لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 227

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

بازداشت-توقیف موقت-موقتا زندانی کردن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن
از دماغ کسی در آمدن(شادی و نشاطی را با اندوه و رنج تاوان دادن)

انداختن باد به غبغب-تکبر کردن-قیافه گرفتن
حال آوردن-به هوش آوردن-از ناراحتی بیرون آوردن-کتک زدن

پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

آب در چشم نداشتن-شرم و حیا نداشتن
پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

از بن ناخن(ذخیره، بندگی، اطاعت)
رد زدن-رد پای کسی را گرفتن-نشان به جایی بردن

تور خوردن-برخورد کردن-به پست کسی خوردن

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

دو آمدن-دور برداشتن-شاخ و شانه کشیدن-قیافه گرفتن

 

آتشِ بسته(طلا)

 

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

 

زهرمار خوردن-کوفت کردن-خوردن به تحقیر
زدن به هر دری-برای رسیدن به مقصود به هر جا و هر کسی متوسل شدن

آتش‌پاره(شوخ و شنگ، فرز و چالاک، کرم شبتاب)

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده
به لج انداختن-به لجاجت انداختن
دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

پر و پاچه-پا-پاچه

دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

پر روده-پرچانه-روده دراز

چله ی بزرگ-چهل روز میان هفتم دی ماه و شانزدهم بهمن

دلِی دلِی-حاشا-انکار

پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

 

بازی در آوردن-بهانه آوردن-دبه در آوردن

تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

خون کسی را به جوش آوردن-کسی را بسیار خشمگین ساختن

دم و دود-مجلس گرم مهمانی-دود تریاک و شیره و سیگار و چپق

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

خروجی-جای بیرون رفتن-مالیاتی که هنگام خارج شدن از کشور به دولت می پردازند

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

ساییدن دندان ها به یکدیگر به هنگام خشم یا در خواب

افسار کسی را شل کردن-به کسی آزادی کمی دادن

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت
دوا گُلی-دوا قرمز-پرمنگنات

این تن بمیرد-سوگندی که یا در اصرار و یا در اثبات حرف خود یاد می‌کنند

دو به دو-دو تا دو تا

 
حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

خدا داده-دیم کاری

چوب به مرده زدن-از پا افتاده ای را آزار دادن-موضوع کهنه ای را تازه کردن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

خالی بند-چاخان-دروغ گو
آفتابه‌آب‌کن(پست ترین نوکر)

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن
دور چیزی را خط کشیدن-چیزی را کنار نهادن-دست کشیدن از چیزی

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

چروک انداختن-چین انداختن

چرت زدن-گرفتار غلبه ی خواب بودن

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

پشت به کوه اُحد بودن-پشت گرمی داشتن
بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

زار-کوتاه شده ی زایر

آدم(نوکر، امردی که بچه‌بازان نزد خود نگاه می‌دارند و مخارجش را می‌پردازند)

چپ رو-تند رو

چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب

دهن دره-خمیازه
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

حرف شنو-سر به را-مطیع

 

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

خرپا-چوب بندی زیر سقف یا پل

چش-چشم

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد

خاطرجمع شدن-مطمئن شدن
دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

جای شکرش باقی است-باید سپاس داشت که از این بد تر نشده است
حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

دم بازی-چاپلوسی-تملق

آشنا روشنا(دوست آشنا)

 

صدایی برای نهیب زدن و راندن سگ

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

از تیپ کسی بودن

آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

چله دادن-برای مراسم چهلم مرگ کسی غذا دادن

در رفتن تلنگ-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

بابا شمل-لوطی-داش مشدی

جای پا-اثر-نشانه-رد

زائو-زنی که زاییده و در بستر است

پیشنماز-کسی که پیشاپیش دیگران نماز می خواند و دیگران به او اقتدا می کنند

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

این خاکدان-دنیا

درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

چروکیدن-چین دار شدن

 

چاک زدن-نگا. چاک دادن

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

 

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

زود رنج-نازک دل-حساس

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

 

آتش به گور کسی باریدن(پس از مرگ دچار عذاب شدن)

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

آبِ خشک(آب بسته)
پیش کردن گربه-راندن گربه

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

پابند شدن-دلبستگی پیدا کردن-به چیزی یا کسی گرفتار شدن

خورده برده-ملاخظه و پروا

بار کسی نبودن-شعور و آگاهی نداشتن

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

 

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

خون کسی کثیف شدن-به شدن خشمگین شدن

 

خوش حرکت-خوش رفتار-طناز

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

ترک بیلمز-آدم نادان

پیشمرگ-فدایی-کسی که برای مرگ پیشقدم می شود

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن
 

بابت-مورد-زمینه-موضوع

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن
الم‌شنگه(هیاهو، آشوب، جنجال، داد و قال)

خودرو-آن چه بی اسب رود

ددری-کسی که همیشه می خواهد بیرون برود-زن بدکاره

ازراه‌نرسیده-در همان لحظه‌ی رسیدن-به مجرد ورود

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

 

