عوامل استرسزا را به طور کامل به هفت گروه به صورت زیر طبقهبندی نمودهاند:
- عوامل ژنتیک[1] : بر ساختار بیوشیمیایی بدن و بر ظاهر، طول عمر، هوش و حساسیت نسبت به استرس و بیماریها تأثیر میگذارند.
- عوامل شیمیایی و فیزیکی: از سه طریق انسان را تحت تأثیر قرار میدهند:
الف) از محیط بیرون بر بدن انسان تأثیر میگذارند. مانند سموم، تشعشعها، الکتریسیته و داروها.
ب) از داخل بدن سرچشمه میگیرند مانند افزایش انسولین یا افزایش رسوب کلسترول در دیواره عروق.
ج) بطور همزمان از محیط درون و بیرون انسان منشاء گرفته و کاهش یا فقدان آنها موجب بروز ضایعات خواهد شد. نظیر کم آبی شدید، کمبود ویتأمینها و املاح و کمبود اکسیژن.
- میکروبها و انگلها: جسم انسان را مورد هجوم قرار میدهند.
- عوامل استرسزای درونی: این عوامل بر سیستم عصبی مرکزی[2] (CNS) اثر نموده و سپس تغییرات فیزیولوژیکی غیرطبیعی و در نهایت ممکن است بصورت یک صدمه یا بیماری روانی ظاهر گردد.
- عوامل استرسزای فرهنگی: این عوامل شامل نگرشها، عقاید، آداب و رسوم بوده و میتوانند بر شخصیت و زندگی افراد تأثیر بگذارند. تغییرات سریع در ارزشهای فرهنگی، یک منبع عظیم بروز استرسها میباشد.
- عوامل استرسزای محیطی: زمانی که بشر قادر به حفظ تعادل و توازن با محیط زندگی خود و در ارتباط با دیگران نباشد استرس بروز خواهد کرد. عواملی چون جنگ، عدم وجود امکانات بهداشتی در جامعه، کمبود مواد غذایی و آلودگی محیط زیست از عوامل استرسزای محیطی به شمار میروند.
- عوامل استرسزای ناشی از زندگی در جوامع صنعتی: عواملی چون آلودگی هوا و آب، گازها، سموم، مواد زائد کارخانجات، مواد رادیواکتیو، داروها و … در این گروه قرار میگیرند (ملاعباسی، 1391).
(ظهیری1374 به نقل از رزنمان 1987).عوامل استرسزا را بصورت زیر تقسیمبندی نموده است:
- خط مشی سازمانی
- خط مشیها و سیاستهای ناعادلانه و عدم وجود عدالت شغلی
- قوانین خشک و انتقالهای نابجا
- جابجاییهای مکرر و انتقالهای نابجا
- شرح شغلهای غیرواقعی
- ساختار سازمانی
- تمرکز بیش از حد و عدم وجود اختیار کافی برای تصمیمگیری
- عدم امکان ارتقاء و پیشرفت
- تخصصگرایی افراطی و جزئی شدن وظایف شغلی
- شرایط فیزیکی سازمان
- سروصدای زیاد در محیط کار
- گرما و سرمای بیش از حد محیط کار
- وجود گازهای سمی در محیط کار
- خطرات شغلی و امکان آسیبدیدگی در کار
- نور کم یا ناکافی برای کار
- فرایندهای سازمانی
- ارتباطات ناقص و عدم انتقال مؤثر اطلاعات
- عدم وجود بازخورد
- کنترلهای بیمورد
- ارزیابی ناعادلانه
- ارائه اطلاعات نادرست.
محققان اظهار میدارند که تزلزل سیستم اقتصادی و عدم اطمینان در زمینه فنآوری نیز موجب استرس میشود.
[1] Genetic Factors
[2] Central Neurons System
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی رابطه استرس شغلی با رضایت شغلی پرستاران شاغل در بیمارستانهای شهر کرمانشاه در سال 1393