ازخودبیگانگی روانی و خرابکاری، پرسشنامۀ ازخودبیگانگی روانی

اصلاً انتقادی ندارم= 5 امتیاز، انتقادی ندارم= 4 امتیاز، نظری ندارم= 3 امتیاز، انتقاد دارم= 2 امتیاز، شدیداً انتقاد دارم= 1 امتیاز
برای به دست آوردن نمرۀ نگرش به اعمال خرابکارانه لازم است تا امتیاز هر 10 عبارت مربوط به مقیاس مورد نظر را با هم جمع کنید. حداقل و حداکثر امتیاز برای پاسخگو در پاسخ به این 10 عبارت، بین 10 تا 50 خواهد بود.
در مقیاس خرابکاری به شیوۀ فرافکنی نیز در ذیلِ هر یک از معرف‌هایی که در مورد سنجش شدت نگرش به کار گرفته شده بود، با نظر استاد راهنما این سوال مطرح شد، که «از 10 نفر افرادی که با شما آشنایی دارند، چند نفر با ارتکاب چنین عملی مخالفتی ندارند»، سپس پیوستاری شامل نمرات صفر تا ده را در ذیل هر سوال قرار داده و پاسخگو باید یکی از این اعداد را علامت می‌زد؛ در شیوۀ اخیر به نوعی شدت تمایل به رفتار خرابکارانه سنجیده می‌شود. بدیهی است نمرهای که پاسخگو از طریق پاسخ به این سؤالات به دست میآورد، نمرۀ فرافکنیِ خرابکاری را به دست میدهد. حداقل و حداکثر امتیاز برای پاسخگو در پاسخ به این 10 عبارت، بین 0 تا 100 خواهد بود.
و نهایتاً در پژوهش حاضر، شدت کردارِ خرابکارانه با معرف‌هایی که نیکاختر در پایاننامۀ کارشناسیارشد خود (1378) به کار برده بود سنجیده شد. این معرفها شامل 10 عبارت بود که در یک طیف پنج قسمتی شامل: هرگز= 1 امتیاز، به ندرت= 2 امتیاز، بعضی اوقات= 3 امتیاز، اغلب اوقات= 4 امتیاز و همیشه= 5 امتیاز در اختیار پاسخگو قرار گرفت و از آنها خواسته شد تا گزینۀ مورد نظرشان را در مقابل هر عبارت علامت بزنند. بدیهی است حداقل و حداکثر نمرهای که آزمودنی از این بخش کسب میکند بین 10 تا 50 خواهد بود.
پایایی پرسشنامۀ خرابکاری
پایایی پرسشنامۀ خرابکاری در پژوهش نیکاختر (1378)، به ترتیب برای متغیر نگرش به خرابکاری و عمل به خرابکاری برابر با 78/0 و 74/0 گزارش شده است. همچنین در پژوهش سهامی و احمدی (1383)، نیز همسانی درونی سؤالات پرسشنامه برای متغیر نگرش به خرابکاری برابر با 82/0 و برای متغیر عمل به خرابکاری 71/0 گزارش شده است. در این پژوهش نیز ضرایب همسانی درونی مقیاس برای نگرش به خرابکاری 89/0، برای فرافکنیِ اعمالِ خرابکارانه 91/0 و برای شدتِ عمل به خرابکاری 87/0 به دست آمده است. همچنین ضریب همسانی درونی برای کل پرسشنامۀ خرابکاری 89/0 گزارش شد. جدول 3-9. ضرایب همسانی درونی مقیاس خرابکاری را به تفکیک مؤلفههای آن، نشان میدهد.