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

امان کسی را بریدن-کسی را درمانده و بیچاره کردن

بینی و بین الله-میان من و خدا-انصافا-الحق

دانه دانه-یک یک

جیک و بیک کسی را دانستن-دانستن همه ی اسرار کسی

 

ریسک کردن-به کاری خطرناک دست زدن

خیز-ورم-آماس

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت
چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

پای چیزی را خوردن-تاوان کاری را پس دادن

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

آب و گِل-بر و رو-سرشت آدمی

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد
به گُه کشیدن-بی اعتبار کردن-با توهین خوار و خفیف نمودن

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

چپری آمدن-زود آمدن

دست مزد-اجرت-مزد کار

خرج کردن-هزینه کردن-صرف کردن

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

باریک-دقیق-حساس

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

انگشت کردن-انگشت رساندن
تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند
رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن
پر گو- پر چانه

 

افتادن تشت کسی از بام-رسوا شدن-باز شدن مشت کسی

 

دو قورت و نیمش باقی بودن-با وجود بهره بردن فراوان هنوز ناسپاس بودن

ابرو تنگ کردن(ناز و غمزه نمودن، افاده و بی‌اعتنایی کردن)

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده
چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن
چغل خور-سخن چین

دل به دل رفتن-دوستی و دشمنی از دو سو بودن

حرف دهن خود را نفهمیدن-مزخرف گفتن-حرف بی ربط زدن

 

خوش نشین-کسی که هر جا خواست اقامت می کند-ساکنان غیر زارع ده

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

گذری(دیدار کوتاه، سرپایی)

از دست دادن-گم کردن

پخته کردن کار-مقدمات کاری را فراهم کردن

چشم و ابرو-زیبایی چهره

تیز بزی-فورن-بی درنگ

از جلوی کسی در آمدن-در برابر کسی مقاومت کردن

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

دل دار-دلیر-شجاع-معشوق

از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)
دوندگی-سعی و کوشش

پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی
الفرار-گریز-بگریز !

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

آبِ سیاه(نیمه کوری)

روده درازی-پرحرفی-وراجی

دل کسی آمدن-دل آمدن

خش افتادن-خراش افتادن

بی رگ-بی غیرت-بی حس

حرام و حرس-ریخت و پاش

 

 

 

باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

داغان-از هم پاشیده-پریشان

انگشتر پا-چیز بی‌ارزش

رژیم داشتن-برابر دستور پزشک غذا خوردن-برخی غذاها را نخوردن

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

به کله ی کسی افتادن-به سر کسی زدن-به وسوسه افتادن

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

زیر پای خود را سست دیدن-موقعیت خود را نااستوار دیدن-شغل و سمت خود را در خطر دیدن

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن
اُس و فُس-اصل-مایه-چهارستون بدن
درق دروق-درق درق

حیوانی-نگا. حیوانکی

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

آیَم سایَم(گاه‌کاهی)

چشم روشنی-چیزی که برای خوشامدگویی برای کسی می برند

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن

 

 

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

داغ کردن پشت دست-توبه کردن-برای نکردن کاری با خود شرط کردن

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

خر بی یال و دم-احمق-نادان
بختک-کابوسی به شکل هیکل که در خواب بر سینه ی شخص نشسته و مانع تنفس آزاد او می شود

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

خشتک دراندن-نگا. خشتک پاره کردن

تند نویس-کسی که سریع می نویسد

آب شدن(شرمنده شدن، رفتن آبرو، به فروش رفتن کالا)

حیوون-نگا. حیوان

از پا در آوردن(سخت فرسوده و از کار افتاده کردن)

 

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن

چوغ-چوب

پی گرفتن-دنبال کردن کار

توپ زدن-روی دست حریف برخاستن-کلک زدن

امان کسی را بریدن(کسی را درمانده و بیچاره کردن)

حمامی-گرمابه دار

جاپایی برای خود باز کردن-خود را به جایی بند کردن

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

زار بودن کار کسی-پیچیده و دشوار بودن کار کسی

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

به حساب-مثلا-یعنی

 

دود چراغ-کشیدن شیره

بی اشتها-بی میل به غذا
بست-محلی در جاهای مقدس یا دیگر که شخص در آنجا از تعرض در امان می ماند-تکه ی کوچکی از تریاک

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف
دور و دراز-فراخ و وسیع
دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

دایی اوغلی-پسر دایی

جان جانی-صمیمی-یکدل

آب و گاوشان یکی بودن-شریک و همدست بودن

تن کسی خاریدن-خواهان آزار بودن-دنبال دردسر بودن

چو افتادن-شایع شدن-شهرت یافتن

 

 

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

زار زدن-سخت گریه کردن

ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

دهان کسی بوی شیر دادن-با وجود کوچکی کار بزرگ کردن و نتوانستن

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

خوش پنجه-آن که آلات موسیقی را نیکو می نوازد

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب
خدا نگهدار-خدا حافظ
آخرین تحویل-قیامت

 

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند

بد شیر-متقلب-بد جنس