حرکات ساق پا و پا، سرچشمه اصلی این روزنه غیرکلامی می باشند که این را اکمن و همکارانش در یک تحقیق در سال 1973 نشان داده اند . ( همان : 260)
2-25 . نشانه های غیر کلامی
نشانه های مربوط به فاصله : ما در رفتار خود تابع فرهنگی هستیم که به آن تعلق داریم و این تبعیت از فرهنگ در ارائه پیامهای غیرکلامی شدیدتر است. نشانه های مربوط به فاصله و زمان نیز به شدت تحت تاثیر فرهنگ می باشند. روابط انسانها برحسب نوع فاصله به چهار دسته تقسیم بندی می شوند :
63
2-25-1. فاصله صمیمانه
این فاصله حدوداً 150-50 سانتی متر است و به طرفین ارتباط اجازه غیرکلامی بیشتری را می دهد و مسائل مورد بحث در این فاصله معمولاً محرمانه است . این فاصله عموماً خوشایند اماکن عمومی نیست و اعضای بیشتر فرهنگها در انظار عمومی از آن می پرهیزند .
2-25-2. فاصله شخصی
این فاصله در حدود 120-45 سانتی متر است و بیشتر برای محاوره های دوستانه و صمیمانه مناسب است در فرهنگهای شرقی این فاصله کمتر و کوتاهتر از فرهنگهای غربی است .
2-25-3. فاصله اجتماعی
این فاصله در حدود 360-120 سانتی متر است و در واقع مرز نهفته ای است که شکستن آن توسط انسان یا حیوان ایجاد حالت اضطراب عمیق می کند . این فاصله برای گفتگوهای رسمی و نشستهای اجتماعی است .
2-25-4. فاصله عمومی
این فاصله مساوی یا بیشتر از 360 سانتی متر است و حداکثر فاصله ای است که افراد در روابط بین فردی آن را حفظ می کند و در فرهنگهای غربی ( آمریکایی و اروپایی ) بیشتر از فرهنگهای شرقی و خاورمیانه است. در این فاصله تنها نمی توان به ارتباط کلامی اکتفا نمود بلکه جهت برقراری ارتباط موثر باید از اشارات ، تلفظ ، بالا و پایین بردن صدا و ضریب کلمات (ضریب کلمات تعداد کلماتی است که فرد در واحد زمان بکار می برد ) برای بهتر شدن ارتباط استفاده نمود. (فرهنگی ، 1382: 280-278)
2-25-5 . فضای شخصی
64
رابرت سامر ، معتقد است که فضای شخصی عبارتست از « منطقه ای مرزبندی شده و نامرئی که اندام یک شخص در آن قرار می گیرد و دیگران نمی توانند به آن دسترسی یابند ». این فضا به عقیده او قابل حمل و نقل است و اشخاص آن را با خود حمل می کنند. این فضا برخلاف قلمرو کد فضائی که ثابت است، متحرک بوده و وابسته به وجود جسم و فرد است درحالی که قلمرو قائم به ذات است و در بود و نبود شخص به قوت خود باقی است. ورود به فضای شخصی بدون برانگیختن احساس ناراحتی در فرد امکان پذیر نیست. ( همان : 283-283)
2-26 . سه وظیفه اساسی پیامهای غیرکلامی
پیامهای غیرکلامی بطور کلی از سه طریق عمل می کنند
1- جایگزین پیامهای کلامی می شوند .
2- پیامهای کلامی را تقویت می کنند.
3- در جهت رد یا خلاف پیامهای کلامی حرکت می کنند .
68
تفسیر پیامهای غیرکلامی که جایگزین پیامهای کلامی می شوند ساده است مانند حرکت سر به معنی سلام و یا پاسخ مثبت یا منفی و یا بیان احساسات معنی پیامهای تقویت کننده غیرکلامی نیز به سادگی قابل دریافت و تفسیر است .
اما پیامهای غیرکلامی که ناقض پیامهای کلامی هستند غالباً منجر به وضعیتی می شوند که اصطلاحاً به آن بن بست دو سویه گفته می شود که توسط مردم شناس معروف گریگوری باتسون برای اولین بار مطرح شد . ارسال پیامهای کلامی و غیرکلامی متناقض به شکست های ارتباطی وسیع می انجامد . (همان : 326)
2-26-1 . نشانه ها و راهنمای دیداری
الف) حالت چهره : مطالعات صورت گرفته در مورد بیان های چهره ای نشان می دهد که نوعی حالت چهره‌ای وجود دارد که مربوط به حالات احساسی و عاطفی فرد بوده و برخی از آنها در فرهنگهای مختلف و حتی در گونه های مختلف انسان یکسان می باشند.