2- هر کس بر اثر تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع کسی را مصمم به ارتکاب جرم نماید و یا به وسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود.
3- هر کس عالما” عامدا جرم را تسهیل کند.
ماده 29و30 نیز تقریباٌ مواد 22و23 از قانون 1352 را تکرار کرده است.
علی هذا قانون مذکور با تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب 1370نسخ گردید. مواد43و45قانون اخیر به شرح زیر به احکام و شرایط معاونت در جرایم می پردازد.
مطابق ماده 43 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 «اشخاص زیر معاون جرم محسوب و با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم و تادیب از وعظ و تهدید و درجات تعزیر ، تعزیر می شوند:
1- هر کس دیگری را تحریک یا ترغیب یا تهدید یا تطمیع به ارتکاب جرم نماید و یا به وسیله دسیسه و فریب و نیرنگ موجب وقوع جرم شود.
2- هر کس با علم و عمد وسایل ارتکاب جرم را تهیه کند و یا طریق ارتکاب آن را با علم به قصد مرتکب ارائه دهد.
هر کس عالماٌ ، عامداً وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره: در صورتی که برای معاونت در جرمی، مجازات خاص در قانون یا شرع وجود داشته باشد، همان مجازات اجرا خواهد شد.
قانون مصوب سال 1375 ماده 43 عیناٌ تکرار شده است. و ملاحظه می شود .که تبصره ذیل مواد عبارت: برای تحقق معاونت در جرم وجود وحدت و قصد و تقدم و یا اقتران زمانی بین عمل معاون و مباشر جرم شرط است درتمام قوانین فوق تکرار شده است.
نوآوری مربوط به این ماده در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
ماده 126 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392اشخاص زیر معاون محسوب می شوند:
الف- هر کس، دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا نیرنگ یا سوء استفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
ب- هر کس وسایل ارتکاب جرم را بسازدیا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد.
پ- هر کس وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره: – برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است.چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدید تر از آنچه مقصود معاون نبوده مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیف تر محکوم می شود.
افزایش مواد مربوط به معاونت نسبت به قانون قبلی، یکی از تغییرات چشمگیر قانون جدید تلقی می شود، به طوری که سابقاٌ برای کل بحث معاونت در حقوق جزای عمومی فقط یک ماده پیش بینی شده بود که در این قانون مواد دیگری نیز به آن اضافه شده است.
اضافه شدن «با سوء استفاده از قدرت» در بند یک ماد 126 به مصادیق معاونت، از دیگر تغییرات قانون جدید می باشد، لیکن خذف واژه«نیرنگ» که در قانون قبلی وجود داشت، به معنی حذف موضوع آن نیست وآن را مترادف با دسیسه و فریب آورده است.
همانند قانون سابق وجود وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین معاون و مرتکب اصلی جرم شرط اصلی تحقق معاونت و به عبارتی، عنصر معنوی معاونت در جرم، جرمی شدید تر از آنچه مقصود معاون بوده مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیف تر محکوم می شود.
قسمت دوم تبصره ماده ی 126 مبنی بر اینکه : « چنان چه فاعل اصلی جرم ، جرم شدیدتر از آن چه مقصود معاون بوده ، مرتکب شود ، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیف تر محکوم می شود ».
در ماده ی 43 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 وجود نداشت و در این مورد خلاء قانونی مشهود بود که ماده ی 126 قانون مجازات مصوب 1392 این نقص را مرتفع نموده است.
مقایسه و تطبیق تغییرات راجع به احکام معاونت در جرم در قانون مجازات اسلامی لاحق و سابق
مطلبی که ذکر آن ضروری این است که میزان تحولات و تغییراتی که در قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392 در فصل مربوط به معاونت در ارتکاب جرم به عمل آمده به مراتب بیشتر از سایر فصول می باشد.
گفتار ششم: مهمترین موارد تغییرات ماهوی در زمینه احکام معاونت
1- افزایش دامنه مصادیق حصری معاونت در ماده (126 ) قانون جدید نسبت به موارد مذکور در ماده (43 ) قانون مجازات اسلامی سابق چشم گیر می باشد .