بنابراین کارکنان ارزشمند ترین دارایی ما هستند. نیروی انسانی است که با برخورد مناسب میتواند مثبت و در جهت اهداف سازمان و یا در صورت عدم هدایت در خلاف اهداف سازمان گام بردارد. از این رو شناخت رفتار نیروی انسانی در مدیریت اهمیت ویژهای دارد. البته این شناخت و نگه داری از نیروی انسانی صرفاً نگه داشتن افراد در سازمان نیست بلکه جوش دادن آنها با سازمان و ایجاد همبستگی متقابل فرد و سازمان است. به عقیده هرسی و بلانچارد(1998)، موفقیت سازمانها و محیط کاری بستگی کامل به استفاده کار آمد از نیروی انسانی بر پایه علوم رفتاری دارد و این چالشی است که به گونهای فزاینده سرپرستان، مدیران ودست آن درکاران امورکارو سازمان را به خود مشغول کرده است بدون شک شرایطی نیز که در آن میکوشیم کاری را انجام میدهیم میتواند بر کار آمدی وسرعت کوشش هایمان اثر بگذارد. زمانی که به انجام دادن کاری مشغول هستیم، محیط بلافصل به اندازه توانایی واقعی ما برای انجام دادن آن موثر است. در میان عواملی که میتواند رفتار کارکنان را تحت تأثیر قرار دهند، شرایط فیزیکی کار بارزتر ازهمه عوامل اند. با این حال، نتایج اجرای برنامههای پژوهشی شرکت وسترن الکتریک در کارخانه هاثورن در سال1927، توجه روانشناسان را ازوضوع گزینش و جای گزینی به ورای مسایل پیچیده روابط، انگیزش وروحیات انسانی توسعه داد. یافتههای حاصل از این مطالعات معلوم کرد که شرایط اجتماعی و روان شناختی محیط کار با مراتب مهمتر از شرایط فیزیکی است که تحت آن شرایط، کار اجرا میشود(ابدالهی، 1384). لذا پژوهش حاضر به بررسی رابطه جو سازمانی و بهرهوری نیروی انسانی در سازمان شرکت ملی گاز کاشان میپردازد.
1-3- ضرورت تحقیق
امروزه بر خلاف گذشته محققان اکثراً بر اهمیت و تأثیر عملکردهای فرانقشی به جای عملکردهای درون نقشی بر روی اثر بخشی سازمان تأکید میورزند. این نقشهای اختیاری که در سیستم پاداش رسمی سازمان در نظر گرفته نمیشوند، فراتر از نقشهای رسمی سازمان بوده و تأثیر به سزائی در موفقیت و اثر بخشی یک سازمان دارند(ارگان،1988). جو سازمانی نیز منعکس کننده نگرش افراد از سازمانی است که نسبت به آن احساس دلبستگی میکنند و مجموعهای از ویژگیهایی است که توسط کارکنان سازمان وجود دارد و به عنوان نیروی اصلی در تعیین رفتار کارکنان موثر است (علاقمند، 1376). اکول (1996) جو سازمانی راجلوهایازفرهنگ، حاصلترکیبی ازاحساسات، نگارشها، رفتارهای شکلدهنده زندگی سازمانی و یک واقعیت سازمانی با یک مفهوم عینی تعریف میکنند. جو سازمان با ادراکات اعضای سازمان از عناصر بنیادی سازمان اشاره دارد (وساتوفار، 1989). از آنجا که جو، مبتنی بر چشم اندازهای فردی است، تغییرپذیری سریعی دارد ضامن این که روی رفتار افراد هم تأثیر گذار است (پاینوپاق، 1969).سرعت شگفت انگیز علوم و تکنولوژی، حاکی از دگرگون شدن توانمندیهای نیروی انسانی است.نیرویی که بر محیط اطراف خود به شدت اثر میگذارد و هرروز شگفتیهای تاره میآفریند.اگر بخواهیم به موازات رقبا حرکت کنیم و یا اینکه از آنها پیشی بگیریم باید دگرگونی و تغییر را بوجود آورده و از نیروی انسانی به نحو مطلوب استفاده کنیم.
