این گونه برنامه ها، نیز در طول سال های 1960 پدید آمده اند و اساساً در جهت آموزش رسمی و مستقیم یک سری مهارت ها یا اطلاعات ویژه، به خصوص در سطوح خواندن، حساب کردن، مهارت های کلامی در حرکت بوده است. این گونه برنامه ها بیشتر از توجه به اصالت کودک و کودک محوری، معلم نگر یا موضوع محورند. به این معنی که معلم فعالیت های یادگیری را هدایت می نماید، درحالی که کودک به روش های تجویز شده و تدارک دیده شده از جانب معلم عمل می کند و در فعالیت ها شرکت می جوید. دیگر جریانات رشد نیز از اهمیتی برخوردارند، ولی مقصود اصلی این قبیل برنامه ها در واقع رشد و پیشرفت مهارت های تحصیلی در یک محیط یادگیری بی نهایت سازمان یافته است.
ج- مدل های رشدی شناختی
این برنامه ها نیز در طول سالهای 1960 پدید آمده اند و اساسا بر دو سطح زیرین توجه دارند:
رشد و پرورش روند یادگیری موثر مانند حل مساله، تشکیل مفاهیم، مشاهده و کاربرد و تجربه ومهارت های دست ورزی با تاکید ویژه بر کارهای پیاژه روانشناس سوئیسی و رشد مهارت های کلامی.
کسب نگرش های مثبت نسبت به یادگیری. تدابیر آموزشی و تعلیم برای برآوردن و رسیدن به اهداف هدایت شده به وسیله معلم در فعالیت ها، طرح ریزی گردیده اند. (بعضی اوقات رسمی و دیگر مواقع غیررسمی)، بعضی از آنها ممکن است بسیار سازمان یافته وبعضی دیگر انعطاف پذیری بیشتری داشته باشند. به علت این گونه انعطاف پذیری در برنامه، برنامه های رشدی- شناختی، از روش های بسیار سازمان یافته مشابه به مدل مهارت محور گرفته تاروش های کمتر سازمان یافته تر مانند مدل غیر رسمی کودک نگر وسعت دارد. در این سه مدل جداگانه، معلم باید از نقش اصیل خود و انتظارات اساسی برای کودکان بطور کامل آگاهی داشته باشد. وقتی که این گونه آگاهی ها حاصل شد، معلم باید به برآوردن مسئولیت هایش تمایل داشته باشد و اعمال تجویز شده و تعیین شده را مشتاقانه انجام دهد. کاربرد موفقیت آمیز برنامه ها، در چنین صورتی، قویأ به دو مورد زیر بستگی دارد:
آگاهی از نقش معلم به صورتی که الگوی پیشنهادی و مدل بکار رفته شده پیشنهاد و تجویز شده است.
تمایل معلم به انجام آن نقش در تمام اوقات. (مفیدی، 1386، ص17)
خصوصیات مشترک مدل های ذکر شده
تفاوت های فردی بین کودکان تشخیص داده شده و به محض ورود آنها به برنامه به آنها رسیدگی خواهد شد.
برای تعیین این گونه تفاوت های فردی یک پیش ارزیابی لازم است.
در صورتی که این تفاوت ها به نحو درستی تشخیص داده شوند و تدابیر مناسب در مورد آنها اندیشیده شود، نیازهای کودکان به بهترین نحو برآورده خواهد شد.
کودکان باید به مدرسه علاقه مند گردند و قبل از هر گونه تغییرات رفتاری درآنها، برای یادگیری برانگیخته شوند.
معلمان باید فعالیت ها و تجربه هایی را که به رقابت های موفقیت آمیز کودکان در محیطشان منجر می گردد، تدارک ببینند.
همه کودکان قادر به تجربه موفقیت آمیزدر هر گونه برنامه ای می باشند به شرط اینکه فعالیت ها به گونه ای ارائه گردند که برای کودکان قابل درک و معنا دار باشند. (همان، ص19)
تفاوت های میان مدل های آموزشی ذکر شده را اِلنورمک کابی و ماریام نورل نر(1970)به صورت زیر خلاصه نموده اند. )به نقل از مفیدی، 1386، ص 18)
جدول 2-1 مقایسه سه مدل اساسی در برنامه ریزی آموزشی مراکز پیش دبستانی (اقتباس ازمفیدی، 1386)
مدل های غیر رسمی
مدل های مهارت محور
مدل های رشدی- شناختی
اهداف عینی
تمرکز بر رشد اجتماعی و عاطفی، مهار ت های کلامی، مهارت های شخصی و بهداشتی و توانایی های هوشی.
تمرکز بر مهارت ها و معلومات تحصیلی و همچنین توجه به سطوح دیگر رشد، به خصوص رفتارهای شخصی و اجتماعی.
تمرکز بر رشد مهارت های برآمده از نظریات پیاژه:حسی – حرکتی، مهارت های کلامی و شناختی، ارزش نهادن بر واکنش های اجتماعی به عنوان وسیله ای در جهت حرکت کودک از خود محوری به سوی رفتارهای اجتماعی و دیگر محوری.
منشاء انگیزش کودک
رضایت مندی از نیازهای شخصی قبل از وقوع یادگیری اساسی است، نیازهای شخصی شامل محبت و ایمنی و انگیزش اساسا درونی و باطنی است.
انگیزش ومحرک عبارت است از توانایی دست کاری محیط خارجی از طریق سیستم پاداش ها، چنین پاداش هایی می توانند مادی یا اجتماعی باشند، ولی محرک بیشتر به عنوان پاداش بعد از عمل تا شرطی کردن بعد از یادگیری است.