انواع سبک های مقابله، شیوه های فرزندپروری

پرسشنامه شیوه های فرزندپروری
در این پژوهش برای ارزیابی شیوه های فرزندپروری از پرسشنامه شیوه های فرزندپروری دیانا بامریند (1972) استفاده شد. دیانا بامریند از دانشگاه کالیفرنیا در سال 1972 مجموعه بررسی هایی را انجام داد که طی آن الگوهایی از شیوه های فرزندپروری را مشخص کرد. وی برای مطالعات خود، پرسشنامه ای را طرح کرد که به نام خود او معروف شد. این پرسشنامه سه شیوه فرزندپروری شامل شیوههای سهل گیرانه، شیوههای مستبد و شیوههای مقتدر را میسنجد. این پرسشنامه توسط اسفندیاری (1374، به نقل از باقرپور کماچالی، بهرامی احسان، فتحی آشتیانی، خدابخش احمدی، احمدی، 1386) به فارسی ترجمه شده است.
نحوه نمره گذاری پرسشنامه
این پرسشنامه شامل 30 جمله می باشد که 10 جمله آن شیوه های سهل گیرانه (28-24-21-19-17-14-13-10-6-1)، 10 جمله آن شیوه های استبدادی (29-26-25-18-16-12-9-7-3-2) و 10 جمله آن شیوه های قاطع (30-23-27-22-20-15-11-8-5-4) را می سنجد. در مقابل هر عبارت، 5 ستون قرار دارد. عناوین این ستون ها عبارتند از کاملاً موافقم، موافقم، تقریباً موافقم، مخالفم و کاملاً مخالفم است. هر کدام از این ستونها به ترتیب از 0 تا 4 نمره گذاری می شود و با جمع نمرات سوالات مربوط به هر شیوه، سه نمره مجزا بدست می آید و نمره ای که برتری می کند به عنوان سبک فرزندپروری مشخص می شود. حداقل و حداکثر نمره به ترتیب شامل 0 و 40 برای هر شیوه فرزندپروری است (پازانی، 1383).
اعتبار و پایایی پرسشنامه شیوه فرزندپروری
پرسشنامه دیانا بامریند در تحقیقات متعددی مورد بررسی قرار گرفته و اعتبار و پایایی آن
بهدست آمده است. بامریند میزان پایایی این پرسشنامه را با روش بازآزمایی با فاصله زمانی یک هفته 81/0 برای سهل گیر، 85/0 برای مستبد، 92/0 برای الگوی مقتدر گزارش نمود. باری (1991) پایایی پرسشنامه مزبور را با استفاده از روش بازآزمایی با فاصله زمانی یک هفته در بین گروه مادران به ترتیب 81/0 برای شیوه سهل گیری، 86/0 برای شیوه مستبد و 78/0 برای شیوه مقتدر و در بین پدران به ترتیب 77/0 برای شیوه سهل گیری، 85/0 برای شیوه مستبد و 88/0 برای شیوه مقتدر گزارش نمود. همچنین در تحقیق اسفندیاری (1374، به نقل از سهرابی و حسنی، 1386) میزان پایایی آن با روش بازآزمایی و با فاصله زمانی یک هفته، برای شیوه سهل گیری 69/0، برای شیوه مستبد 77/0 و برای شیوه قاطع و اطمینان بخش 73/0 به دست آمد.
در پژوهش حاضر نیز پایایی این پرسشنامه در نمونه جداگانه با استفاده از روش آلفای کرونباخ محاسبه گردید. نتایج به دست آمده از پایایی آن در جدول 5-3 ارائه شده است.
جدول 5-3. ضرایب آلفای کرونباخ پرسشنامه شیوههای فرزندپروری در پژوهش حاضر
مقیاس ضریب آلفای کرونباخ تعداد
فرزندپروری مقتدر 81/0 48
فرزندپروری مستبد 75/0 48
فرزندپروری سهل گیر 69/0 48
همانطور که در جدول 5-3 مشاهده می شود، ضریب آلفای کرونباخ در دامنه ای از 69/0 (فرزندپروری سهل گیرانه) تا 81/0 (فرزندپروری مقتدرانه) است. بنابراین، پایایی سه شیوه فرزندپروری در حد رضایت بخشی است.