دو عنصر حیاتی و اساسی بهرهوری، کارایی و اثربخشی است. کارایی ناظر است برای نکه دادههای مختلف چگونه با هم ترکیب میشوند، یا اینکه کار چگونه پیش میرود؟ کارایی، توانایی به دست آوردن محصولی استفاده بیشتر، از حداقل داده هاست. کارایی به این معنا است که حجم معینی از محصول با کیفیت عالی، در کمترین زمان و با کمترین ضایعات به دست آید. اثربخشی ناظر است برای آنکه آیا نتایج به دست آمده ی است ادهها منطبق با هدفهای مورد انتظار است یا خیر(ام. پوتی، ۱۳۷۱)
بهرهوری باید به عنوان یکی از ارکان اساسی سازمانها در شرایط رقابتی کنونی مورد حمایت خاصی قرار گیرد. به طوری که با برنامه ریزیهای اصولی و منطقی و استفاده صحیح از تمام تواناییها و امکانات بالقوه و بالفعل در جهت تحقق هر چه بیشتر بهرهوری گام برداریم. مجموعه عوامل مؤثر بر بهرهوری ازدو رکن اصلی تشکیل میشود.
عوامل داخلی سازمان شامل عوامل انسانی و عوامل تکنولوژیکی و عوامل خارجی یعنی دولت و زیرساختها، منابع طبیعی، تغییرات ساختاری و غیره… میباشد. مجموعه عوامل مؤثر بر بهرهوری از دو رکن اصلی تشکیل میشود. عوامل داخلی سازمان شامل عوامل انسانی و عوامل تکنولوژیکی و عوامل خارجی یعنی دولت و زیرساخت ها، منابع طبیعی، تغییرات ساختاری و غیره… میباشد.
عوامل خارجی در کنترل مدیر سازمان نیست و معمولاً این عوامل برای تمامی سازمانها کم و بیش یکسان است. اما عوامل داخلی در کنترل مدیر است و میتواند با برنامه ریزی و تصمیم گیری مناسب در نحوه عملکرد مؤثر نیروهای انسانی و غیر انسانی اثر گذار باشد.
لذا ضرورت پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چه رابطه معناداری بین جو سازمانی بهرهوری نیروی است.
1-4- سابقه تحقیقات
طوسی و ناظم (1380) در تحقیق خود تحت عنوان «رابطه سبک رهبری و جو سازمانی با بهرهوری خدمات مدیران آموزشگاهها در دبیرستانهای شهر تهران)» به این نتیجه رسید که بهرهوری خدمات مدیران آموزشگاهها با سطحهای سه گانه فضای سازمانی محیطهای آموزشگاهها ارتباط مستقیم دارد. و عواملی مانند پاداش، دوستی، پشتیبانی و هویت که از بعدهای سازنده فضای سازمانی است، به طور ضمنی در روحیه مدیران و بهتر شدن روح
یه م علم ان و در نتیجه بهرهوری خدمات مدیران آنان به طور مستقیم اثر دارد.
کریم زاده (1381) در پژوهش خود تحت عنوان «رابطه بین جو سازمانی بر بهرهوری کارکنان اداره برق شهرستان جهرم» به این نتیجه دست یافت که جو باز در سازمان بر افزایش بهرهوری کارکنان تأثیرگذار میباشند و وجود فرهنگ غیر رسمی در سازمان، علاوه بر ایجاد رضایت بیشتر در کارکنان از شغلشان، بهرهوری بیشتر ی را منجر خواهد گشت.
وهان(1983) در پژوهشی با عنوان «رابطه تحصیل، آموزش و تجربههای مدیر با فضای سازمانی و بهرهوری » که در یک واحد خرده فروشی یک شرکت رایانهای انجام شده دریافت که فضای سازمانی با بهرهوری رابطه مستقیم دارد و عملکرد مدیران، با تحصیل، آموزش و تجارب آنان مرتبط است.
پیترسونووار (2004) تجزیه و تحلیل کلی نشان داد که بهرهوری سازمان به شدت با جنبههای از جو سازمانی در ارتباط میباشد که همبستگی قوی با رضایت شغلی دارد علاوه بر آن درک مدیران نسبت به غیراز مدیران از ارتباط جو سازمان با بهرهوری به میزان قابل توجهی مثبت و بیشتر بوده است.
