هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر زن خود راطلاق دهد زن مستحق مهرالمتعه است و اگر بعد از آن طلاق دهد زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
17- ماده ۱۰۹۴
برای تعیین مهرالمتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه میشود.
18- ماده ۱۰۹۵
در نکاح منقطع عدم ذکر مهر در عقد موجب بطلان است.
19- ماده ۱۰۹۶
در نکاح منقطع موت زن در اثنای مدت موجب سقوط مهر نمیشود و همچنین است اگر شوهر تا آخر مدت با او نزدیکی نکند.
20- ماده ۱۰۹۷
در نکاح منقطع هرگاه شوهر قبل از نزدیکی تمام مدت نکاح را ببخشد، باید نصف مهر را بدهد.
21- ماده ۱۰۹۸
در صورتی که عقد نکاح اعم از دائم یا منقطع باطل بوده و نزدیکی واقع نشده زن حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته شوهر میتواند آن را استرداد نماید.
22- ماده ۱۰۹۹
در صورت جهل زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی زن مستحق مهرالمثل است.
23- ماده ۱۱۰۰
در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب مال اجازه نماید.
24- ماده ۱۱۰۱
هرگاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود، زن حق مهر ندارد مگر درصورتی که موجب فسخ، عنن باشد که دراین صورت با وجود فسخ نکاح، زن مستحق نصف است .
13-2-2: ماهیت مهر و رابطه آن با عقد نکاح
مهر، مالی است که مرد در ضمن عقد نکاح به زن تملیک و یا پرداخت آن را به او تعهد میکند. نوع و میزان این مال بستگی به توافق طرفین دارد و اگر در ضمن نکاح دائم توافقی درباره آن صورت نگرفت، پس از عقد توسط خود آنها یا شخص مورد توافق آنان و یا به وسیله دادگاه، مشخص میگردد. مقدار صداق نزد فقیهان اندازه معینی ندارد و هرچیزی که شایستگی دارد ثمن بیع یا اجرت اجاره قرار گیرد، میتواند مهر نیز واقع شود؛ خواه مقدار آن کم باشد یا زیاد. درباره ارتباط با نوع رابطه مهر با عقد نکاح سه احتمال ممکن است به نظر برسد:
نخست آنکه مهر را عوض استمتاع جنسی مرد از زن بدانیم. ولی مقصود عقد «شبه معاوضی» بوده و الا واضح است که تقابل حقیقی بین مهر و بهره جنسی وجود ندارد چرا که زن نیز از مرد بهره جنسی میبرد.
دوم آنکه آن را شرط ضمن عقد تلقی کنیم و التزام و تعهد خود به پیمان زناشوئی را به مهر پیوند زده و عقد را مشروط به تملیک مال از سوی شوهر قرار دهیم. این نظر نیز قابل پذیرش نیست. زیرا به طور معمول، اینگونه نیست که انشای عقد یا رضای زوجه مقید به مهر خاص باشد. بدین ترتیب، مهر، شرط ضمن عقد نکاح نیست زیرا نه خودِ عقد به آن پیوند خورده و نه التزام به عقد.
سوم آنکه مهر یکی از احکام شرعی نکاح و در واقع نهادی جداگانه است که ظرف وجودی آن عقد ازدواج میباشد. در واقع شارع مقدس اسلام به لحاظ مصالحی از جمله ایجاد الفت بین زن و مرد و جلب محبت زن، نهاد مهر را به قرارداد نکاح افزوده است. به سخن دیگر قرارداد زن و مرد راجع به مهر یک قرارداد مالی تبعی است که جدا از اصل نکاح ولی تابع عقد مزبور میباشد(وحدتی شبیری، 1387: 193-191).