پیشرفت تحصیلی
در عصر حاضر تعلیم و تربیت و به طور کلی تحصیل بخش مهمی از زندگی فرد را تشکیل میدهد. به علاوه کیفیت و کمیت این تحصیل نقش مهمی را در آیندهی فرد ایفا میکند. بر این اساس نزدیک به یک قرن است که روان شناسان به طور گسترده در تلاش برای شناسایی عوامل پیش بینی کنندهی تحصیلی میباشند. افرادی همانند (بینه و سیمون[1]، 2009، ثرندایک، 2010، هریس[2]، 2010، الشات[3] و هامکر[4]، 2011) به این مهم پرداخته اند. (پرموزیک[5]، 241، 2011).
طباطبایی و قدیمی مقدم (1383: 120) بیان میدارند، از وظایف اساسی آموزش و پرورش در هر کشور، انتقال میراث فرهنگی جامعه، پرورش استعدادهای دانشآموزان و آماده کردن آنان برای شرکت فعال در جامعه است.
بنابراین تعلیم و تربیت افراد به منظور تصدی امور مختلف ضروری مینماید و مسأله موفقیت یا عدم موفقیت در امر تحصیل از مهمترین دغدغههای هر نظام آموزشی در تمامی جوامع است.
موفقیت و پیشرفت تحصیلی هر جامعه نشان دهنده موفقیت نظام آموزشی در زمینه هدف یابی و توجه به رفع نیازهای فردی است بنابراین نظام آموزشی را زمانی میتوان کارآمد و موفق دانست که پیشرفت تحصیلی دانشآموزان آن را در رشتههای مختلف بیشترین و بالاترین رقم را داشته باشد.
در این زمینه پیشرفت مناسب دانشآموزان در طول تحصیل و در نهایت دستیابی به سطوح بالای تحصیلی نه تنها باعث تأمین منابع برای فرد و خانواده وی میشود بلکه از نظر اقتصادی و اجتماعی نیز فواید زیادی برای کشور دارد. از این رو به نظر میرسد بررسی متغیرهای تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی آنها و همچنین تعیین میزان اهمیت این عوامل در پیشرفت و یا عدم پیشرفت دانشآموزان از اهمیت بالای برخوردار است.
در واقع یکی از هدفهای عالی آموزش ایجاد شرایط مناسب به منظور دستیابی به بالاترین پیشرفت تحصیلی است. اگر فرد در جمع همکلاسی هایش فاقد جایگاه اجتماعی مطلوب و منزلت متناسب با آنچه که گمان میکند باشد، کارکرد اصلی وی یعنی کسب دانش و پیشرفت تحصیلی مختلف میشود. از طرفی، فرد به دلیل این که در مییابد که مورد توجه و علاقه افراد دیگر نمی باشد، تمایل به انزوا و تنهایی پیدا میکند و از میزان ارتباطات اجتماعی خود تا حد زیادی میکاهد. همین حالت گوشه گیری و گریز از دیگران، به تدریج تصورات منفی از خود، احساس عدم کاریابی و بی کفایتی همراه با کاهش در عزت نفس را در فرد تضج میدهد و در نتیجه خود را ناتوان از مواجهه با مشکلات و حل آنها میبیند.
اکبری (1384) پیشرفت تحصیلی را تجلی جایگاه یک دانشجو میداند، این جایگاه ممکن است به نمرهای برای یک درس یا معدل مجموعهای از دروس در یک گروه یا در تمامی دروس اطلاق گردد.
در هر نظام تعلیم و تربیت میزان “پیشرفت تحصیلی” دانشآموزان یکی از شاخصهای موفقیت در فعالیتهای علمی است. سنجش میزان پیشرفت تحصیلی و عوامل موثر بر آن از جمله مسائل عمدهای هستند که توجه محققان را به خود جلب کرده اند. سالانه آموزش و پرورش هزینههای هنگفتی را صرف آموزش میکند ولی مشاهده میشود که برخی دانشآموزان پیشرفت لازم را نشان نمی دهند و معمولا هنگامی که پیشرفتی در آموزش از خود نشان نمی دهند، معلمان و والدین از آموزشهای اضافی و کتابهای کمک درسی استفاده میکنند و این کلاسها و کتب در بسیاری از موارد نتایج مفیدی در بر ندارد.
بدون شک در دنیای پیشرفتهی امروزی یکی از علائم موفقیت فرد، موفقیت تحصیلی میباشد که بدون آن توسعه و ترقی هیچ کشوری امکان پذیر نخواهد بود. ترقی هر کشوری رابطهی مستقیم با پیشرفت علم و دانش و تکنولوژی آن کشور دارد. پیشرفت علمی نیز حاصل نمی شود مگر این که افراد متفکر و خلاق تربیت شده باشند. پیشرفت تحصیلی ضمن این که در توسعه و آبادانی کشور موثر است در سطوح عالی منجر به یافتن شغل و موقعیت مناسب و در نتیجه درآمد کافی میشود. دانشآموزانی که از موفقیتهای تحصیلی برخوردارند خانواده و جامعه با دیده احترام به آنان مینگرد و در جامعه با روحیه و نشاط بیشتری حضور خواهند یافت و در کنار اینها از هزینههای گزافی که از افت تحصیلی تحمیل آموزش و پرورش میشود کاسته خواهد شد.
پیشرفت تحصیلی همچون بسیاری از پدیدهها از ترکیب عواملی چون خانه، مدرسه و جامعه به وجود میآید. بررسی این عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی بخش مهمی از تحقیقات آموزشی را به خود اختصاص داده است. نظامهای آموزشی از طریق مطالعه و شناسایی عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی و ابعاد مختلف این عوامل، در جهت بهبود وضعیت تحصیلی و رفع کاستیهای موجود آموزش تلاش میکنند. زمینه خانوادگی و مدرسهای از جمله عواملی هستند که نقش تعیین کننده آنها در پیشرفت تحصیلی اثبات شده است و محققین (شمیم، 1384) در مورد نقش عوامل خانوادگی از جمله سبکهای والدین و تعامل فعال (درگیری) والدین در افزایش موفقیتهای تحصیلی در هر پایه، جنس و قومیت اتفاق نظر دارند. مطالعات نشان میدهد دانشآموزانی که والدین پذیرنده دارند از دانشآموزانی که والدین مستبد یا آسان گیر دارند عملکرد تحصیلی بهتری دارند (به نقل از کیامنش و درخشنده، 1384).
[1] – Bine and Simoon
[2] – Heris
[3] – Hamker
[4] – Hamker
[5] – Permuzic
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
تأثیر یادگیری مشارکتی (جیگ ساو) بر مهارتهای اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه هفتم شهرستان جم