در تحقیق حاضر اطلاعات به دست آمده از پرسشنامه ها با استفاده از تکنیک های آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در تحلیل توصیفی از جداول توزیع فراوانی برای بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به ویژگی های عمومی پاسخگویان و متغیرهای تحقیق استفاده شده است. آزمون نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کلموگروف – اسمیرنوف، و فرضیه های تحقیق نیز با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری و رگرسیون بررسی شده است. در تحلیل توصیفی، نرم افزار SPSS19 و در تحلیل استنباطی، نرم افزاز لیزرل 5/8 بکار گرفته شده است.
3-10-1 تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار توصیفی
آمار توصیفی را عمدتاً مفاهیمی از قبیل توزیع فراوانی، نمایش هندسی و تصویری توزیع و نظایر آن تشکیل میدهد. آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده یا مسئله یا موضوع مورد مطالعه به زمان آمار، تصویرسازی و توصیف میگردد. محقق پس از استخراج اطلاعات اقدام به خلاصه کردن و طبقه بندی دادههای آماری مینماید و این کار را با تشکیل جداول توزیع فراوانی انجام میدهد. پس از تشکیل جداول توزیع فراوانی محقق میتواند درصدهای توزیع فراوانی و درصدهای تراکمی را محاسبه کند (حافظ نیا، 1388، 136)
3-10-2 تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار استنباطی
در تحلیلهای آمار استنباطی همواره نظر بر این است که نتایج حاصل از مطالعه گروه کوچکی به نام نمونه، چگونه به گروه بزرگ تری به نام جامعه تعمیم داده میشود. رابطه همبستگی به بررسی ارتباط بین دو یا چند متغیر میپردازد و ضریب آن را محاسبه مینماید. همبستگی بین متغیرها ممکن است مثبت یا منفی باشد (حافظ نیا، 1388، 138)
3-10-3 تکنیک مدل یابی معادلات ساختاری
مدل یابی معادلات ساختاری یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون چند متغیری و به بیان دقیقتر بسط مدل خطی کلی است. که به پژوهشگر امکان میدهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه هم زمان مورد آزمون قرار دهد. مدل یابی معادله ساختاری یک رویکرد جامع برای آزمون فرضیههایی درباره روابط متغیرهای مشاهده شده و مکنون است که گاه تحلیل ساختاری کوواریانس، مدل یابی علّی و گاه نیز لیزرل (Lisrel) نامیده شده است اما اصطلاح غالب در این روزها، مدل یابی معادله ساختاری یا به گونه خلاصه SEM است (هومن، 1384،54)
از نظر آذر (1381) نیز یکی از قویترین و مناسبترین روشهای تجزیه و تحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی، تجزیه و تحلیل چند متغیره است زیرا این گونه موضوعات چند متغیره بوده و نمی توان آن ها را با شیوه دو متغیری (که هر بار یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته در نظر گرفته میشود) حل نمود. «تجزیه و تحلیل ساختارهای کوواریانس» یا همان «مدل یابی معادلات ساختاری»، یکی از اصلیترین روشهای تجزیه و تحلیل ساختار دادههای پیچیده و یکی از روشهای نو برای بررسی روابط علت و معلولی است و به معنی تجزیه و تحلیل متغیرهای مختلفی است که در یک ساختار مبتنی بر تئوری، تأثیرات همزمان متغیرها را به هم نشان میدهد. از طریق این روش میتوان قابل قبول بودن مدلهای نظری را در جامعههای خاص با استفاده از دادههای همبستگی، غیر آزمایشی و آزمایشی آزمود.
3-10-3-1 متغیر پنهان و متغیر قابل مشاهده
سازهها یا متغیرهای پنهان و متغیرهای مشاهده شده دو مفهوم اساسی در تحلیلهای آماری بویژه بحث تحلیل عاملی و مدلیابی معدلات ساختاری هستند. متغیرهای پنهان که از آن ها تحت عنوان متغیر مکنون نیز یاد میشود متغیرهائی هستند که به صورت مستقیم قابل مشاهده نیستند. برای مثال متغیر انگیزه را در نظر بگیرید. انگیزه فرد را نمیتوان به صورت مستقیم مشاهده کرد و سنجید. به همین منظور برای سنجش متغیرهای پنهان از سنجهها یا گویههائی استفاده میکنند که همان سؤالات پرسشنامه را تشکیل میدهند. این سنجهها متغیرهای مشاهده شده هستند. برای مثال سختکوشی، حضور بهموقع در محل کار، حساسیت به انجام کار و مواردی از این دست متغیرهای قابل مشاهده برای متغیر پنهان انگیزش هستند (هومن، ۱۳۸۴،71)
3-10-3-2 طراحی یک مدل معادلات ساختاری
طراحی یک مدل معادلات ساختاری با ذکر یک مثال توضیح داده میشود. برای نمونه در پژوهشی رابطه سه متغیر پنهان A,B,C بررسی میشود. رابطه علی بین این متغیرها به این صورت در نظر گرفته شده است:
۱- متغیر پنهان A یک متغیر مستقل است و بر هر دو متغیر پنهان B و C تأثیر دارد.
۲- برای سنجش متغیر پنهان A از دو متغیر قابل مشاهده A1 و A2 استفاده شده است.
۳- برای سنجش متغیر پنهان B از دو متغیر قابل مشاهده B1 و B2 استفاده شده است.
۴- برای سنجش متغیر پنهان C از سه متغیر قابل مشاهده C1 و C2 و C3 استفاده شده است.
نمودار 3-2-ساختار کلی مدل معادلات ساختاری
(حبیبی و همکاران، ۱۳89)
مدل کلی معادلات ساختاری از الگوی نمودار شماره 3-2 پیروی میکند. قوانین این الگو عبارتند از:
1- هر بیضی در مدل معادلات ساختاری نشاندهنده یک متغیر پنهان است.
2- هر مستطیل در مدل معادلات ساختاری نشاندهنده یک متغیر قابل مشاهده است.
3- از هر متغیر پنهان (بیضی) به هر متغیرقابل مشاهده (مستطیل) پیکانی وجود دارد که با نماد λ نشان داده میشود. به λ وزنهای عاملی یا بار عاملی گفته میشود. طبق گفته کلاین بارهای عاملی بزرگتر از 0.3 نشاندهنده با اهمیت بودن رابطه است.
4- هر مقدار ε نیز نشاندهنده خطا در پیش بینی متغیرهای پنهان
از یکدیگر است.
5- ضریب رابطه علی بین دو متغیر پنهان مستقل و وابسته با γ نشان داده میشود.
6- ضریب رابطه علی بین دو متغیر پنهان وابسته با β نشان داده میشود (حبیبی و همکاران، ۱۳89، 171)