رونالد دیجانسن و همکاران (2011)در مطالعهای که در پنج معدن زغال سنگ برای 153 کارگر معدن انجام دادند به این نتیجه رسیدند که رابطه مثبت و معنادار میان جو سازمانی در سازمان و بهرهوری وجود دارد.
1-5- اهداف تحقیق
هدف: وجود معضلاتی مانند کم کاری و پرخاشگری موجب میشود تا سازمانها در پی کاهش اینگونه رفتارها و افزایش هرچه بیشتر رفتارهایی باشند که برای سازمان منافعی از جمله بهرهوری داشته باشد. یکی از عوامل ایجادکننده بهرهوری در سازمان، جو سازمانی است.هدف از انجام این پژوهش، رابطه بین جو سازمانی و نیروی انسانی سازمان در میان کارکنان شرکت ملی گاز کاشان است.
1-6-سوالات تحقیق
خوشبختی، سعادت و بهروزی هر ملتی وابسته به کار و تلاش همه اقشار جامعه بوده و بهرهوری معیاری برای ارزیابی عملکرد این فعالیتها و تلاشهای در بخشهای مختلف اجتماعی – اقتصادی است. بهرهوری به وسیله نسبت مطلوبیتهای حاصله (ستانده) بر منابع و آنچه که برای حصول به نتیجه صرف شده(دادهها)بیان میشود. این نسبت یکی از مهمترین شاخصهایی است که ثمر بخشی فعالیتها را نشان میدهد. اما، امروزه بهرهوری فراتراز یک معیار، و به عنوان یک فرهنگ و نگرش به کار و زندگی مطرح بوده و بهبود آن منشأ اصلی توسعه اقتصادی است. ارتقاء بهرهوری بر پدیدههای اصلی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامع همانند کاهش تورم، افزایش سطح رفاه عمومی، افزایش سطح اشتغال، افزایش توان رقابت سیاسی و اقتصادی و مانند اینها تأثیرات عمیقی دارد. پایه حرکتهای بهرهوری در نیروی انسانی نهفته است و شاید بتوان ادعا کرد که افزایش بهرهوری در هر کشوری به داشتن انسانهایی ماهر، توانمند و با انگیزه وابسته است. امروزه بهرهوری و کارایی، ارزشمندترین جایگاه را نزد مدیران دارد و همه در جستجوی کارایی و اثربخشی بیشترند و تلاشهای مدیران نیز در همین راستا شکل میگیرد تا ثبات سازمان را در دنیای پررقابت امروز تضمین کنند(الوانی، 1370).در این راستا، بهرهوری نیروی انسانی از مسائلی است که به علت ارتباط تنگاتنگ آن با توسعه نیافتگی ملل، مدتهای مدیدی اذهان بسیاری از اندیشمندان را به خود مشغول کرده است (طباطبایی، 1379).
از طرفی جو سازمانی نیز منعکس کننده نگرش افراد از سازمانی است که نسبت به آن احساس دلبستگی میکنند و مجموعهای از ویژگی هایی است که توسط کارکنان سازمان وجود دارد و به عنوان نیروی اصلی در تعیین رفتار کارکنان موثر است ( علاقمند، 1376). اکول (1996)جو سازمانی ر اجلوهای از فرهنگ، حاصل ترکیبی از احساسات، نگارش ها، رفتارهای شکل دهنده زندگی سازمانی و یک واقعیت سازمانی با یک مفهوم عینی تعریف میکنند. جو سازمان با ادراکات اعضای سازمان از عناصر بنیادی سازمان اشاره دارد (وساتوفار، 1989). از آنجا که جو، مبتنی بر چشم اندازهای فردی است، تغییرپذیری سریعی دارد ضامن این که روی رفتار افراد هم تأثیر گذار است (پاینوپاق، 1969). لذا ضرورت پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که چه رابطه معناداری بین جو سازمانی بهرهوری نیروی است.
1-7- فرضیههای تحقیق
1-7-1- فرضیه اصلی :