مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 143

بلد-راهنما-کسی که راه را می شناسد

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

 

 

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن

 

باردار-آبستن-حامله

زیر جلد کسی رفتن-کسی را فریب دادن-اغفال کردن

آدم مقوایی(بی‌اراده، کسی که هیچ‌کاری نمی‌کند)

دماغ را بالا کشیدن-اظهار نارضایتی کردن
به کسی رفتن-به کسی شباهت داشتن
خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده

روی چشم-اطاعت می شود !

آب آتش زده-اشک

 

چراغ الله-نگا. چراغ

بود و نبود-آنچه می تواند وجود داشته باشد-مال و منال-همه ی دارایی

پای پس-عوض-تلافی

 
حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

زیر شلواری-زیر جامه

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

تف توی یخه ی خود انداختن-خود را بد نام کردن
پیس-کسی که پوستش با لکه هایی دو رنگ می شود

تا خوردن-کج شدن-خم شدن-انحنا برداشتن

دزدیده نگاه کردن-زیر چشمی نگریستن-بدون آن که طرف بداند او را زیر نظر گرفتن

دزدی گرگی-دله دزدی
آشنا روشنا(دوست آشنا)

زیر سر کسی بودن-مسئول کاری بودن-در کاری دست داشتن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن

 

بد کاره-زن ولگرد و عصمت فروش

 

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

دستمالی-دست مالیدن

برچسب-نوشته ای دارای مشخصات که آن را روی چیزی می چسبانند-اتیکت

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن
اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

درسته-یکجا-یکپارچه-کاملن
دست آمدن-به دست آمدن-پیدا شدن-حاصل شدن
جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند

اِرا(هنگامی که کسی نمی‌تواند و یا نمی‌خواهد به چرایی پاسخ دهد آن را به طنز می‌گوید)

خلاص کردن-تمام کردن-کشتن

از این حرف‌ها-مطالبی از آن‌گونه که پیش از این گفته شد

پیش کردن-راندن به جلو

حمال باشی-به تخقیر به آدم ناشی و بی عرضه می گویند

خوش رقصی کردن-چاپلوسی کردن-خود شیرینی کردن

چنار عباس علی-متلک بد

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

خانم-زن بدکاره-هرزه

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

از بر بودن(مطلبی را در حافظه داشتن)

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

چهار چشم-عینکی-بسیار مشتاق-منتظر-مراقب

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

رخصت خواستن-اجازه خواستن

جزوه کش-کسی که در مجالس ترحیم جزوه های قرآن را پخش می کند

رجز خوانی-لاف زنی-دعوی

آلکلی-معتاد به الکل

دور علم کسی جمع شدن-دور کسی گردآمدن و از او پشتیبانی کردن

 

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود
دوا شور-شستن فرش با نوعی دوای جلا دهنده

خانم-زن بدکاره-هرزه
 

پیر پاتال-فرتوت-کهن سال

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

بامبول-حقه-کلک

حرص و جوش-عصبانیت

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

آشنا روشنا(دوست آشنا)

اسم شپش کسی منیژه خانم بودن(خودبزرگ‌بینی احمقانه داشتن)

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

آش پختن برای کسی-کسی را برای آزار کسی برانگیختن-برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها
رشته-موضوع و زمینه ی چیزی یا کاری: رشته تحصیلی-رشته ی افکار

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)

 

دلخور شدن-گله مند شدن-ناراضی شدن

حسرت به دلی-آرزومندی شدید
دست نماز-وضو

 

چراغ موشی-هر چراغی که به کمک حلبی یا چیزی مانند شیشه ی مربا به عنوان مخزن نفت و یک فتیله درست شود

تر تری-کسی که اسهال گرفته است

 
دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع
خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی
دلال بازی-به شیوه دلالان از راه مبالغه و دروغ کاری را بزرگ جلوه دادن-واسطه گری
دم خروس در دست داشتن-بهانه داشتن

پاکاری-شغل پاکار

خس و خاش-آشغال-خس و خاشاک

حبه کردن-دانه دانه کردن

رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

ذُق ذُق زدن-سوزش داشتن زخم

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم
راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

