بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 77

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

 

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

 

تازه کردن گلو-چیزی نوشیدن و سرحال آمدن

ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

دست-بار-دفعه-مرتبه-واحد وسایل گوناگون

از حساب پرت بودن-در اشتباه بودن

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

از ته ریش گذشتن(فریب دادن)

 

بال در آوردن-به سرعت رفتن-بسیار خوشحال شدن

خاطر کسی را خواستن-کسی را دوست داشتن

چشمک-ایما و اشاره به چشم

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

چوب خوردن-تنبیه شدن

تنگاتنگ-بسیار نزدیک به هم-بدون فاصله

برادر دینی-هم کیش-هم مذهب
حلال زادگی-حلال زاده بودن-درست کردار بودن

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

چقال-مهمل بقال

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

 

چنار تجریش-متلک بد

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل
بریز و بپاش-دم و دستگاه-خرج بسیار
جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند

جن زده-دیوانه

به چپ چپ-فرمان نظامی برای گردش به چپ

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

دست چین-گزیده-منتخب

خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

چار چشم-کسی مه عینک می زند

 

توبره ی گدایی-کیسه ی گدایی

اسب چوبین(تابوت)

به هم زدن دم و دستگاه-سر و سامان دادن-درست کردن-تشکیل دادن

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن
استخوان خرد (نرم) کردن(با رنج و زحمت بسیار چیزی به‌دست آوردن، دود چراغ خوردن)

حرف گوش کن-حرف شنو

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

تق و لق-بی رونق-کاسد-بی مشتری
خِفت-نوعی گره
 

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

خبرنگاری-کار خبرنگار

از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)
حمله ای-مبتلا به بیماری غش
بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن

دُرافشانی کردن-مشتی یاوه به هم بافتن

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن
چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

آشنا روشنا-دوست آشنا

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)
این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)
پَرپَر زدن-به سختی جان کندن-بی تابی بسیار کردن

از روی معده حرف زدن(بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن)

پیش کردن در-بستن در

 

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

خودفروش-فاحشه-خائن

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

 

دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

از خشت افتادن-بدنیا آمدن

به حرف آوردن کسی-کسی را به سخن گفتن واداشتن

زبان پس قفا-نوعی گل است

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

چانه لغ-نگا. چانه شل

جامه شور-رختشوی

خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن

 

حرف را خوردن-ناگهان سخن را بریدن و خاموش شدن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن
جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

تخته زدن-پنبه زدن

 

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

جوشی کردن خود-خود را عصبانی کردن

پا انداز-آن که وسایل عیش و عشرت دیگران را فراهم آورد-جاکش- فرش جلوی در ورودی

به جا آوردن-شناختن

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

داغ به دل کسی گذاشتن-کسی را عزادار کردن

 
بالا آوردن-استفراغ کردن

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

بچاپ بچاپ-اوج سوء استفاده و دزدی
 

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن
حبف و میل-ریخت و پاش

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

زیادی حرف زدن-سخنان خارج از موضوع یا بیرون از صلاحیت گفتن-وراجی کردن

آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

آمد-فرخندگی-خوش‌قدمی

 

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

خوش بنیه-سالم و قوی

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

پس پس رفتن-رو به عقب گام برداشتن

رو شور-سفیداب
تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

 

بوق سگ-بسیار دیر وقت

به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

استخوان‌فروش-ستایشگر آبا و اجداد

جملگی-تمامن-سراسر

دل کسی خون بودن-سخت رنجیده بودن-بسیار اندوهناک بودن

بی بند و بار-بی قید-بی اعتنا به آداب و رسوم

آه نداشتن که با ناله سودا کردن-آه در بساط نداشتن
حقه باز-شعبده باز-تر دست-مکار

رویخی-فرنی-نوعی دسر که از نشاسته و شکر درست می کنند

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن
دست و پا شکسته-ناقص-ناتمام

آکَل(آقای کربلایی)

برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

باغ وحش-جایی برای نگهداری انواع حیوانات غیر اهلی
 

 

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه
بد شیر-متقلب-بد جنس
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

پا به پا شدن-تردید داشتن

خاک آلود-آلوده به گرد و غبار و خاک

 

 

رسانه-وسیله ی ارتباطی

اِحلیل خوردن-فریب خوردن

 

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع

پیزه شُل-آن که شکمش روان باشد-ضعیف-سست

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

دشت-فروش اول کاسب-نخستین پول دریافتی کاسب

خشک زدن-مات و مبهوت ماندن

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

دل رحم-مهربان

دایی اوغلی-پسر دایی

خیابان گز کردن-ول گشتن

از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

پس کشیدن-به عقب کشیدن

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

جلف-سبک-کسی که حرکات سبک دارد

دست آموز-تربیت شده-آموخته

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

راه بردن-بلد بودن-دانستن-اداره کردن-سامان دادن
آواز شدن(شهره شدن)

