1. قانون مجازات عمومی مصوب 1304
2. قانون مجازات عمومی مصوب 1352
3. قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361
4. قانون مجازات اسلامی مصوب 1370
5. قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
1-3-2-1- قانون مجازات عمومی مصوب 1304
اولین بار احکام تکرار جرم در مواد 24 و 25 قانون مجازات عمومی 1304 پیش بینی گردیده بود، با عنایت به این مواد، محکومیت قطعی به مجازاتهای جنایی یا جنحه ای پیش شرط لازم برای تحقق تکرار جرم تلقی می شد به این ترتیب که اگر محکوم علیه در مدت خاصی بعد از صدور حکم محکومیت قطعی به کیفر جنایی یا جنحه ای، مرتکب جرم جدیدی می گشت، تحت شرایط خاصی مجازات او شدید تر می شد؛ شرایط تکرار جرم مطابق قانون مجازات عمومی 1304 عبارت بود از: 1- قطعیت حکم محکومیت سابق، ولی اجرای مجازات ضروری نبود 2-صدور حکم محکومیت بوسیله دادگاه ایرانی 3- جرم اخیر در مدت زمان معینی که از زمان قطعیت حکم قبلی شروع شده، ارتکاب یافته باشد. به عنوان مثال اگر محکومیت قبلی جنایی بود، تا ده سال پس از محکومیت قطعی در صورت ارتکاب جرم جدید مرتکب مشمول مقررات تکرار جرم قرار می گرفت. اما این مدت در مورد محکومیت به مجازات جنحه ای پنج سال بود. 4- تشدید مجازات مجرم بر مبنای سوابق محکومیت و فقرات محکومیت قبلی متفاوت بود. 5- حکم تکرار جرم در امور خلافی قابل اجرا نبود 6- حکم تکرار جرم بر محکومیت به جرایم سیاسی اعمال نمی شد. 7- فقط محکومیت قبلی به حبس (و نه جزای نقدی یا حبس تادیبی تا دو ماه) مشمول حکم تکرار جرم می شد.
1-3-2-2- قانون مجازات عمومی مصوب 1352
تدوین کنندگان قانون مجازات عمومی 1352 طی مواد 24، 25، 26 این قانون مقررات مذکور در قانون مجازات عمومی 1304 را اصلاح کردند. این قانون، کسانی را که به موجب حکم قطعی به حبس جنحه ای یا جنایی محکوم شده و از تاریخ قطعیت حکم قطعی به حبس تا زمان اعاده حیثیت یا شمول مرور زمان مرتکب جنحه یا جنایت دیگری می شدند مشمول مقررات تکرار جرم می دانست و طرق مختلف برخورد با آنها را مشخص نموده بود، ضمن آنکه دادگاه با توجه به تعدد سوابق محکومیت، مجازات را با عنایت به خصوصیات فردی متهم، فردی می کرد. با جمع بندی مقررات مواد 24، 25، 26 قانون مجازات عمومی 1352 شرایط تکرار جرم در این قانون عبارت بود از: 1- صدور حکم محکومیت قطعی 2- محکومیت به جزای نقدی و امور خلافی از شمول قواعد تکرار جرم خارج بود. 3- تکرار جرم خاص (ارتکاب مجدد جرمی که متهم سابقه محکومیت به مجازات به خاطر ارتکاب همان جرم را داشته باشد)، مجازات بیشتری در پی داشت. 4- در صورت مرور زمان و یا اعاده حیثیت، محکومیت سابق برای تکرار جرم لحاظ نمی شد.
1-3-2-3- قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361
پس از انقلاب اسلامی با تصویب قانون راجع به مجازات اسلامی، ماده 19 قانون مذکور و تبصره آن مقررات تکرار جرم را پیش بینی نموده و چنین آورده بود: «هرکس به موجب حکم دادگاه به مجازات تعزیری محکوم شود، چنانچه بعد از اجرای حکم مرتکب همان جرم گردد، دادگاه می تواند مجازات او را در صورت لزوم تشدید نماید.
