کمیته حسابرسی و حسابرسان مستقل
کمیته حسابرسی از طریق انتخاب، عزل، تعیین حق‌الزحمه حسابرسان مستقل، نظارت و ارزیابی عملکرد و صلاحیت آنها، استقلال و اثربخشی و نقش حسابرسان مستقل، اعتباربخشی به صورتهای مالی حسابرسی شده، حل و فصل هرگونه عدم توافق یا اختلاف بین مدیریت و حسابرسان مستقل در ارتباط با گزارش‌های مالی، حدود دامنه خدمات حسابرسی و غیرحسابرسی انجام شده توسط حسابرسان مستقل، هماهنگ‌سازی امور حسابرسی مستقل با حسابرسی داخلی و… نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد حسابرسان مستقل دارد. استاندارد پذیرفته شده حسابرسی شماره 61 با عنوان «ارتباط حسابرسان مستقل با کمیته حسابرسی»، حسابرسان مستقل را ملزم می‌کند تا نسبت به شرایط قابل گزارش و نقاط ضعف با اهمیت، شواهد دال بر وقوع تقلب، اطلاعاتی درباره اعمال غیرقانونی و تحریفات با اهمیت مندرج درباره اطلاعات میان‌دوره‌ای را به اطلاع کمیته حسابرسی برساند. انجمن حسابرسان خبره کانادا در تحقیقات خود تحت عنوان عوامل موثر بر قضاوت حرفه‌ای حسابرسان مستقل، به این نتیجه رسیدند که عوامل محیطی نظیر کمیته حسابرسی بر قضاوت حرفه‌ای حسابرس موثر می‌باشد. (CICA،1995).
طبق بند 31 استاندارد حسابرسی ایران بخش 25 با عنوان «ارزیابی رعایت قوانین و مقررات در حسابرسی صورتهای مالی»، حسابرس باید در اولین فرصت ممکن، درباره موارد عدم رعایت قوانین و مقررات که با آنها برخورد می‌کند با هیات مدیره و کمیته‌های هیات مدیره (به ویژه کمیته حسابرسی) و مدیریت ارشد مذاکره کند و یا شواهدی را دال بر آگاهی آنان از این موضوع بدست آورد. همچنین طبق بند 7 استاندارد حسابرسی ایران بخش 30 با عنوان «برنامه‌ریزی»، حسابرس ممکن است به منظور اثربخشی و کارایی حسابرسی و هماهنگی روش‌های حسابرسی با کار کارکنان واحد مورد رسیدگی لازم بداند که قسمت‌هایی از طرح کلی و برخی از روش‌های حسابرسی را با هیات مدیره، کمیته‌های هیات مدیره(مانند کمیته حسابرسی) و کارکنان واحد مورد رسیدگی مطرح کند. اما، مسئولیت طرح کلی حسابرسی و برنامه حسابرسی همچنان به عهده حسابرس باقی می‌ماند. بیتی و همکاران(1999) در تحقیقی در کشور انگلستان 25 عامل افزاینده استقلال حسابرس را مورد بررسی قرار دادند. نتایج تحقیق آنها نشان می‌دهد که کمیته حسابرسی از مهمترین عامل فزاینده استقلال حسابرس می‌باشد. لیم و همکاران(1986) و سجادی(1384) به نتایج مشابهی رسیدند. ابوت و پارکر در سال 1999 تغییر حسابرسان مستقل را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که وجود کمیته‌های حسابرسی فعال و مستقل در موسسات صاحبکار با افزایش کیفیت حسابرسی ارتباط نزدیک دارد. نتایج تحقیق آنها با نظریه کارگزاری[1] مطابقت دارد و بیانگر آن است که وجود قوانین و مقررات موثر منجر به محدود شدن حیطه عمل غیرمسئولانه مدیران می‌گردد. از این رو وجود کمیته حسابرسی پرقدرت موجب می‌شود که کیفیت حسابرسی مستقل، با اطمینان‌دهی از این از که حسابرسان واقعیت را بیان می‌کند و تحت تاثیر تمایلات مدیریت قرار نمی‌گیرد، افزایش یابد.(مجتهدزاده و آقایی، 1383). وایلی(1999) معتقد است که یکی از عوامل موثر بر بودجه زمانی را، داشتن کمیته حسابرسی صاحبکار می‌داند و معتقد است که تماس‌های کمیته حسابرسی با حسابرسان، اطلاعات به موقعی درباره وضعیت مالی شرکت و نیز اطلاعات لازم برای ارزیابی کارایی و درستکاری مدیریت را در اختیار هیات مدیره شرکت قرار دهد.
[1] . Agency Theory