همچنین، باری (1991، به نقل از سهرابی و حسنی، 1386) در مورد میزان اعتبار پرسشنامه با استفاده از اعتبار تشخیصی، این نتایج را گزارش نمود، مستبد بودن رابطه معکوس با سهل گیری (50%) و مقتدر بودن (52%) دارد. در تحقیق اسفندیاری ده نفر از صاحب نظران روان شناسی و روانپزشکی اعتبار صوری این پرسشنامه را تأیید کردند.
در این پژوهش نیز همسو با مطالعه باری (1991) با استفاده از اعتبار تشخیصی، مستبد بودن رابطه معکوس معنی داری با مقتدر بودن (28/0-) و رابطه معکوس غیرمعنی داری با سهل گیر (007/0-) داشت. همچنین اعتبار این پرسشنامه از طریق همبسته کردن هر خرده مقیاس آن با یکی از سوالات که به نظر می رسد معرف خرده مقیاس مورد نظر است، ارزیابی شد. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت معنی داری بین شیوه فرزندپروری مقتدر با سوال مورد نظر (70/0) در سطح معنی داری (001/0)، شیوه فرزندپروری مستبد با سوال مورد نظر (63/0) در سطح معنی داری (001/0) و شیوه فرزندپروری سهل گیر با سوال مورد نظر (53/0) در سطح معنی داری (001/0) وجود دارد.
پرسشنامه مقابله با موقعیت های استرس زا
در این پژوهش برای ارزیابی راهبردهای مقابله از پرسشنامه مقابله با موقعیتهای استرس زای اندلر و پارکر (a1990) استفاده گردید. اندلر و پارکر (a1990) پرسشنامه مورد نظر را برای ارزیابی انواع سبک های مقابله ای که توسط افراد در موقعیت های استرس زا مورد استفاده قرار می گیرد، مطرح نمودند. این آزمون شامل سه سبک مقابله مسئله مدار، هیجان مدار و اجتنابی است (شکری و همکاران، 1387).
نحوه نمره گذاری پرسشنامه
این آزمون شامل 48 سوال می باشد. 16 سوال مربوط به سبک مقابله مسئله مدار (1، 2، 6، 10، 15، 21، 24، 26، 27، 36، 39، 41، 42، 43، 46, 47)، 16 سوال مربوط به سبک مقابله هیجان مدار (5، 7، 8، 13، 14، 16، 17، 19، 22، 25، 28، 30، 33، 34, 38، 45) و 16 سوال مربوط به سبک مقابله اجتنابی (3، 4، 9، 11، 12، 18، 20، 23، 29، 31، 32، 35، 37، 40، 44، 48) است. آزمودنی باید به یکی از پنج گزینه خیلی کم(1)، کم(2)، متوسط(3)، زیاد(4) و خیلی زیاد(5) پاسخ دهد. در نهایت سبک غالب فرد با توجه به نمره هایی که در آزمون کسب می کند، مشخص می گردد. به عبارت دیگر، هر کدام از رفتارها که نمره بالاتری در مقیاس کسب نمایند، آن رفتار به عنوان سبک مقابله ای ترجیحی فرد در نظر گرفته می شود (جانسون ، 2009، به نقل از شکری و همکاران، 1387) . حداقل و حداکثر نمره به ترتیب 16 تا 80 برای هر سبک مقابله است.
اعتبار و پایایی پرسشنامه مقابله با موقعیت های استرس زا
کاس وی و اندلر (2000
) میزان پایایی برای این مقیاس را با استفاده از روش آلفای کرونباخ در دامنه ای از 82/0 تا 90/0 محاسبه نمودند. همچنین در پژوهش شکری و همکاران (1387) ضریب پایایی برای هر یک از سبک های مسئله مدار، هیجان مدار و اجتنابی در این پژوهش به ترتیب 86/0، 84/0 و 80/0 به دست آمد. ضرایب همبستگی حاصل از آزمون- بازآزمون زیر مقیاس ها در فاصله زمانی یک هفته نیز در دامنه ای از 61/0 تا 64/0 به دست آمد. در پژوهش جعفر نژاد و همکاران (2005) ضریب پایایی برای هر یک از سبک های مسئله مدار، هیجان مدار و اجتنابی به ترتیب 83/0، 80/0 و 72/0 به دست آمده است.