جدول 3-9. ضرایب پایایی خرابکاری و مؤلفههای آن در این پژوهش
زیر مقیاسها
نگرش به خرابکاری
فرافکنی خرابکاری
عمل به خرابکاری
خرابکاری
ضریب آلفای کرونباخ
894/0
910/0
780/0
897/0
روایی پرسشنامۀ خرابکاری
در بررسی اعتبار آزمون نشان داده شده که خرابکاری در بین جوانان، ارتباط نیرومندی با متغیرهای دلبستگی و تقیدات خانوادگی جوانان، وجود خانوادههای نابسامان و افت تحصیلی دارد (نیکاختر، 1378)، همچنین بین خرابکاری با متغیرهایی از قبیل پایبندی به قوانین، سطح تعهدات و دلبستگی مدرسهای، ساخت خانواده و تحقیر شدن رابطۀ معنیداری وجود دارد (سهامی و احمدی، 1383)، همچنین بین خرابکاری با تقلّب و انتقاد از معلمین، زندگی و امید و تأکید بر هنجارهای اجتماعی و قومی و اجتماعی گزارش شده است (مقصودی و بنیفاطمه، 1383). همچنین ارتباط معنادار بین پیوستگی به خانواده، پیوستگی به اولیای مدرسه، انطباق با محیط مدرسه، پایبندی به نظم و انضباط مدرسه، شرکت در برنامههایی مانند درسی، هنری، تفریحی، مذهبی، اعتقاد به قواعد و مقررات مدرسه، مشاهدۀ رفتارهای خرابکارانه، مشاهدۀ لوازم و تجهیزات تخریب شدۀ محیط اطراف، وفاداری به دوستان خرابکار، توجیه رفتار خرابکارانه، پایۀ تحصیلی و جنسیت با گرایش به رفتارهای خرابکارانه دانشآموزان گزارش شده است (فتاحی مرنگلو، 1388). همچنین بین رفتارهای خرابکارانه با متغیرهای بیگانگی اجتماعی، احساس اجحاف، ارتباط با گروههای خرابکار و مشاهدۀ رفتارهای خرابکارانه در مدرسه رابطۀ مثبت و معنیدار و با میزان تعلق دانشآموزان به خانواده رابطۀ منفی و معنادار گزارش شده است (موسیزاده، 1389).
3-6. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش، علاوه بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی نیز استفاده شده است. برای انجام پردازش اطلاعات از نرم افزار آماریSPSS نسخۀ 19 استفاده شد.
آمار توصیفی آماری است، که الگوی پاسخهای افراد نمونه را تلخیص می‌کند. در آمار استنباطی نیز برای آزمون فرضیههای این پژوهش از روشهای آماری متفاوتی استفاده شد. با توجه به این که سطح سنجش اکثر متغیرها فاصله‌ای بود، از آمارۀ رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. چرا که با تحلیل رگرسیون، می‌توان با اطلاع از نمرۀ متغیر مستقل (به طور مثال، سطح تحصیلات افراد) نمرۀ متغیر وابسته (به طور مثال، مقدار درآمد) را پیش‌بینی کرد. هم‌چنین می‌توان با تحلیل رگرسیون مقدار تأثیر هر واحدِ تغییر در متغیر پیشبین را بر متغیر ملاک تعیین کرد. آزمون دیگری که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت، آزمون T برای دو گروه مستقل است، که به منظور مقایسۀ میانگین نمرۀ متغیر وابسته در دو گروه دختران و پسران دانشآموز مورد استفاده قرار گرفت. نهایتاً به منظور آزمونِ مدل نظری پژوهش از آمارۀ رگرسیون چندمتغیره به روش گام به گام استفاده شد.
3-7. شیوۀ اجرای پژوهش
این پژوهش در دو مرحله اجرا شد. در مرحلۀ اول، دو پرسشنامۀ ازخودبیگانگی روانی و خرابکاری تکمیل شد. برای شروع کار ابتدا
تلاش شد تا با دانشآموزان رابطۀ دوستانه برقرار شود و پس از جلب اعتماد آنان گفته شد که: “این پرسشنامه صرفاً جنبۀ پژوهشی دارد و نتیجۀ آن، تأثیری در نمرات درسی و انضباط شما نخواهد داشت. ولی نتایج آن میتواند برای دستاندرکاران تعلیم و تربیت مفید باشد”.
در مرحلۀ دوم، پرسشنامۀ کیفیت دلبستگی در اختیار دانشآموزان قرار داده شد. با این توضیح که “این پرسشنامه از سه قسمت تشکیل شده است که هر قسمت شامل جملات یا عباراتی دربارۀ روابط شما با افرادِ با اهمیت در زندگیتان است: مادر، پدر و دوستان نزدیک شما. در مقابل هر جمله روی مربعی را که عقیده شما را بهتر بیان میکند یک ضربدر بکشید و حتماً مطمئن شوید که روی مربع مناسب ضربدر کشیدهاید. اگر خواستید پاسخ خود را عوض کنید، مربع را سیاه کنید و سپس روی مربعای دیگر که میخواهید ضربدر بکشید”. ضمناً توضیح داده شد که این کار صرفاً به منظور کار پژوهشی است و تأثیری در وضعیت تحصیلی شما نخواهد داشت.