من لم یلن لمن دونه لم ینل حاجته:کسی که نسبت به زیردستان خود نرمش نداشته باشد، به خواسته اش نمی رسد.
رهبران سازمانی بیشتر از دیگران نیازمند سیا ست رفق و مدارا هستند و تنها در صورتی می توانند به اهداف و نتایج مورد نظر خود دست یابند که رفتار و برخورد آنان با زیردستان و پیروانشان با نرمی و ملایمت همراه باشد که آنان را تحت تأثیر قرار دهد و در آنان انگیزه ی لازم برای همکاری و همیاری با رهبران را به وجود آورد. اگر کارکنان و زیردستان، رهبر خود را قبول داشته باشند، یعنی اگر رهبر در زیردستان و پیروان خود نفوذ داشته و در آنان تأثیر گذار باشد، دستیا بی به اهداف و نتایج مورد نظر به مراتب آسان تر خواهد بود.
– فائق آمدن بر مشکلات و تسهیل و تقویت روابط انسانی
ارتباطات اجتماعی همواره با مشکلات و مسائل خاصی همراه است. مدیر اگر بخواهد بر این مشکلات و سختی‌ها فایق آید. لازم است که با رفق و مدارا با کارکنان و زیر دستان خویش رفتار کند.حضرت امام صادق (ع) در تبیین این مسئله می فرماید: الرفق ییسر الصعاب و یسهل شدید الانساب:رفق و مدارا، سختی‌ها و دشواری‌ها را آسان و چاره‌های سخت را ساده می کند.
– بهره‌مندی از دستاوردهای معنوی
یکی دیگر از آثار مثبت و برکاتی که بر در پیش گرفتن سیاست رفق و مدارا مترتب می شود، بهره‌مندی از فیوضات و دستاوردهای معنوی است.
ان فی الرفق الزیاده و البرکه و من یحرم الرفق یحرم الخیر،، همانا در رفق و مدارا فزونی در برکت است و کسی که از ملایمت و مدارا محروم باشد، از خیر محروم شود.
سیاست رفق و مدارا در برخورد با دیگران یکی از عوامل مهم برای موفقیت و پیروزی مدیر و سازمان است، همچنان که امیر مؤمنان حضرت علی (ع) این مسئله را مورد تأکید قرار داده و فرموده‌اند:
الرفق مفتاح النجاح،رفق و مدارا کلید پیروزی و کام یابی است.
2-4-9-2-2- رفق و مدارا،یا شدت و تندی؟
ممکن است در اینجا این سؤال مطرح شود که آیا استفاده از رفق و مدارا در تعاملات و روابط ا نسا نی، به ویژه در سازمان یک امر دایمی و همیشگی است یا با توجه به اقتضائات و شرایط مختلف، ممکن است حتی خلاف آن، یعنی رفتار تند و خشن ضرورت یابد؟
سیاست رفق و مدارا در صورتی مطلوب و منطقی و یک اصل کلی در تعاملات اجتماعی و روابط ا نسا نی خواهد بودکه مورد سوءاستفاده قرار نگیرد. امیرمؤمنان حضرت علی (ع)در یکی از سخنان نغز خویش این نکته را تبیین کرده و فرموده است:
إذا کانَ الرِّفْقُ خُرْقاً کانَ الْخُرْقُ رِفْقَاً” رُبَّما کانَ الدَّواءُ داءً وَ الدّاء دَواءً،، در صورتی که رفق و مدارا، اسباب خرق و زحمت شود، تندی و شدت عمل عین رفق و مداراست، چنانکه گاهی دارو موجب بیماری می شود و بیماری خود داروست.
2-4-9-3- الفت و محبت
امیرمؤمنان حضرت علی(ع) می فرماید:
قلوب الرجال وحشیه فمن تألفها اقبلت علیه: دلهای مردمان سرکش است، پس آنکه به آنها الفت و محبت ورزد، به او روی می‌آورند.
پیامبر‌گرامی اسلام (ص) نیز که خود مظهر لطف و محبت به مردم بود، بر این نکته ی مهم و اساسی تأکید کرده و فرموده اند:
المرء مع من احب :دل و جان انسان با کسی است که او را دوست دارد.
یکی از نیازهای اساسی انسان که در اغلب مطالعات صاحب نظران و روان شناسان به چشم می خورد، نیاز انسان به محبت و توجه دیگران است. خداوند متعال انسان را فطرتاً به گونه ای آفریده است که دوست دارد دیگران به او توجه و محبت نمایند و دل و جان او در تسخیر محبت و لطف دیگران است، یعنی فطرت آدمی چنان است که اگر از کسی لطف و محبت و احسان ببیند، به تسخیر او در می آید و تحت تأثیر او قرار می گیرد. به همین دلیل یکی از رموز موفقیت پیامبر‌گرامی اسلام (ص) در نفوذ بر دلهای مسلمانان و تسخیر قلوب آنها مسئله رحمت و محبت است.