جو گندم-جویی که به گندم شباهت دارد-یک در میان بودن دو چیز
پالان کسی کج بودن-پاکدامن نبودن-ناپارسا بودن

درد دل-غم و اندوه درونی

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

 
پول چای دادن-انعام دادن

جواب کردن-به کار کسی پایان دادن-از کار اخراج کردن
چیز دار-ثروتمند

جگری-به رنگ جگر

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن

دل کندن-دست کشیدن-رها کردن

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

پاشیر-گودال پای شیر آب

آجیل مشکل‌گشا-آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق
داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید
آب بندی کردن(آرام آرام به کار انداختن دستگاه نو)

 

چته ؟-تو را چه می شود ؟
با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن
 

رنگ دادن و رنگ گرفتن-رنگ به رنگ شدن

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

جاخالی رفتن-به دیدن خانواده ی مسافر رفتن

پیمانی-استخدام غیر رسمی

دست دستی-سرسری-بی هوده-سطحی

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده
دعوت حق را لبیک گفتن-مردن
دیر کردن-تاخیر کردن
بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن

آسمان‌جل-ندار-بی‌چیز-کسی که رواندازش آسمان است

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن

آب و گاوشان یکی بودن(شریک و همدست بودن)
بلند بالا-قد بلند

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند

به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

چروکیدن-چین دار شدن
خورد کردن-ریز ریز کردن-له کردن

دهن کجی-ادا و شکلک به قصد مسخره کردن-بی اعتنایی

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

بالا آوردن-استفراغ کردن

دماغ سوخته شدن-بور شدن-خجالت زده شدن-ناکام شدن

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن
 

خط خطی شدن اعصاب-خرد شدن اعصاب-خراب شدن اعصاب

چاله-گودال کوچک-دردسر-اشکال

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

 

تیغ کش-چاقوکش حرفه ای-لات و جاهل

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

خواربار-ارزاق-خوراک

پس کله ی کسی زدن-کسی را به کاری واداشتن
از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)
زیر دُم سُست-زن منحرف

آب آتش مزاج(می سرخ)

داو-نوبت بازی

اتوکشیده(با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب)

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

 

جز جگر-سوختگی دل بر اثر اندوه و مصیبت

روی آب نشستن-سوار قایق یا کشتی شدن

چار چنگولی-سفت و محکم-با دست ها و پا ها

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

با آتش بازی کردن-به کاری پر خطر پرداختن

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

جوش خوردن زخم-به هم آمدن سر زخم و پوست نو آوردن

 

چرت بردن کسی را-غالب شدن حالت خواب بر کسی

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

افتادن بچه(سقط شدن جنین)

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

بمیرم-قربان بروم

دست بردار نبودن-پافشاری کردن-رها نکردن

تک و تو-توان و قدرت-شتاب

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

 

 

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

دانه ی درشت برچیدن-به دستمزد کم قانع نبودن
چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

رودل کردن-به سنگینی معده دچار شدن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

 

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

پا جوش-شاخ های فرعی متصل به ریشه ی درخت

 
چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

دَم گرفتن-همنوایی کردن در خواندن و سرود-کنایه از توافق و پشتیبانی

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن
پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن
اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

درد دل-غم و اندوه درونی

اتوکشیده-با سر و وضعی شسته‌ورفته و مرتب

به تته پته افتادن-به لکنت زبان افتادن

حرف از دهن کسی قاپیدن-سخن کسی را به نام خود قلمداد کردن

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

ته دل کسی مالش رفتن-احساس ضعف یا ترس کردن-حالتی شبیه به گرسنگی داشتن

پت پت کردن-صداکردن فتیله ی چراغ بر اثر تمام شدن روغن آن

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

تخته پِهِن-پهن خشک شده که برای خوابیدن زیر حیوانات می گذارند

خرس-چاق و درشت-تنومند

از چیزی گلی چیدن-از چیزی بهره بردن

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

ای والله گفتن(به برتری کسی بر خود اقرار کردن)

 
از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن
زیج نشستن-خانه نشین شدن-انزوا گزیدن-از دوستان بریدن

بی رگ-بی غیرت-بی حس

زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

 

چل زن-زن کوتاه قد

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

دَنگال-جادار-بسیار فراخ

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

خداپسندانه-مورد پسند خدا

تپل-چاق-گوشت آلود

چینه کشی-شغل چینه کش
از این حَسن تا آن حَسن صد گز رسن(در باره‌ی دو چیز گویند که ظاهری یکسان و بهایی بسیار متفاوت دارند)

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

پل آن سوی رود بودن-کاری بی هوده بودن

زاغول-دارای چشمان آبی رنگ

تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن

چال-گودی-حفره

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

دستکاری-دست بردن در چیزی

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

تریاک مال-کسی که تریاک را برای فروش لوله می کند

دلمه-لخته-منعقد-سفت شده

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد
چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

خاله جان آقا-یکی از چهار زن کلثوم ننه

از بیخ گوش کسی گذشتن-در برابر خطری قرار گرفتن و آسیب ندیدن