تبصره:هرگاه حین صدور حکم، محکومیت های سابق مجرم معلوم نبود، و بعداً معلوم شود، دادستان مراتب را به دادگاه صادرکننده حکم اعلام می کند، در این صورت اگر دادگاه محکومیت های سابق را محرز دانست می تواند طبق مقررات ماده فوق اقدام نماید».
با لحاظ ماده 19 قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361، شرایط تکرار جرم عبارت بود از:
1- تعزیری بودن محکومیت قبلی، به همین لحاظ سابقه محکومیت به قصاص و حدود، مستندی برای تشدید مجازات در جرایم تعزیری به لحاظ تکرار جرم محسوب نمی شد 2- صرف محکومیت قبلی برای تشدید به لحاظ تکرار جرم کافی نبود، بلکه بایستی حکم محکومیت اجرا می شد 3- در قانون راجع به مجازات اسلامی فقط تکرار جرم خاص پذیرفته شده بود، یعنی مرتکب در صورتی مشمول تکرار جرم است که همان جرمی را که در گذشته به دلیل ارتکاب آن، مجازات تعزیری بر او اعمال شده بود، مجددا مرتکب شود 4- برای تحقق تکرار جرم، سابقه تحمل مجازات تعزیری اثر دائمی داشت و محدود به مدت نبوده است که این خود به دلیل اقتباس مقررات تکرار جرم از فقه اسلامی بوده است 5- تشدید مجازات در تکرار جرم اختیاری بود.
1-3-2-4- قانون مجازات اسلامی مصوب 1370
قانونگذار در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 مجلس شورای اسلامی طی ماده 48، احکام جدیدی را برای تکرار جرم پیش بینی کرده بود. در این ماده چنین تشریع شده است: «هرکس به موجب حکم دادگاه به مجازات تعزیری یا بازدارنده محکوم شود، چنانچه بعد از اجرای حکم مجدداً مرتکب جرم قابل تعزیر گردد، دادگاه می تواند در صورت لزوم مجازات تعزیری یا بازدارنده را تشدید نماید.
تبصره:هرگاه حین صدور حکممحکومیت های سابق جرم معلوم نباشدو بعداً معلوم شود، دادستان مراتب را به دادگاه صادر کننده حکم اعلام می کند در این صورت اگر دادگاه محکومیت های سابق را محرز دانست می تواند طبق مقررات این ماده اقدام کند».
همانطور که ملاحظه می گردد در قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 نیز همانند قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361، شرط تحقق تکرار جرم، ارتکاب جرم جدید پس از تحمل و اجرای مجازات جرم سابق می باشد و تنها تفاوت آن، پیش بینی تکرار جرم عام بود؛ بدین معنا که برخلاف قانون راجع به مجازات اسلامی که صرفاً ارتکاب مجدد همان جرم سابق، مشمول قواعد تکرار جرم می گردید، در قانون مجازات اسلامی، مطلقِ ارتکاب یکی از جرایم تعزیری، پس از تحمل مجازات تعزیری سابق، موجب تحقق تکرار جرم می گردید بدون آ
نکه نیاز باشد جرم جدید ارتکابی دقیقاً مشابه جرم سابق باشد.
ایرادی که در زمان تصویب و حکومت قانون مجازات اسلامی 1370 بر مقنن وارد بود این بود که همانند موضوع تعدد جرم در جرایم مشابه، میزان تشدید مجازات را پیش بینی ننموده بود و بنابراین همان ایراد پیش گفته در باب تشدید مجازات در تعدد جرم وجود داشت و در نتیجه به لحاظ تعارض با اصل قانونی بودن مجازات، عملاً امکان تشدید مجازات مرتکب مقدور نبود و این نهاد نیز به سرنوشتی مشابه نهاد تعدد جرم دچار گردید.
فصل دوم:
تعدد جرم در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392