9%88%d9%86-3/" title="رفتار شهروندی“>رفتار شهروندی سازمانی» انجام دادند. روش پژوهش پیمایشی، ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و جامعه آماری کارکنان گمرک استان کردستان بودند. یافته‌های پژوهش نشان داد که بین ابعاد سرمایه اجتماعی و رفتار شهروندی آنان رابطه معنی‌دار و مستقیمی وجود دارد. همچنین سایر یافته‌ها حاکی از این بود که بعد شناختی سرمایه اجتماعی بیشترین اثرگذاری را در رفتار شهروندی سازمانی کارکنان گمرکات دارد. همچنین نتیجه تحلیل رگرسیونی نشان داد که ابعاد سرمایه اجتماعی به‌طور خالص 0.687 درصد از واریانس رفتار شهروندی سازمانی در معادله را تبیین می‌کنند.
باب‌الحوائجی و زمانی راد (1393) در پژوهش خود به ارزیابی سرمایه اجتماعی و شاخص‌های آن در کتابخانه‌های دانشگاهی تابع وزارت علوم مستقر در تهران پرداختند. شاخص‌های در نظر گرفته شده در این پژوهش، اعتماد متقابل، روابط، عمل متقابل، ظرفیت، تنوع و ساختار می‌باشند. نتایج حاکی از این است که میانگین سرمایه اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی (93/2) است و در میان شاخص‌های آن، تنوع با میانگین (3/3) بیشترین و ظرفیت با میانگین (5/2) کمترین میزان را دارد. همچنین سایر یافته‌ها نشان داد که میزان سرمایه اجتماعی در نمونه مورد بررسی در حد متوسط است و تفاوت معناداری میان شاخص‌های سرمایه اجتماعی وجود دارد و تمامی شاخص‌ها جز ظرفیت بالاتر از حد متوسط هستند.
2-4-2. پیشینه پژوهش در خارج
پژوهش کوکس و همکارانش (2000) با عنوان «به مکان امن بروید: کتابخانه‌ها و سرمایه اجتماعی» عمیق‌ترین کاری است که تابه‌حال درزمینه سنجش نقش کتابخانه‌های عمومی در ایجاد سرمایه اجتماعی انجام شده است. برای انجام این پژوهش 10 کتابخانه عمومی از بین کتابخانه‌های عمومی حومه سیدنی و مناطق روستایی نیوسوس ولز انتخاب شدند. هفت کتابخانه در ناحیه کلان‌شهر سیدنی قرار دارند و سه کتابخانه نیز در مناطق روستایی، اطلاعات لازم از سه طریق جمع‌آوری شد: مشاهده کتابخانه‌ها از طریق یادداشت‌برداری توسط پژوهشگر، دو مورد نظرسنجی متفاوت- یک مورد با کاربران کتابخانه و دیگری از غیر کاربران کتابخانه و افراد خارج از کتابخانه، و مصاحبه‌های ثبت‌شده با کارکنان کتابخانه‌ها. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نیز برنامه آماری برای علوم اجتماعی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که کتابخانه‌های عمومی تعامل، حس برابری و اعتماد ایجاد می‌کنند از این‌رو نقش بسزایی در ایجاد سرمایه اجتماعی دارند. به‌زعم آن‌ها مکانیسمی که باعث ایجاد این اعتماد عمومی می‌شود نهاد کتابخانه از یک‌سو و فضای کتابخانه از سوی دیگر است. به‌عبارت‌دیگر دو مکانیسم در کتابخانه‌های عمومی برای ایجاد سرمایه اجتماعی وجود دارد: یکی نهادی و عوامل مرتبط با خط مشی آن است و دیگری فضای کتابخانه به‌عنوان مکان برگزاری جلسات غیررسمی میان کاربران.
