لزوم وجود آیین دادرسی

آن دسته از قوانین و مقررات که حقوق اشخاص را معین می‎نماید، به تنهایی نمی‎تواند عدالت را برپا دارد و این حقوق را تأمین بنماید بلکه مقررات آیین دادرسی به عنوان تضمین‎کننده‎ی حقوق ماهوی است. یعنی آیین دادرسی ضمانت اجرای حقوقی است که اشخاص دارند. بنابراین هدف آیین دادرسی تضمین این حقوق است. اگرچه وضعیت جامعه‎ای که در آن اشخاص به اختیار خود، حقوق دیگران را محترم می‎شمارند بسیار مطلوب است و در چنین جامعه‎ای مراجعه به مراجع قضایی و اجرای آیین دادرسی به حداقل می‎رسد اما به هرحال باید راهکارهایی پیش‎بینی گردد که قانون به اشخاصی که آن را رعایت نمی‎کنند تحمیل شود تا دسترسی به مراجع صالح برای اشخاص متضرر جهت احقاق حقشان امکان‎پذیر گردد. آیین دادرسی با پیش‎بینی محاکم و حق مراجعه اشخاص به دادگاهها، صلاحیت و اقتدار زیادی برای رسیدگی و صدور حکم و اجرای آن به محاکم داده است تا بتوانند قانونی یا غیرقانونی بودن دعوا را بررسی نموده و موجب احقاق حق شوند. مثلاً درصورتی که شخصی به زمین دیگری تجاوز نماید یا طلب او را پرداخت ننماید، صاحب حق می‎تواند با مراجعه به مراجع قضایی و ارائه دلیل درخواست احقاق حقش را بنماید.

مبحث دوم- ضرورت تأسیس دادگاه تخصصی خانواده

خانواده ها در زندگی جمعی و اجتماعی خود گاه با مواردی روبرو می شوند که باعث بروز اختلاف میان آنان می گردد. معمولا حل این اختلافات از راه های سنتی و عادی، نظیر وساطت بزرگان فامیل، صورت می پذیرد.اما در برخی موارد، رسیدن به یک تفاهم چنان دشوار می گردد که آن ها را ناگزیر از مراجعه به دادگاه ها، به عنوان مرجع رسمی دادخواهی و رسیدگی به دعاوی و اختلافاتشان می سازد. در ابتدا برای این که ضرورت تأسیس دادگاه تخصصی خانواده روشن گردد، مناسب است که توضیح مختصری پیرامون دادگاه های تخصصی ارائه گردد؛ چرا که دادگاه خانواده نیز به هر حال جزو مجموعه دادگاه های تخصصی قرار می گیرد. اصولا دادگاه های که در یک جامعه وجود دارند، دادگاه های عمومی محسوب می شوند؛ به این معنا که صلاحیت رسیدگی به تمامی دعاوی و اختلافات ناشی از روابط مختلف انسان ها را دارا می باشند. مگر آن دعاوی که قانون از صلاحیت آن ها خارج کرده است.⁽ قائم مقام فراهانی،،ص160⁾ اما گاهی وجود دادگاه های تخصصی درکنار محاکم عمومی اجتناب ناپذیر می شود. این دادگاه ها بیشتر به دو اعتبار تشکیل می شوند: نخست، ممکن است به اعتبار اشخاص تشکیل شده باشند؛ به عنوان مثال، اطفال و نوجوانان در مقایسه با بزرگسالان از شرایط خاصی برخوردار هستند که باعث تشکیل دادگاه ویژه اطفال می گردد تا بتواند روحیات، توانمندی های مغزی و شرایط خاص نوجوانان و اطفال را در نظر بگیرد^.( طغرانگر،ص21⁾
دوم این که گاه اهمیت موضوع دعوا و پیچیدگی آن موجب ضرورت تأسیس چنین محاکمی می شود؛ چرا که گاه طبیعت برخی از موضوعات و مسائل چنان است که در مقایسه با موضوعات دیگر، باید با ظرافت و دقت خاصی مورد بررسی قرار بگیرند و جنبه های مختلف آن در جریان رسیدگی لحاظگردد. دادگاه های انقلاب در کشور را می توان نمونه بارز این گونه دادگاه ها دانست که مختص رسیدگی به جرایم مربوط به مواد مخدر و جرایم علیه امنیت کشور و برخی موارد خاص دیگر هستند.⁽ همان، ص۲۲ ⁾
لینک جزییات بیشتر و دانلود این پایان نامه:
بررسی نوآوری های قانون جدید حمایت خانواده