یکی از مهمترین ارتباطاتی که کارکنان در آن درگیر می شوند ارسال و دریافت پیام درخصوص انتظاراتی است که از نقش وجود دارد .
نقش مجموعه ای از فعالیتهای مورد انتظار از شخصی است که پست سازمانی مشخصی را در یک اداره، گروه یا سازمان برعهده دارد. در سطح سازمانی، مسأله کلیدی در استقرار رسالت و فرهنگ متحدالشکل، برقراری ارتباط درخصوص تفهیم اشتراک در نقش گرایی برای تمام اعضای سازمان است.
45
وقتی که انتقال پیام درخصوص انتظارات نقش به وسیله موانع ارتباطی خدشه وارد شود، ابهام و تضاد در نقش ممکن است رخ دهد. این پویایی نقش درخور توجه است زیرا معلوم می کند که چرا هر کارمندی باید در زمینه مهارتهای ارتباطی بین اشخاص، سخت کوشش کند. ( همان : 265 )
ابهام نقش وقتی پدید می آید که فرد ایفاگر یک نقش معین، از انتظاراتی که ایفای نقش از یک یا چند عضو مجموعه آن نقش دارد، اطمینان نداشته باشد. آدمها برای این که کارشان را خوب انجام دهند، باید بدانند از آنها چه انتظاراتی می رود. بعضی اوقات این انتظارات ممکن است روشن نباشد، زیرا مدیر سعی نکرده است تا مهارتهای ارتباطی موثر را با زیر دستان در میان بگذارد یا به قدر کافی درانجام این کار، اهتمام نورزیده است . کوتاهی زیردستان در درست گوش دادن نیز ممکن است موجب نفهمیدن شود در هر یک از این موارد ابهام نقش، پدید می آید که می تواند برای افراد فشار عصبی به بار آورد. تضاد نقش زمانی به وجود می آید که شخص در یک نقش خاص قادر نیست که به انتظارات یک یا تعداد بیشتری از اعضای مجموعه نقش، پاسخ دهد .
فرد انتظارات از نقش را درک می کند اما به دلایلی نمی تواند آنها را برآورده کند. ابهام و تضاد نقش می تواند تنش هایی ایجاد کند که آثار بد و نامطلوب را به طرز تلقی و رفتارهای کاری فرد منعکس کند. (شرمرهورن و دیگران،1380: 265)
2-13 . وجود موانع در مهارتهای ارتباطی
وجود اختلالاتی در فرآیند ارتباطات و مهارتهای ارتباطی، به عنوان یکی از موانع عمده در برقراری ارتباطی مناسب و اثر بخش به شمار می آید زیرا اختلالات می توانند در انتقال و دریافت صحیح یک پیام نقش بسزایی داشته باشد. آگاه کردن مدیران نسبت به این موانع ، می تواند نقطه شروع خوبی در راستای بهبود و ارتقا فرآیند ارتباطات و مهارتهای ارتباطی باشد. (کریتنر، فرهنگی و دیگران ،1384 :449 )
2-13-1 . موانع ارتباطی
هر نوع عامل یا علتی که در راه ارسال یا درک پیام اختلال ایجاد کندموانع ارتباطی گفته می شود. موانع عمده در زمینه مهارتهای ارتباطی موثر عبارتند از :
1- موانع فرآیندی
2- موانع شخصی
3- موانع فیزیکی
4- موانع معنایی ( الوانی، 1375 : 74)
46
2-13-1-1. موانع فرآیندی
هرکدام از عوامل ذکر شده یک مانع بالقوه فرآیندی به شمار می آیند . موانع فرآیندی شامل: مانع فرستنده، مانع رمزگذاری، مانع پیامی، مانع واسطه ای، مانع کدگشایی ، مانع گیرنده و مانع بازخوردی .
2-13-1-2 . موانع شخصی
موانع شخصی زیادی در ارتباطات وجود دارد که ما در این جا به هشت مانع متداول آن می پردازیم :
اولین مانع : به توانایی خود افراد در برقراری ارتباطی موفق و موثر باز می گردد.
دومین مانع : روش افراد در تغییر و پردازش اطلاعات است .
سومین مانع : سطح اعتماد میان فردی است که بین افراد وجود دارد، زمانی که افراد به یکدیگر اعتماد ندارند ارتباط در معرض تحریف قرار می گیرد .
چهارمین مانع : پیش داوری و کلیشه سازی است .
پنجمین مانع : نفس یا خود افراد است .
ششمین مانع : اشاره به مهارتهای ضعیف شنیداری دارد .