دیدگاه اولیه از هوش هیجانی که آن را به‌عنوان نوعی از هوش تعریف می‌کند، مبتنی بر مهارت‌هایی است که دربرگیرنده عاطفه و هیجان است. این دیدگاه هوش هیجانی را شامل سه حیطه یا گستره از توانایی‌ها است که عبارت‌اند از:
ارزیابی و ابراز هیجان: ارزیابی و بیان هیجان در خود توسط دو بعد کلامی و غیرکلامی تعیین گردیده و همچنین ارزیابی هیجان در دیگران توسط ابعاد فرعی ادراک غیرکلامی و همدلی مشخص می‌شود.
تنظیم هیجان در خود و دیگران: تنظیم هیجان در خود به این معناست که فرد تجربه فرا خلقی، کنترل، ارزیابی و عمل به خلق خویش را دارد و تنظیم هیجان در دیگران به این معناست که فرد تعامل مؤثر با سایرین دارد (برای مثال آرام کردن هیجاناتی که دیگران را دچار مشکل می‌کند).
استفاده از هیجان: منظور استفاده از اطلاعات هیجانی در تفکر، عمل و حل مسئله است.
2-5-4-2- دیدگاه مختلط
دیدگاه دوم که به دیدگاه مختلط مشهور است، هوش هیجانی را با دیگر توانمندی‌ها ویژگی‌های شخصیتی مانند انگیزش و حالت‌های هشیاری و … ترکیب می‌کند (مایر، 2001).
هوش هیجانی از سوی بعضی از پژوهشگران برای توصیف توانایی‌هایی به‌کاررفته که برخی از جنبه‌های شخصیت را نشان می‌دهند. مایر و سالوی و کاروسو (1997) مدل توانمندی را از مدل مختلط هوش هیجانی متمایز کردند. مدل مختلط شامل طیف وسیعی از متغیرهای شخصیتی است که در تضاد با مدل توانمندی مایر و سالوی بوده و کاملاً شناختی است. یک وجه کاملاً متفاوت این دو مدل، تفاوت میان مفهوم «صفت» و «پردازش اطلاعات» هوش هیجانی است. این وجه تمایز در دیدگاه‌های مختلف سنجش و تعاریف عملیاتی که از سوی نظریه‌پردازان مدل مختلط و توانمندی بیان‌شده نیز نمایان است. مفهوم «صفت» هوش هیجانی با شاخص‌های بین موقعیتی رفتار نظیر همدلی، جرئت و خوش‌بینی ارتباط دارد؛ درحالی‌که مفهوم «پردازش اطلاعات» مربوط به توانایی‌هایی نظیر توانایی تشخیص و ابراز هیجان است. مفهوم «صفت» ریشه در چارچوب شخصیتی دارد که از طریق پرسش‌نامه‌های خود سنجی که رفتار خاصی را می‌سنجند، اندازه‌گیری می‌شود (بار آن، 1997؛ سالوی، مایر؛ گلمن،1995).
این دیدگاه در بررسی هوش هیجانی تحت‌الشعاع متغیرهای شخصیتی نظیر همدلی و تکانشی بودن و نیز ساختارهایی که همبستگی بالقوه با آن‌ها دارند مانند انگیزش، خودآگاهی و امیدواری قرار می‌گیرد؛ درحالی‌که دیدگاه «پردازش اطلاعات» بیشتر بر بخش‌های سازنده هوش هیجانی و رابطه آن باهوش سنتی متمرکز است (بارآن و پارکر، 2000).
2-5-5 – مدل‌های هوش هیجانی
نتیجه پژوهش‌های اخیر در حوزه هوش هیجانی، ظهور چهار رویکرد متفاوت را نشان می‌دهد:
1- مدل ترکیبی بار – آن (با تأکید بر سلامت روانی فرد)؛
2- مدل ترکیبی گلمن (با تأکید بر عملکرد سازمانی)؛
3- مدل شناختی سالوی – مایر (با تأکید بر منشأ کاملاً عقلانی هوش هیجانی)؛
4- مدل هیگز- دلویتز
مدل بار – آن، به‌عنوان یک رویکرد ترکیبی که هوش هیجانی را با ویژگی‌های دیگری چون: انگیزش، بهبود روابط و سلامت فردی در هم می‌آمیزد، شناخته می‌شود.
نمونه‌ای از این رویکرد را می‌توان در مدل بار-آن که مبتنی بر تئوری شخصیت و سلامت فردی است، مشاهده کرد.
مدل دیگر هوش هیجانی که به‌عنوان تئوری عملکرد شناخته می‌شود، به‌وسیله دانیل گلمن معرفی شد. مدل سوم یا مدل توانمندی، هوش هیجانی را به‌عنوان هوشی که با عواطف در ارتباط است معرفی می‌کند. این مدل به‌وسیله سالوی و کاروسو ارائه شد.
جدول زیر ویژگی‌ها و عناصر تشکیل‌دهنده مدل‌های سه‌گانه هوش هیجانی را نشان می‌دهد.
جدول 2-2 ویژگی‌ها و عناصر تشکیل‌دهنده مدل‌های سه‌گانه هوش هیجانی