راحتی-دمپایی

دیگ و بادیه را گرو گذاشتن-بسیار تهی دست و بی چاره شدن

دور برداشتن-گرم شدن-مبالغه کردن-کش دادن-عصبانی شدن

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

چرند گو-یاوه گو

دست به دست کردن-تردید کردن-کوتاهی کردن-وقت کشتن

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار

پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

حَرَج-مسئولیت-تکلیف

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی
خیمه شب بازی درآوردن-ادا و اطوار در آوردن-حیله و تزویر به کار بردن-خلاف واقع جلوه دادن
خنگ-نادان-ابله-کودن

بامبه-توسری

پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

بادپا-تند رو-تیز تک

چندش آور-تکان دهنده-دل به هم زن

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

به نعل و به میخ زدن-دو جانبه رفتار کردن-نه سیخ بسوزد نه کباب

 
 

دست به دامان کسی شدن-به کسی پناه آوردن-به کسی متوسل شدن
چپاندن-چیزی را به زور و فشار در چیز دیگری جا دادن-تپاندن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد
تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن
از اوناش نبودن ( فقط به‌صورت منفی)(از جمله‌ی کسانی نبودن که مخاطب گوینده‌ی جمله را از آنان پنداشته است)
درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

 

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

از آب درآوردن(عمل آوردن، انجام دادن)

بابت-مورد-زمینه-موضوع

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر
برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک
 

آلا گارسون-اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

خوشگلک-با خوشگلی اندک

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

 

رنگ به رنگ شدن-از خجالت یا خشم سرخ و زرد و سفید شدن

ذِله شدن-ذله آمدن

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن
چاله سیلابی-نگا. چاله خر کشی

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم
اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

 

دست چپی-از جناح چپ-مخالف حکومت

بد و بیراه-ناسزا-حرف زشت-گفته ی رکیک-متلک

دان پاشیدن-دانه ریختن-به قصد گرفتار کردن کسی به او امتیازات دادن

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

زنبور زدن-نیش زدن زنبور

دَمکنی-پارچه ای کلفت که برای جلوگیری از بیرون رفت بخار و دم کشیدن برنج یا چای بر روی دیگ یا قوری می گذارند

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن
آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!
به کله ی کسی افتادن-به سر کسی زدن-به وسوسه افتادن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

بُرد-قدرت پرتاب-پیروزی بر حریف

خاطر جمع-مطمئن
دار و دسته راه انداختن-برانگیختن یاران و طرفداران-ترتیب دادن گروه هواداران

دست پیش-گدا

زیر سر کسی بلتد شدن-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

 

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه
آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست
رسانه-وسیله ی ارتباطی
پاتال-سالخورده-پیر
چهار طاقی-فضای سقف دار و بدون در

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

اخلاق سگی(تندخویی بیش از اندازه، ناسازگاری با همه)

بازرس-مامور بررسی و کنترل
حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

جواب دوپهلو-جواب نامشخص و مبهم

ته کیسه-آن چه که پس از دادن خرج ها در ته جیب و کیسه به جا می ماند

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

زیر بغل کسی هندوانه گذاشتن-کسی را به قصد دریافت چیزی بیش از اندازه ستودن

بیرون رفتن-به توالت رفتن

 
رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

دیر دم-آن چه که دیر دم می کشد

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

حرص و جوش-عصبانیت

دماغ سوختگی-خجالت زدگی-ناکامی

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن

جیب بری-دست بردن در جیب دیگران به قصد دزدی-شارلاتانی-حقه بازی

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

 

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

 
چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

پشتک چار کش-نوعی بازی که کسی خم شده و کسی از پشت بر کمر او می جهد-جفتک چارکش

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

انکر منکر(بسیار زشت و بدترکیب)

آفتاب به آفتاب(هر روز)

الحق-به‌راستی-حقیقتن

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

چشم بندی-شعبده بازی-تر دستی

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

ای داد بیداد-کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند

این و آن را دیدن-برای انجام کاری از همه کمک گرفتن

تخسی-شیطنت-شرارت-ناقلایی

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

زیر دُم سُست-زن منحرف

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن
پاپوش درست کردن-پرونده درست کردن- توطئه کردن

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

حق و حساب دادن-رشوه دادن-آجیل دادن

از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

زانو زدن-برای تعظیم زانو بر زمین زدن

درد دل-غم و اندوه درونی

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

خلق الله-مردم

رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا
اخت شدن با کسی(مانوس شدن با کسی)

تمام و کمال-کامل-به تمامی
از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

