در ادامه دو تقسیم بندی محیط خارجی مطرح می گردد:
نیروهای خارجی را می توان به پنچ گروه طبقه بندی کرد: 1)نیروهای اقتصادی؛ 2)نیروهای اجتماعی، فرهنگی، بوم شناسی و محیطی؛ 3)نیروهای سیاسی، دولتی و قانونی؛ 4)نیروهای فن آوری و 5)نیروهای رقابتی(دیوید، 1999).
از طرفی می توان محیط را به دو لایه: محیط عمومی یا کلان و محیط تخصصی یا خرد تقسیم کرد. محیط عمومی: شامل نیروهای کلانی است که به طور غیرمستقیم بر فعالیت های سازمان اثر می گذارند. محیط تخصصی: شامل آن دسته از عناصر یا گروههایی است که به طور مستقیم بر شرکت تاثیر می گذارند و خود نیز از آن تاثیر می پذیرند. این گروهها (ذینفعان) عبارتند از: دولت، عرضه کنندگان، رقبا، مشتریان، بستانکاران، کارکنان، اتحادیه های کارگری و تجاری و غیره. محیط تخصصی شرکت را می توان همان صنعتی دانست که شرکت در آن فعالیت می کند. باید هم بر محیط عمومی و هم بر محیط تخصصی نظارت کرد تا بتوان آن دسته از عوامل استراتژیک را که در موفقیت یا شرکت تاثیر و نقش به سزایی دارند، کشف و شناسایی کرد. اگر محیط سازمان را به محیط کلان یا عمومی و خرد یا تخصصی تقسیم کنیم. محیط کلان می تواند تاثیر عمیقی بر شرکت و محیط خرد آن داشته باشد(رضایی، 1385؛ ریتسون1، 2011).
1.Ritson
منظور از فرصت ها و تهدید ها، رویدادها و جریان های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی ، فناوری ، قانونی، دولتی و رقابتی هستند که می توانند به میزان زیادی در آینده به سازمان سود یا زیان برسانند. فرصت ها و تهدیدها به میزان زیادی از کنترل یک سازمان خارج هستند. هر سازمانی برای بهره گیری از فرصتهای خارجی و پرهیز از آثار ناشی ازتهدیدها یا کاهش آنها، باید استراتژی هایی تدوین کند. به همین دلیل، شناسایی، نظارت و ارزیابی فرصت ها و تهدیدهای خارجی میتواند موفقیت سازمان را تضمین کند(امینی و سماواتیان، 1389).
با استفاده از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) می توان عوامل خارجی را مورد ارزیابی قرار داده و پس از بررسی این عوامل، فرصت ها و تهدیدها شناسایی می شوند.
2-11-1-1 فرایند بررسی عوامل خارجی
با توجه به شکل 2-4 که محیط خارجی را به دو بخش کلان و خرد نموده است، در ادامه به بررسی هر یک از عوامل و متغیرهای اصلی آن ها می پردازیم.
1- اقتصادی: نرخ بهره، نرخ تورم، الگوی مصرف، بیکاری، نرخ مالیات، سیاست های مالی و پولی
2- اجتماعی و فرهنگی: نرخ زاد و ولد، مقررات دولت، سطح تحصیلات، تغییر جمعیت، عادت خرید
کلان 3- سیاسی، دولتی و قانونی: میزان یارانه های دولت، قوانین حفظ محیط زیست، نهادهای سیاسی
4- فن آوری: مهندسی رایانه، صنایع ارتباطات، شبیه سازی
5- مسائل بین المللی و منطقه ای: پیمان های منطقه ای و بین المللی
عوامل محیطی
1- مشتریان: عمده، خرد، بالقوه، توزیع جغرافیایی
2- رقبا: نوآوری، تولید، مالی، مدیریت، بازاریابی
خرد 3- سهامداران
4- تکنولوژی
5- صنعت
شکل(2-4) فرایند بررسی عوامل خارجی (احمدی، 1377)
الف. عوامل اقتصادی