باندی (2003) در مقاله‌ای با عنوان «بهترین سرمایه‌گذاری: کتابخانه عمومی مدرن به‌عنوان سرمایه اجتماعی» توسعه کتابخانه عمومی در استرالیا توصیف کرده و بیان می‌دارد که اگر قرار باشد کتابخانه‌های عمومی به پتانسیل کامل خود دست یابند و سرمایه اجتماعی ایجاد نمایند، باید بیشتر از همه به ساختمان‌های بهتر ساعات باز بودن بیشتر، کارکنان حرفه‌ای بیشتر و بودجه کافی نیازمندند. وی به لزوم سرمایه‌گذاری در کتابخانه عمومی اشاره می‌کند و میزان سرمایه‌گذاری را در ایالت‌های مختلف کتابخانه‌های عمومی استرالیا موردبررسی قرار می‌دهد و لزوم توجه بیشتر و سرمایه‌گذاری دوستداران کتاب و کتابخانه را در کتابخانه‌های عمومی خواستار شده است.
جوزف (2006) در پژوهش خود به بررسی نقش دسترسی به اینترنت بی‌سیم و کافی‌شاپ کتابخانه عمومی در ایجاد سرمایه اجتماعی و افزایش <a href="http://88k.ir/%da%a9%db%8c%d9%81%db%8c%d8%aa-%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d9%85%d8%b1%d8%a8%d9%88%d8%b7-%d8%a8%d9%87-%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%d8%aa%d9%be
%d8%a7%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87-%d8%b3/” title=”کیفیت زندگی”>کیفیت زندگی می‌پردازد. هدف این پژوهش نقش کتابخانه‌های عمومی در ایجاد سرمایه اجتماعی است. لذا بدین منظور، از 12 منطقه ایالت متحده، دو گروه از مناطق انتخاب شدند: یکی با سرمایه اجتماعی بالا و دیگری با سرمایه اجتماعی پایین. به‌منظور انتخ
اب این مناطق نیز از پژوهشی که در سال 2000 انجام شده بود، استفاده گردید. سپس کتابخانه‌هایی که دارای اینترنت و کافی‌شاپ بودند، شناسایی شدند و اطلاعات از طریق تلفن زدن به کتابخانه‌ها گردآوری شد. داده‌های به‌دست‌آمده تحلیل گردید. نتایج پژوهش نشان داد که داشتن کافی‌شاپ و اینترنت بی‌سیم تأثیر بسزایی در استفاده جامعه از کتابخانه عمومی دارد. یافته‌ها نشان داد در مناطق با سرمایه اجتماعی بالا که دارای کافی‌شاپ و اینترنت بی‌سیم می‌باشند، گردش کتاب، بالا بودن استفاده از کتابخانه بیشتر است.
در پژوهشی دیگر آودانسون و دیگران (2007) پروژه‌ای تحقیقاتی ارائه دادند که قصد دارد پتانسیل کتابخانه‌های عمومی را در ایجاد سرمایه اجتماعی و افزایش عمومیت‌یافته در جامعه چند فرهنگی امروز نشان دهد. در بهار سال 2006 تحقیقات و بررسی‌های اولیه انجام شد. هدف این مطالعات این بود که 1( سطح سرمایه اجتماعی را در جامعه و مشغولیت آن‌ها در کارهای مبتکرانه تخمین بزند. 2) استفاده آن‌ها را از کتابخانه عمومی محلی به‌عنوان یک مکان ملاقات تخمین بزند و 3) کتابخانه به چه کارهای مبتکرانه‌ای باید اولویت دهد تا سرمایه اجتماعی و مشارکت را در جامه افزایش دهد. این بررسی در سه شهر اسلو انجام شد یکی از آن‌ها جامعه چند فرهنگی نام داشت، یکی با عنوان جامعه‌ای با تنوع بیشتر و اشتراکات کم شناخته می‌شد و دیگری جامعه طبقه متوسط نام‌گذاری شده بود. برای اجرای این پژوهش، 250 نفر از هر جامعه، یعنی 750 نفر بالای 18 سال به‌عنوان نمونه انتخاب شدند که ویژگی‌های جامعه خود را دارا بودند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که نخستین و مهم‌ترین ویژگی کتابخانه‌های عمومی به‌عنوان یک مکان ملاقات باشد، پیچیدگی آن است. میزان زیادی از ملاقات در آن به وقوع می‌پیوندد: ملاقات و جلسات غیررسمی با دوستان، ملاقات