بی سواد-آن که نمی تواند بخواند و بنویسد-نادان و بی معلومات

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

زنده به گور-کسی که در تیره روزی به سر می برد و زندگی اش فرقی با مردن ندارد

دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

خواه و ناخواه-از روی میل یا اجبار
جا نماز-سجاده-فرش کوچکی که بر آن نماز می خوانند
تیر کردن-نشان کردن

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی
دست و بال-دور و بر-اطراف

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

تاشو-آن چه روی هم تا و جمع شود

جوش زدن-عصبانی شدن-داد و فریاد بیجا زدن

اکبیری(زشت، بی‌ریخت)

دُوال پا-آدم سمج

دهن پاره-بد زبان-بی حیا-کسی که نمی تواند جلوی زبانش را بگیرد

حلوا خور-مرده خور-کسی که همیشه برای خوردن به مجالس ترحیم می رود

به هوس چیزی افتادن-مایل به چیزی شدن-به یاد چیزی افتادن و آن را خواستن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن
رودرواسی-رودربایستی

 

دو پا-انسان

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

ریسه شدن-پشت سر هم قرار گرفتن-به دنبال هم به جایی رفتن

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

 
توپیدن-پرخاش کردن-تشر زدن

دل دل را خوردن-عجله داشتن-بی تاب بودن
بدک-نه چندان بد
برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

بی کتاب-بی پیر-کار دشوار-بی دین-کافر

بریدن از هم-قطع رابطه کردن

خلاف-جرم

به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی-با کسی در افتادن

 

تپه گذاشتن-بول کردن

از رو بردن-خجالت دادن-مقاومت حریف را در هم شکستن

 

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

پابوس-زیارت

خبرکش-سخن چین
دو راهی-آن جا که راه دو شاخه می شود
از سر نو(دوباره)

به دستبوس کسی رفتن-به خدمت کسی رفتن-شرفیاب شدن

بدک-نه چندان بد

بازرسی-بررسی و کنترل

دست از همه جا کوتاه شدن-بی چاره و بی پناه شدن
آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)
دنبه تاو دادن برای کسی-به کسی بی اعتنایی کردن-فخر فروختن به کسی

چِل-خل و دیوانه

به دهان ها افتادن-فاش شدن-بر سر زبان ها افتادن

 

 

ذلیل مرده-ذلیل شده

 

چشمه آمدن-گوشه ای از مهارت خود را نشان دادن

چرک-کثیف

دو لَتی-در دو لنگه ای

جِر خوردن-پاره شدن

آفتاب‌نشین کردن کسی(کسی را از هستی ساقط کردن، خانه‌خراب کردن)

حاضر و آماده-آماده
خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج

دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

 

پاتوغ-محل گرد آمدن

پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

 

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

دقیانوس-نام یکی از پادشاهان سامی که اصحاب کهف را تعقیب می کرد-گذشته ی بسیار دور

حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن
آخش درآمدن(از درد نالیدن)

بستری-خوابیده در بستر-بیمار

خوشگلک-با خوشگلی اندک

به گند کشیدن-جایی یا کاری را خراب کردن-به لجن کشیدن-بی اعتبار کردن

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

دلبخواه-به اختیار-بدون رعایت رسم و قانون

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن

انگشت‌پیچ(نوعی گز رقیق)

 

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

اُرد کسی را خواندن-به حرف کسی گوش کردن-اهمیت دادن

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

آسمان غرمبه(صدای رعد، تندر)

پَرسه زدن-همه جا را گشتن-ولگردی کردن

تا خوردن-کج شدن-خم شدن-انحنا برداشتن

دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

پدر سوختگی-بد سرشتی-زرنگی-رندی

آب‌کور-کسی که سودش به دیگران نمی رسد

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

 

حواس نداشتن-گیج و منگ بودن-حواس پرت بودن
تلنگ-یشکن-باد صدا دار-ضربه ی صدا دار

 

 

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)

ترک هوا شکستن-کاهش یافتن شدت سرما

دستکاری-دست بردن در چیزی

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

ترتیب اثر دادن-به حساب آوردن-اهمیت دادن

جوجه خوردن-مرفه بودن-در ناز و نعمت زیستن

زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

 

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت

دان دان شدن-دانه بستن عسل و شیره و روغن و مانند این ها

 
درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

چار دیواری-خانه

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

زبان به چیزی باز کردن-چیزی را بر زبان آوردن

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

تر و فرز-چست و چابک

 

از مخ معاف بودن-دیوانه بودن

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر